Suspettat traffikant tad-droga sfida b’suċċess l-ammissibilità ta’ dikjarazzjoni meħuda mill-Pulizija meta kien qed jiġi nterrogat 11-il sena ilu meta l-avukat tiegħu ma kienx preżenti.
Il-Qorti qalet li l-kwistjoni ta’ spiss ikkontestata għal darb’oħra kienet fuq quddiem tal-aġenda f’dikjarazzjoni mill-Qorti Kostituzzjonali, li tgħid li “Gvernijiet differenti matul is-snin” ma kellhomx jittardjaw l-aġġornament tas-sistema f’konformità mad-direzzjoni meħuda mill-Qrati Ewropej.
Il-Qorti qalet ukoll li l-Qrati Maltin ma jistgħux jippermettu li fi proċeduri kriminali li għadhom pendenti jitħallew stqarrijiet li jkunu saru fl-assenza ta’ avukat fejn il-Qorti Ewropea tad-Drittijiet tal-Bniedem ilha tiddeskrievi bħala difett proċedurali bil-periklu manifest li dak il-fatt jikkontamina l-proċess kriminali kollu.
Morgan Onuorah kien ġie arrestat fi Frar tal-2010, minħabba l-allegat involviment tiegħu fi ftehim tad-droga. Huwa wieġeb mhux ħati tal-arrest tiegħu dwar konspirazzjoni tat-traffikar tad-droga, provvista u pussess ta’ kokaina kif ukoll ħasil ta’ flus.
Fil-ħin tal-arrest tiegħu, Onuorah seta’ jikkonsulta lill-avukat tiegħu biss qabel ma jkun interrogat. Il-liġi Maltija ġiet emendata fl-2016 biex iġġibha konformi mad-direttiva Ewropea, li testendi d-dritt għall-assistenza legali lill-persuna suspettata waqt l-arrest u l-interrogazzjoni tiegħu.
Il-Prim Imħallef Mark Chetcuti u l-Imħallfin Giannino Caruana Demajo u Anthony Ellul qalu li kien id-dmir tal-Gvernijiet, matul is-snin, li jaġġornaw is-sistema lokali skont is-sentenzi Ewropej, aktar milli jistennew sal-2016 biex jintroduċu l-leġiżlazzjoni relattiva.
Li tippermetti dikjarazzjoni tal-Pulizija bħal din fil-proċess tista’ twassal għal “periklu ċar” li l-ġurati jiddependu fuqha bħala evidenza meta jaslu għall-verdett tagħhom, qalet il-Qorti, filwaqt li nnutat ukoll li tali verdett ma kien jeħtieġ ebda spjegazzjoni tar-raġunament wara deċiżjoni tal-ġurati.
F’dan il-każ, Onuorah kien ippreżenta proċeduri kostituzzjonali fl-2019, u kkontesta d-dikjarazzjoni li kien ħareġ taħt interrogazzjoni u sostna li d-dritt tiegħu għal smigħ ġust inkiser billi ma kien hemm l-ebda avukat jew avukati li jassistuh.
Il-Prim’Awla, Qorti Ċivili fil-ġurisdizzjoni kostituzzjonali tagħha, tefgħetil-barra t-talba s-sena li għaddiet, u laqgħet l-argument tal-Avukat Ġenerali li ma jistax ikun hemm ksur ta’ drittijiet peress li l-proċess kriminali lanqas biss kien beda.
Madankollu, dik il-Qorti rrikonoxxiet dikjarazzjonijiet reċenti mill-Qorti Ewropea li ħeġġet “kawtela kbira” meta ammettiet tali dikjarazzjoni mingħajr għajnuna fl-evidenza u ddeskriviet il-fatturi rilevanti li għandhom jiġu kkunsidrati sabiex tiġi żgurata l-ġustizzja ġenerali tal-proċedimenti.
Onuorah ressqaq appell u l-avukati tiegħu argumentaw li peress li d-dritt għall-assistenza legali waqt l-interrogazzjoni ma kienx jeżisti taħt il-liġi Maltija fil-ħin tal-arrest tiegħu, ma kien hemm ħadd li jindika l-konsegwenzi tad-dikjarazzjoni tiegħu u r-riskju possibbli ta’ awto-inkriminazzjoni.
Meta tat is-sentenza fl-istadju tal-appell, il-Qorti Kostituzzjonali osservat li għalkemm l-assenza ta’ avukat waqt l-interrogazzjoni waħidha ma tammontax għal ksur tad-drittijiet, id-dritt għal smigħ ġust jista’ jinkiser jekk id-dikjarazzjoni tas-suspettat kellha tkun użata aktar tard fil-proċeduri kriminali.
Li tikkonsulta avukat qabel l-interrogazzjoni, li jkollok assistenza legali fi proċeduri sussegwenti u li tippermetti lill-partijiet iressqu evidenza, ma kienx biżżejjed biex jirrimedja n-nuqqas li jkun hemm avukat li jassisti lis-suspettat waqt l-interrogazzjoni tal-Pulizija.
Filwaqt li ordnat li kopja tas-sentenza tagħha tiddaħħal fir-rekords kriminali, il-Qorti ddikjarat li d-dikjarazzjoni tal-akkużat ma kellhiex tiġi ammessa bħala evidenza mill-Qorti Kriminali li tippresjedi l-proċess. L-Avukati Franco Debono, Marion Camilleri u Amadeus Cachia assistew lill-appellant.
