Il-Prim Awla tal-Qorti Ċivili Sede Kostituzzjonali iddikjarat li Tancred Tabone, eks Chairman tal-Enemalta u eks President tal-Kamra tal-Kummerċ ġarrab ksur tal-drittijiet tiegħu għal smigħ xieraq, dwar il-preżunzjoni tal-innoċenza, minħabba l-mod kif mexa l-Kumitat Permanenti tal-Kamra dwar il-Kontijiet Pubbliċi fil-konfront tiegħu.
Ftit wara li kien ġie elett il-Partit Laburista fil-Gvern fl-2013, l-eks Chairman tal-Enemalta, Tancred Tabone insista li ma jixhidx quddiem il-Kumitat għall-Kontijiet Pubbliċi dwar l-allegat tixħim fix-xiri taż-żejt u dan biex jissalvagwardja l-interessi tiegħu wara li kien tressaq il-Qorti fuq allegat tixħim taż-żejt.
Il-Qorti fis-sentenza tagħha qalet li l-ilment ta’ Tabone kien mistħoqq u jirriżulta li kien hemm ksur tal-jeddijiet tiegħu dwar il-preżunzjoni tal-innoċenza fuq li dak li ngħad fil-Parlament.
Permezz ta’ l-ittra mill-avukat tiegħu Gianella de Marco, għal aktar minn darba Tabone kien talab biex ma jixhidx fis-seduti tal-kumitat biex ma jinkriminax ruħu waqt li għaddej proċeduri fil-Qorti dwar il-każ, imma dan il-każ kien irriduċa ruħu f’ballun politiku.
Tabone nsista li matul is-seduti ta’ dan il-kumitat kien hemm min esprima l-fehma li huwa kien ħati meta l-kawża kriminali kontrih għadha ma nqatgħetx.
Il-Qorti fis-sentenza tagħa qalet li Owen Bonnici, dak iż-żmien Segretarju Parlamentari li kien membru fil-kumitat tal-kontijiet pubbliċi kien jaf illi l-proċeduri tal-kumitat kienu qed jiġu trasmessi live.
Qalet li Bonnici kien jaf ukoll li Tancred Tabone kien qed jiġi mixli fi proċeduri kriminali fuq l-istess mertu, u għalhekk kellu l-obbligu li jiżen kliemu sew sabiex ma jxellifx il-preżunzjoni tal-innoċenza tal-istess Tabone.
Dan ma sarx, u għalhekk ġew mittiefsa d-drittijiet tiegħu għall-presunzjoni tal-innoċenza b’konsegwenza tal-kliem impunjat. L-ispeaker kien ta ruling li Tabone kellu jixhed.
L-eks Chairman tal-Enemalta kien rega’ deher quddiem il-kumitat fil-11 ta’ Diċembru u qajjem dubji dwar il-validità tar-ruling tal-Ispeaker. Il-kumitat kien tah ċans jikkonsulta mal-avukat tiegħu li reġgħet tat parir li l-eks chairman tal-Enemalta m’għandux jixhed.
Tabone kien nieda proċeduri dwar dan fil-Qorti kontra l-Ispeaker tal-Kamra tar-Rappreżentati u l-Avukat Ġenerali, llum fil-kompitu tiegħu bħala Avukat tal-Istat.
F’Diċembru tal-2013 Tancred Tabone kien intalab biex jidher quddiem il-PAC biex jiġi grilled fuq ir-rapport tal-Awditur Ġenerali li janalizza l-effettività tal-akkwist tal-fjuwil tal-Korporazzjoni Enemalta.
Dwar dan diversi persuni, nkluż Tabone kienu tressqu l-Qorti fuq allegat tixħim taż-żejt. Fi Frar tal-2013, Tabone kien tressaq il-Qorti taħt arrest u akkużat b’korruzzjoni, frodi u ħasil ta ’flus b’rabta mal-akkwist tal-fjuwil tal-Enemalta – l-istess merti tal-proċeduri tal-Kumitat tal-Kontijiet Pubbliċi (PAC).
Tabone kien informa lill-PAC dwar din is-sitwazzjoni diversi drabi u invoka d-dritt tiegħu biex ma jixhidx. Fi Frar 2014, l-Ispeaker tal-Kamra kien iddeċieda espressament li kien mistenni jixhed quddiem il-kumitat u jwieġeb kwalunkwe mistoqsija li ssirlu.
Tabone kien ħass il-mistoqsijiet potenzjali li jsirulu potenzjalment setgħu jinkriminawh , u għalhekk huwa seta’ jitlob li jkun eżentat milli jwieġeb, iżda fl-aħħar mill-aħħar kien f’idejn il-President tal-Kamra li jaċċetta jew jirrifjuta t-talba.
Fost il-kontro-argumenti miġjuba mill-Ispeaker tal-Kamra, Anġlu Farrugia, kien hemm l-affermazzjoni li d-deċiżjonijiet tal-Ispeaker ma kinux suġġetti għal skrutinju mill-Qrati u lanqas il-linji gwida tagħha ma kienu.
Farruga kien sostna li l-Qorti ma kellhiex il-ġurisdizzjoni biex tinvalida jew tiddikjara nulla deċiżjoni mill-Ispeaker minħabba li r-regolamentazzjoni tal-proċedura fil-Kamra tad-Deputati ma kinitx suġġetta għal reviżjoni, u żiedet li kwalunkwe indħil f’din il-proċedura jammonta għal ksur ta’ privileġġ.
Huwa qal li l-PAC jaġixxi fl-interess nazzjonali, u assigura li ma kien hemm l-ebda intenzjoni li ġiegħel lil xi ħadd iwieġeb mistoqsijiet inkriminanti. Il-mandat tal-Kumitat kien limitat għas-superviżjoni tal-kontijiet pubbliċi u biex jara li dawn jinżammu konformi mal-liġi.
F’deċiżjoni proċedurali, il-Qorti ċaħdet l-argument tal-Ispeaker dwar jekk il-Qorti tistax tiskrutinja d-deċiżjonijiet ta’ Tabone. “Il-Kostituzzjoni tagħti lill-Parlament id-dritt li jirregola l-proċedura tiegħu stess, iżda dan id-dritt mhux assolut. Huwa dritt mogħti lill-Parlament mill-Kostituzzjoni u huwa limitat mill-istess Kostituzzjoni.
Tabone kien ilmenta mill-fatti wkoll li waqt smigħ quddiem il-Kumitat, ittieħdet id-deċiżjoni li l-proċeduri jixxandru ‘live’ fuq il-meżżi tax-xandir. Il-Qorti qalet li rapporti mill-media fuq l-investigazzjoni min-naħa tal-Kumitat permezz tal-dawn il-mezzi ma naqsux u kienu jixxandru b’mod regolari u konsistenti fuq medda ta’ żmien sewwa.
Sadanittant fl-argumenti tagħhom l-Ispeaker u l-Avukat tal-Istat qalu li f’każ bħal dan li wkoll kien imdaħħal fih Tabone, ma jwassalx għal ksur ta’ smigħ xieraq fejn ingħad li “l-fatt illi kien hemm proċess politiku li kien qiegħed jiġi mxandar lil pubbliku ma jistax minnu nnifsu jwassal għal konklużjoni illi ġew vjolati l-jeddijiet fundamentali tal-appellat rikorrent.
Wara kollox, il-pubbliku għandu dritt fundamentali illi jirċievi informazzjoni, speċjalment rigward materja ta’ interess pubbliku bħal ma hu r-Rapport tal-Awditur li dwaru kienu qed isiru l-proċeduri quddiem il-Kumitat dwar il-Kontijiet Pubbliċi.
L-Imħallef Joseph Micallef li ppreseda l-każ qal li ġie kkunsidrat l-interess pubbliku sostanzjali li kien hemm fil-proċeduri tal-Kumitat imsemmi u d-dritt tal-pubbliku li jirċievi informazzjoni, ma jistax jiġi aċċettat li x-xandir ta’ dawn il-proċeduri huwa fih innifsu leżiv tad-drittijiet tiegħu.
Tabone minn naħa tiegħu xela’ lill-Kumitat b’nuqqas ta’ imparzjalità u jgħid li kien aktar interessat biex isib ħtija fih milli biex jinvestiga r-rapport tal-Awditur Ġenerali. Għal dan il-għan, tenna li ttellgħu numru ta’ xhieda u sarulhom mistoqsijiet lil hinn mill-qafas li jirreferi għalih l-imsemmi rapport.
Qal ukoll li, fost membri tal-Kumitat, kien hemm uħud li minn kliemhom, kienu diġà sabuħ ħati tal-akkużi li nġiebu kontrih minkejja li quddiem il-Qorti tal-Maġistrati kien ċaħad li kien imdaħħal fil-ġrajjiet li dwarhom kien mixli.
Il-Qorti qalet li qieset b’reqqa dawn il-provi u l-kuntest li fih ingħadu u l-fatt li s-smigħ kien jixxandar ‘live’ bla ma jkun hemm editjar, u fid-dawl tal-fatt li persuni li għaddew il-kummenti tagħhom dwar il-fehma tagħhom ta’ ħtija ta’ Tancred Tabone u l-ambjent pubbliku u uffiċjali li fih ingħaddew dawk ir-rimarki.
Il-Qorti qalet li “m’hemmx dubbju illi ġaladarba kien hemm proċeduri penali pendenti kontrih, l-awtoritajiet konċernati, inkluż il-membri tal-Kumitat imsemmi, kienu marbutin bl-obbligu illi jirrispettaw id-dritt tal-presunzjoni tal-innoċenza tal-eks Chairman tal-Enemalta.
Sadanittant l-Imħallef Joseph Micallef ma laqax it-talba li għamillu Tancred Tabone biex il-kawża kontrih dwar korruzzjoni tieqaf minħabba li kien hemm min semmih quddiem kumitat parlamentari.
