Il-Qorti Kostituzzjonali aktar minn irduppjat id-danni li għandhom jingħataw lis-sidien ta’ proprjetà kummerċjali mikrija f’Tas-Sliema, u ordnat lill-Istat joħroġ is-somma ta’ €250,000 wara li sab li l-liġi tippreġudika lis-sidien.
Il-każ kien jinvolvi propjetà ta’ sit ewlieni fuq The Strand, akkwistata taħt enfitewsi ta’ 109 snin fl-1919 u sussegwentement mikrija lil Supermarket (1960) Limited f’Ottubru 1976 b’Lm4,000 (€9,317.48) kera annwali, soġġetta għal żieda ta’ 5% f’intervalli ta’ ħames snin għall-ewwel 15-il sena tal-kera.
Meta nnegozjaw ftehim ta’ kiri ġdid fl-1994, il-proprjetarji insistew fuq kera annwali ġdida ta’ Lm8,000, li l-kerrejja rrifjutaw li jaċċettaw. Il-kwistjoni waslet quddiem il-Bord tar-Regolament dwar il-Kera li ffissa l-kera f’ Lm6,500 (€15,140.91).
Dik is-somma ġiet ikkonfermata fl-appell, u għalhekk wasslet lis-sidien biex jirrifjutaw il-ħlas tal-kera, ippreżentaw applikazzjoni kostituzzjonali f’Novembru 2015, billi talbu ksur tad-drittijiet fundamentali tagħhom u argumentaw li l-kera għal €29,195 kienet inadegwata, minħabba l-post u d-dimensjonijiet ta ‘ il-fond.
Iktar kmieni din is-sena, il-Prim’Awla, Qorti Ċivili, tat lis-sidien €100,000 f’danni morali u finanzjarji, pagabbli mill-Istat, bil-qorti ddikjarat li, “meta teżerċita dik id-diskrezzjoni permezz tat-twaqqif ta’ mekkaniżmi biex jipproteġu kategorija waħda (l-kerrejja) (l-istat) ma kellhomx id-dritt liberu li jippreġudikaw b’mod sproporzjonat id-drittijiet ta ‘kategorija oħra (sid il-kera).
Sadanittant, il-proprjetarji ffirmaw ftehim ta’ kiri ġdid mal-kumpanija tas-Supermarket, validu sa tmiem Diċembru 2027. Fid-dawl ta’ dak il-ftehim, il-kumpanija rrinunzjat għall-appell tagħha kontra s-sentenza tal-ewwel Qorti, filwaqt li l-proprjetarji waqfu t-talbiet tagħhom kontra l-kumpanija, kif espress fl-appell tagħhom, fejn talbu kumpens ogħla.
L-Avukat tal-Istat ippreżenta wkoll appell, billi argumenta li l-proprjetarji ffirmaw volontarjament il-ftehim ta’ kera u li d-danni mogħtija ta’ €100,000 kienu eċċessivi.
Madankollu, il-Qorti Kostituzzjonali, ippreseduta mill-Prim Imħallef Mark Chetcuti flimkien mal-Imħallfin Giannino Caruana Demajo u Anthony Ellul, irrifjutaw l-appell tal-Istat waqt li kkonfermaw it-talba tal-proprjetarji biex jitolbu kumpens ogħla.
Waqt li kkonkluda l-ewwel argument mill-Avukat tal-Istat, il-Qorti osservat li ħafna mill-applikanti preżenti kienu biss is-suċċessuri fit-titolu tal-proprjetarji oriġinali.
Barra minn hekk, min seta’ immaġina fl-1976 li l-propjetà kellha tesperjenza inflazzjoni bħal din fil-valur u li l-proprjetarji ta’ bini kummerċjali kienu jiksbu profitti daqshekk għoljin, “speċjalment f’ċerti lokalitajiet bħal Tas-Sliema?” il-Qorti qalet.
Filwaqt li kkwotat ġurisprudenza tal-Qorti Ewropea tad-Drittijiet tal-Bniedem, il-Qorti kkonkludiet li r-raġunament tal-Avukat tal-Istat ma kienx ġust. Fir-rigward tal-argument l-ieħor li d-danni mogħtija kienu eċċessivi, il-Qorti, wara li ħadet nota ta ’diversi fatturi, ikkonkludiet li s-somma ta’ €100,000 kienet “tassew konservattiva.”
Mhux biss il-propjetà kienet f’post ewlieni iżda r-rapport ta ‘valutazzjoni tal-espert tekniku għall-kera tal-fond lest kien immarka minn € 36,000 fl-1991 għal €144,000 fl-2016.
Minħabba li l-kirjiet kummerċjali kienu “protetti” sal-1 ta ‘Ġunju, 2028, il-proprjetarji ma kinux qed jiġu mċaħħda minn profitt ogħla, u kisbu biss 18.6% tal-kera li l-propjetà kienet se tikseb fis-suq miftuħ, ibbażata fuq il-valutazzjonijiet għall-2016.
L-emendi tal-2010 għal-liġijiet tal-kiri fittxew li jissalvagwardjaw lill-inkwilini għal terminu definit ta ’18-il sena, liema terminu, skont il-qorti, kien twil wisq, speċjalment peress li fil-każ ta’ bini kummerċjali, ma kinux hemm kunsiderazzjonijiet ta ‘”benefiċċju soċjali”.
Meta ġie kkunsidrat kollu, il-Qorti ċaħdet l-appell tal-Avukat tal-Istat, billi żiedet il-kumpens għal € 250,000 soġġett għal imgħax ta ‘5% mid-data tas-sentenza, inkella kkonfermat id-deċiżjoni tal-ewwel qorti. L-avukati Joseph Ellis u Martin Farrugia assistew lis-sidien.
