L-Isqof ta’ Għawdex Anton Theuma qal li kien beda jagħmel minn kollox biex jikkonvinċi lill-vittma jirrapporta l-każ ta’ abbuż li allegatament sar fil-konfront ta’ abbati. Minkejja li ltaqa’ miegħu diversi drabi, l-vittma ma ried bl-ebda mod jirrapporta t-trawma li kien għadda minnha.
Kien mentalment imkisser u ma riedx li ismu joħroġ mal-erba’ t’rijieħ tad-dinja, nkluż fil-media. Għadda ż-żmien b’Theuma jagħti diversi pariri siewja lill dak li kien abbati. Il-vittma iżda kellu ‘self-esteem’ baxx u ma tkellimx mill-ewwel minkejja li kien jiftaħ qalbu mal-Isqof.
Kienu damu jitkellmu għal xhur sħaħ, imma qatt fuq dettalji li qed jinstemgħu issa. L-ewwel darba li l-vittma semma l-ismijiet tal-allegati qassisin li abbużawh għall-ewwel darba ma’ Theuma kien matul l-aħħar laqgħa tagħhom bil-vittma dejjem jgħidlu biex ma jmexxix.,
Kien fit-8 ta’ Awwissu li l-vittma ta l-‘go ahead’ lill-Isqof biex jipproċedi, b’ Theuma hawn bħal donnu straħ. Dan ħareġ meta fil-Qorti ta’ Għawdex meta ġimgħa wara li tressqu, kompliet il-kumpilazzjoni fil-konfront ta’ Dun Joseph Sultana ta’ 84 sena u Dun Joseph Cini ta’ 71 sena, it-tnejn mix-Xagħra.
Huma qed iwieġbu mhux ħatja li “snin ilu” fil-bidu tas-snin 2000 abbużaw sesswalment minn wieħed mill-abbatini fil-kustodja tagħhom. Ma’ tmiem il-kumpilazzjoni l-Qorti preseduta mill-Maġistrat Monica Vella qalet li hemm biżżejjed provi biex is-saċerdoti jitqiegħdu taħt att ta’ akkuża.
Filwaqt li Sultana qed jiġi akkużat b’korruzzjoni ta’ minorenni u sekwestru filwaqt li Cini minbarra dawn l-akkużi qed jiġi mixli li stupra tifel. L-akkuża fil-konfront taż-żewġ saċerdoti hija aggravata minħabba li kien taħt 12-il sena meta seħħ l-allegat reat. Is-saċerdoti kienu ttressqu b’mod separat bħal lum ġimgħa.
L-ewwel kien tressaq Joseph Sultana, magħruf bħala Dun Ġużepp, li għamel żmien ukoll jaħdem fi ħdan il-Knisja ġewwa l-Awstralja. Warajh kien tressaq Joseph Cini bit-tnejn jibgħu miżmuma fil-kustodja tal-Pulizija. Fit-tieni seduta reġgħet saret talba għal liberta’ proviżorja bil-Qorti titlob lid-difiża biex tagħmel rikors f’dan is-sens.
Theuma qal ukoll li ż-żewġ saċerdoti akkużati twaqqfu mill-Ministeri rispettivi tagħhom f’Awwissu u Settembru tal-2020, hekk kif il-kummissjoni ta’ salvagwardja tal-Knisja kompliet bl-investigazzjoni tagħha dwar il-każ.
Jixhed l-eks Kapillan tax-Xagħra
L-ewwel xhud kien Monsinjur Ewkarist Sultana, li serva bħala Kappillan tax-Xagħra għal aktar minn 30 sena, mill-1973 sal-2004. Sultana qal lill-Qorti li hu u l-akkużat Joseph Sultana ilhom jafu lil xulxin sew.
Dan peress kienu studjaw għas-saċerdozju fis-seminarju flimkien. Qal li Joseph Sultana imbagħad mar barra l-pajjiż u eventwalment irritorna fil-parroċċa tax-Xagħra.
Mistoqsi jekk jafx lill-allegat vittma, li ismu ma jistax jiġi ppubblikat b’ordni tal-Qorti, qal. “Naf aktar minn persuna waħda b’dak l-isem,” iżda kkonferma li jafu u li kien hu li għammdu. “Ma kienx abbati meta kont kappillan jien,” kompla x-xhud.
Ix-xhud qal lill-Qorti dwar kif kienu jiġu assenjati d-dmirijiet tal-abbatini. Kien hemm lista għal kull quddiesa, bis-subien kollha iżda jattendu għall-quddiesa tal-Ħadd filgħodu. Ir-roster kien isir minn wieħed mill-abbatini perjodikament.
Andrew Azzopardi għamel ir-rapport mal-Pulizija:
Wara xehed Andrew Azzopardi, li jmexxi l-Kummissjoni ta’ Salvagwardja fi ħdan il-Knisja. Qal lill-Qorti li jaf lill-akkużat Joseph Sultana, u li kien hu (ix-xhud) il-persuna li rrapporta l-allegat abbuż lill-Pulizija.
“Irċevejt telefonata minn xi ħadd fis-17 ta ‘Awwissu, 2020. Dakinhar inzertajt Għawdex, iltqajt mal-vittma u hu qalli x’ġara meta kellu bejn tmienja jew disa’ snin.” Azzopardi jgħid li l-vittma qallu li Sultana kien abbużah sesswalment fil-konfesstinarju tal-knisja u f’kamra oħra.
“Ma riedx jirrapporta lill-Pulizija imma kien inkwetat li Sultana kien f’kuntatt ma’ tfal oħra,” jgħid Azzopardi. Qbilt li nirrapporta l-kwistjoni lill-Pulizija, mingħajr ma niżvela ismu.” Azzopardi qal li huwa niżżel x-xhieda tal-allegat vittma bil-miktub u bagħtilu b’email biex jaraha.
Fit-23 ta ’Awwissu, ir-raġel wieġeb bir-rapport finali tiegħu. “Irrakkomandajt restrizzjonijiet fuq il-ministeru ta’ Sultana lill-Isqof ta’Għawdex ta’ dak iż-żmien Mario Grech u lill-Isqof elett Anton Teuma. Irrapportajt il-kwistjoni lill-Pulizija l-għada.”
Azzopardi qal li hu u l-Pulizija qablu li jintervistaw lil Sultana flimkien f’Ottubru. “Sultana ċaħad kategorikament li abbuża minn xi ħadd f’ħajtu,” qal ix-xhud. Azzopardi qal li ma kellux il-permess tal-vittma li jsemmi isem l-akkużat.
Huwa reġa’ tkellem mal-allegat vittma fl-aħħar ta’ Ottubru biex jistaqsih jekk jistax isemmi ismu u jekk riedx jippreżenta rapport tal-Pulizija. L-allegat vittma wieġeb fl-affermattiv fuq it-tnejn.
“Fid-29 ta’ Ottubru, bgħatt rapport lill-Pulizija u ltqajt ma’ Sultana flimkien mal-avukat tiegħu l-għada.Ix-xhud jgħid li Sultana qallu li ma jistax jiftakar min kien il-vittma u ċaħad li għamillu xi ħaġa meta kien iżgħar”.
Azzopardi kompla jgħid li wissa lil Sultana biex ma jikkuntattjax lill-vittma jew lill-familja tiegħu, iżda wara sar jaf li hu (Sultana) bagħtlu ittra legali. Qal li talab lill-Avukat biex jirtira l-ittra, għax b’dak li sar ma għamilx favuri lil Sultana jew lill-Knisja inġenerali.
“Ma kinux jafu jekk kienx hemm każ kriminali, imma kienu jafu li aħna dejjem immorru għand il-Pulizija f’każijiet bħal dawn,” Azzopardi kompla jgħid li reġa’ ltaqa’ mal-vittma fid-9 ta ’Jannar, u f’dik l-okkażjoni l-vittma ppreżenta rapport uffiċjali lill-Pulizija personalment.
“Ħadnih id-depot, kemm qsamna it-triq mill-Kurja, u ġie preżentat rapport ta’ erba’ paġni li jagħti dettalji dwar l-abbuż”. Huwa wara iffaċċja kontro-eżami mid-difiża. Azzopardi jgħid li l-vittma tah dettalji dwar l-abbuż ta’ Sultana. Huwa pproċeda biex jirrakkonta dawk id-dettalji lill-Qorti.
F’dan il-ħin l-avukat difensur qalet li mhijex kuntenta bil-mod kif qed jiżvolġu l-proċeduri, u qalet li mhix permessa li tistaqsi ċertu mistoqsijiet. Il-mistoqsijiet tagħha kellhom x’jaqsmu ma’ linja speċifika fir-rapport tal-allegat vittma li nnutat li ma kien hemm l-ebda penetrazzjoni mal-akkużat Sultana, iżda li huwa kien jagħmel kull ħaġa oħra li għandha x’taqsam mas-sess.
Id-difiża riedet lix-xhud jispjega xi tfisser “kull ħaġa oħra”, iżda twaqqfet milli tagħmel hekk. Id-difiża tistaqsi lil Azzopardi jekk l-allegat vittma qallu xejn iktar dwar l-abbuż. “Kollox hemm imniżżel,” huwa wieġeb.”
Il-vittma għamel stqarrija. Naħseb li ddeskrivejt biżżejjed dwar dak li qalet il-vittma” Azzopardi irrakkonta l-katina ta ’ġrajjiet fejn qal li huwa rċieva stqarrija fit-23 ta’ Awwissu, tal-2020 u għarraf b’mod informali biha l-għada, peress li ma kellux il-permess tal-vittma biex jippreżenta rapport uffiċjali.
Imbagħad tkellem mal-vittma permezz tat-telefonata fis-27 ta ’Ottubru u informa lill-Pulizija. Fid-29 ta’ Ottubru, huwa bagħat dikjarazzjoni lill-Pulizija iżda l-vittma kien imsiefer u ma setgħetx ikunu preżenti għal video conference permezz ta’ telefonata. Fid-19 ta ’Jannar, hu u l-vittma ltaqgħu fil-Kurja u marru għand il-Kwartieri Ġenerali tal-Pulizija, biex jippreżentaw rapport.
Dwar Cini, Azzopardi jgħid lill-Qorti dak li qallu l-allegat vittm li kien abbużat sesswalment minn Cini meta kellu tmienja jew disa’ snin. Azzopardi jgħid li l-vittma qallu li l-abbuż laħaq il-punt ta’ penetrazzjoni f’okkażjoni waħda, fid-dar tal-qassis f’Marsalforn, u dan fuq is-sufan. Huwa jirrakkonta dettalji li l-allegat vittma qallu dwar l-abbuż.
Azzopardi tenna li Cini ċaħad kategorikament l-akkużi. “Meta semmejt l-isem tal-vittma, huwa qal li jiftakar min hu. Huwa qal li hu (l-allegat vittma) qatt ma mar id-dar tiegħu, u beda jistaqsi jekk kienx każ ta’ identità żbaljata, u kompla jinsisti li m’għamel xejn.”
Azzopardi xehed li l-vittma kien qallu kif Cini kien jagħtih il-flus kull darba li jabbużah. “Iktar ma jagħtih flus, iktar isiru attivitajiet sesswali, u “meta jgħidlu biex jieqaf, kien ikompli. Kien ikun ukoll vjolenti miegħu. “
Meta kien mistoqsi jekk jagħrafx lil Cini fl-awla, waqt li Azzopardi beda jħares madwaru, Cini, b eda jxejjirlu. Azzopardi kompla jgħid lill-Qorti li l-vittma qal li Cini abbużah madwar tmienja jew disa’ darbiet fis-sena, fuq perjodu ta’ sentejn.
It-tieni saċerdot li kien qed jiffaċċja l-akkużi, Sultana, kien ukoll qed jabbużah fl-istess żmien. Il-vittma qallu li ma jiftakarx jekk kienx hemm aktar minn inċident wieħed li jinvolvi penetrazzjoni.
L-Isqof Anton Theuma tkellem diversi drabi mal-vittma
Wara tela’ jixhed l-Isqof ta’ Għawdex Anton Theuma li kkonferma li jaf lill-akkużat u saħaq li l-ġenituri tal-vittma talbuh għall-għajnuna, fir-rwol tiegħu ta’ counsellor. Qal li l-vittma tkellem miegħu dwar problemi li kien qed ikollu mal-ġenituri tiegħu, ħbieb u fuq ix-xogħol.
“Kien hemm problemi emozzjonali u ta ‘mġieba, kellu problemi ta’ rabja u self-esteem baxx,” qal ix-xhud li jgħid li rah 19-il darba b’kollox, iżda li l-vittma ma fetaħx kompletament. “Hu ma kienx qalli l-istorja sħiħa li qed nisimgħu dwarha issa,” kompla l-Isqof.
Theuma qal li l-vittma semma l-ewwel darba li kien ġie abbużat f’Awwissu tal-2019. “Staqsejtu jekk ġarax xi ħaġa meta kien iżgħar. Huwa wieġeb billi semma l-abbuż. Ma semmiex ismijiet jew postijiet. Qallu biex jirrapporta l-kwistjoni, iżda huwa rrifjuta.
“Minn Settembru 2019 sa Marzu 2020, meta telaq minn Għawdex, tkellimna, imma qatt fuq dettalji tal-każ.” Il-vittma semma l-ismijiet tal-allegati qassisin li abbużawh tiegħu għall-ewwel darba matul l-aħħar laqgħa tagħhom, sostna Theuma.
Theuma qal li baqa’ jippressa lill-vittma biex jirrapporta l-abbuż. “Imbagħad sirt Isqof ta’ Għawdex u kelli nirrapporta l-kwistjoni jien. Meta ġie għandi, għedtlu li rridu nipproċedu. Imma hu kompla jirrifjuta, u dan kien f’Lulju.
“Tlabtu jikteb ittra li tgħid li ma riedx jirrapporta l-każ,” u Theuma kompla jgħid li t-tnejn reġgħu ltaqgħu fit-8 ta ’Awwissu, u l-vittma qallu li ried jipproċedi. “Jien kont kuntent, għax ma stajtx inġorr il-piż li aktar ma beda jgħaddi ż-żmien”.
“Bgħattlu lill-kummissjoni ta’ salvagwardja, u Dun Dumink ħada f’idejh,” qal Teuma li kompla jgħid li l-vittma kien semma’ biss lill-akkużat, Sultana, bl-użu tal-laqam tiegħu – “Il-Bozz”.
“Hemm ħafna nies li għandhom l-istess laqam, allura staqsejt speċifikament min kien il-qassis. U tani ismu. ” Theuma jgħid li tkellem ma’ Sultana fis-27 ta’ Awwissu u qallu, personalment, dwar ir-rakkomandazzjoni biex jillimita l-ministeru tiegħu. Jgħid li ma ddiskutiex il-każ miegħu.
Theuma qal li ħa nota tad-diversi sessjonijiet ta’ councelling li kellu mal-vittma. Qal li l-vittma semma’ l-abbuż matul is-sitt sessjoni tagħhom, li saret f’Settembru 2019. Id-difiża irrifjutat li tagħmel il kontro-eżami lix-xhud.
Wara xehed Dun Dominic Sultana li qal li jaf lill-vittma peress li kien parti minn grupp ta’ terapija komunitarja magħrufa bħala Cenacolo. Dawn il-gruppi huma mmirati lejn żgħażagħ li tilfu triqthom fil-ħajja u jikkonsistu f’korsijiet ta’ minn tlieta sa ħames snin, b’sessjonijiet li jdumu mis-6am sal-10pm.
Il-membri jgħidu r-rużarju tliet darbiet kuljum u jitolbu tard bil-lejl. Fr Dominic jgħid li l-korsijiet ilhom għaddejjin mis-snin tmenin u għandhom rata ta’ suċċess ta’ 93 fil-mija.
Dun Dominic jgħid li l-ġenituri tal-vittma marru biex ikellmuh f’Lulju, għax ried jitlaq iċ-Cenacolo. “Iltqajt miegħu għall-ewwel darba fil-31 ta’ Lulju,” huwa jiftakar. “Semma l-abbuż. Waqqaftu u qrajt il-politika ta’ salvagwardja tal-knisja, għax ma kinitx konfessjoni.”
“Għidtlu biex imur għand il-kummissjoni ta’ salvagwardja u tajtu n-numru tal-mowbajl ta’ Andrew Azzopardi. Il-vittma qal li ma jridx li l-każ jasal għand il-Pulizija u li ismu jiġi ppubblikat fil-midja.
“Għedtlu li għandu bżonn trattament psikoloġiku. Huwa ddeċieda li jirritorna għal Cenacolo, li huwa mifrux madwar l-Ewropa”. Ix-xhud qal li reġa’ ltaqa’ mal-vittma f’Awwissu, u mbagħad ċempel lil Andrew Azzopardi.
“Wara li ltaqa’ mal-kummissjoni ta’ salvagwardja, huwa semma l-ismijiet. Wieħed minnhom kellu każijiet fl-Awstralja u qatt ma rajthom jagħmlu xi ħaġa ħażina,” jgħid Dun Dominic.
Wara beda jixhed saċerdot ieħor, Dun Carmelo Refalo, li huwa l-kappillan tax-Xagħra, u ilu f’dik il-kariga mill-2005. Jgħid li jaf lill-vittma, għax it-tnejn huma mix-Xagħra. Huwa identifika lill-akkużat, Joseph Sultana, bilqiegħda fl-awla.
Refalo huwa mitlub jiddeskrivi s-sagristija tal-knisja tax-Xagħra. Huwa qal li hija kamra pjuttost kbira b’sala u kamra żgħira bil-ħġieġ. Il-kamra ġiet mibdula fl-2010 biex isservi bħala spazju għall-konfessjoni.
Huwa żied jgħid li s-sala l-kbira fiha wkoll konfessjonarju. “Is-sala rarament tintuża u dejjem imsakkra,” Ix-xhud intalab jippreżenta rekords tal-abbatini u r-rosters tagħhom matul il-perjodu 2003 sa 2005. Ix-xhieda tiegħu ġiet sospiża sas-smigħ li jmiss, meta hu għandu jirritorna b’dawk ir-rekords f’idejh.
Wara x-xhieda ta’ Refalo il-Prosekuzzjoni jesebixxu l-mowbajl ta’ Sultana tal-marka Nokia lill-Qorti. Iżda d-difiża oġġezzjonat għal analiżi tat-telefon, u tgħid li mhix relevanti għall-każ. Il-Qorti tagħti permess lill-Prosekuturi biex ikollhom aċċess għall-messaġġi tiegħu.
L-avukat difensur ta’ Sultana talbet il-pleġġ għall-klijent tagħha. Hija qalet lill-Qorti li xehdu x-xhieda kollha. Il-Maġistrat qalet lid-difiża biex tippreżenta applikazzjoni f’dak is-sens.
Il-Qorti qalet li hemm biżżejjed evidenza biex Sultana jitpoġġa taħt att ta’ akkuża. Il-każ kontra Sultana se jkompli fit-8 ta’ Marzu. Il-Qorti ordnat waqfa qasira. Wara se tisma’ l-każ kontra t-tieni saċerdot akkużat b’abbuż sesswali, Joseph Cini.
Id-difiża titlob biex il-każ jinstema’ bil-magħluq
Fil-bidu tas-seduta l-avukat difensur Angele Formosa għamlet talba biex il-każ jinstema’ wara bibien magħluqa. Hija qalet li ‘live blogs’ fuq il-midja lokali – bħal din – wasslu biex ix-xhieda kollha mogħtija waqt l-aħħar seduta tiġi traskritta u ppubblikata.
“Id-dinja kienet fl-awla,” hija saħqet, u argumentat li din tagħmilha impossibbli li x-xhieda jkunu imparzjali. Il-Prosekuturi u l-avukat Jean Paul Grech, li qed jidher f’isem l-allegat vittma, ma jaqblux. Huma qalu li l-każ għandu jinstema ‘f’Qorti miftuħa. Grech argumenta li d-difiża kellha tippreżenta t-talba tagħha qabel.
L-Ispettur Prosekutur Joseph Busuttil argumenta wkoll li t-talba tad-difiża kellha ssir fl-ewwel seduta tal-każ. Xejn ma nbidel minn dakinhar, huwa saħaq, waqt li nnota li l-Qorti kienet ċaħdet talba għal projbizzjoni fuq il-pubblikazzjoni tal-ismijiet. “Mhuwiex l-ewwel każ kriminali li qed jiġi rrappurtat permezz ta ‘blog,” huwa fakkar lill-Qorti.
Wara li semgħet liż-żewġ naħat il-Maġistrat Vella ċaħdet it-talba tad-difiża. Formosa għamlet talba oħra fejn qalet li l-Qorti għandha tipprojbixxi l-pubblikazzjoni tal-proċeduri sakemm jiġu konklużi, u tgħid li dan jiżgura li x-xhieda ma jkunux jafu x’qed jingħad. Hija tiċċita l-artikolu 517 tal-kapitlu 9 tal-liġijiet ta ’Malta.
Il-Maġistrat tgħid lid-difiża li l-artikolu 517 normalment jintuża biex jiżgura li persuni li jkunu qed jiġu investigati ma jiġux konxji ta’ dak il-fatt. Hija tirrifjuta t-talba. Il-ġustizzja m’għandhiex issir biss imma trid tidher li qed issir, sostniet il-Maġistrat. Il-każ ikompli nhar it-Tnejn 8 ta’ Marzu filgħodu.
