Wieħed fil-mija biss tal-iskart tal-plastik f’ Malta ġie rriċiklat fl-2019, bil-biċċa l-kbira jispiċċa mitfugħ fil-miżbla. Dan skont rapport ġdid ippubblikat mill-Uffiċċju Nazzjonali tal-Verifika.
L-NAO żvelat l-aħħar statistika tal-WasteServ dwar kif il-pajjiż qed jimmaniġġja l-iskart tal-plastik u wissiet li “waqajna lura” biex nilħqu l-miri nazzjonali u tal-UE. Ingħad ukoll li l-Gvern qed jerfa kważi r-responsabbilita kollha ta’ l-ispejjeż u l-immaniġġjar ta’ l-iskart, billi kisser il-prinċipju ta’ ‘min iniġġes iħallas’.
L-aħħar statistika turi li l-proporzjon ta’ ’skart li qed jiġi riċiklat niżel minn ħamsa fil-mija fl-2016 għal wieħed fil-mija fl-2019. L-esportazzjoni ta’ skart tal-plastik minn Malta fl-istess perjodu telgħa.
Mit-42,800 tunnellata ta’ skart tal-plastik f’Malta fl-2019, madwar 36 fil-mija ġie esportat, minn 10 fil-mija s-sena ta’ qabel u wieħed fil-mija fl-2016. Madankollu l-maġġoranza tal-iskart tal-plastik xorta jispiċċa mormi fil-miżbla, u jammonta għal 58 fil-mija fl-2019, ‘l isfel minn 78 fil-mija fl-2016.
“Prattiċi inadegwati ta’ separazzjoni fis-sors ta’ l-iskart jirriżultaw fi skart potenzjalment riċiklabbli li qed jintrema fil-miżbla, li hija bil-bosta l-iktar soluzzjoni għalja f’termini finanzjarji u ambjentali,” wissiet l-NAO.
L-NAO waħħlet fuq ir-rata baxxa ta’ riċiklaġġ fuq infrastruttura inadegwata, minħabba t-telf tal-unika faċilità tal-għażla tal-iskart riċiklabbli ta’ Malta f’Sant Antnin fl-2017.
Separazzjoni ineffiċjenti fis-sors u materjal kontaminat kienu wkoll fost l- “isfidi operattivi”. Dwar l-implimentazzjoni ta’ strateġiji, l-NAO tgħid li numru ta’ policies ewlenin għadhom qed jistennew l-approvazzjoni u l-adozzjoni tal-Gvern, filwaqt li l-Ministeru għall-Ambjent jgħid li ma kienx kapaċi jiżgura fondi biex jikkummissjona studji rilevanti.
“Sakemm riżorsi bħal dawn ma jkunux disponibbli, entitajiet nazzjonali ma jkunux f’pożizzjoni li jimplimentaw il-miżuri deskritti fil-qafas strateġiku.” jgħid ir-rapport.
Ir-rapport sab ukoll li l-Gvern qed jerfa ’l-maġġoranza tal-ispejjeż relatati mal-immaniġġjar tal-iskart tal-plastik, minkejja li Malta adottat politika‘ min iniġġes iħallas ’fir-rigward tal-imballaġġ tal-plastik, li jistipula li l-ġeneraturi tal-iskart huma responsabbli għall-iskart li jiġġeneraw.
“Minkejja l-intenzjoni li r-rwol tal-Gvern fl-immaniġġjar tal-iskart ikun dak ta’ operatur ta’ l-aħħar għażla, fil-prattika l-kundizzjonijiet tas-suq jillimitaw lill-Gvern biex jassumi r-responsabbiltà għall-biċċa l-kbira ta’ l-operazzjonijiet ta’ l-immaniġġjar ta’ l-iskart relatati ma’ l-Iskart Solidu Muniċipali,” jgħid r-rapport.
Huwa qal li l-Gvern huwa l-istakeholder ewlieni fil-WasteServ, u permezz tas-sussidju annwali ta’ € 25 miljun li jagħti lill-kumpanija, jassumi direttament ir-responsabbiltà finanzjarja għal 86 fil-mija tal-operazzjonijiet tat-trattament tal-iskart.
Barra minn hekk, l-NAO sabet li l-WasteServ qed tikkumpensa lill-produtturi f’għotjiet aktar mill-ammont ta’ dħul li tiġġenera mir-riċiklaġġ tal-plastik.
Barra minn hekk il-bejgħ ta’ plastik riċiklat ma kkumpensax l-ispiża ta’ operazzjonijiet ta’ trattament ta’ skart, u huwa għalhekk li l-għotja annwali hija meħtieġa sabiex l-operazzjoni tibqa’ taħdem bla xkiel.
Sadanittant il-miżbla baqgħet l-iktar attività għalja mwettqa mill-WasteServ, b’€209,437,156 fl-2018 fuq l-ispejjeż infrastrutturali totali relatati mal-miżbliet.
“Huwa ċar li l-istat attwali ta ‘l-affarijiet mhux qed jikkontribwixxi biex Malta tkun tista’ tadotta aktar prinċipji ta ‘l-ekonomija ċirkolari,” jikkummenta r-rapport.
“L-investiment ta’ €0.5 biljun fl-infrastruttura tal-immaniġġjar tal-iskart fih innifsu huwa injezzjoni aktar milli meħtieġ f’dan is-settur. Madankollu, l-isfruttar tal-potenzjal sħiħ ta’ investiment bħal dan jeħtieġ bidliet fl-imġiba mill-ġeneraturi kollha ta’ l-iskart, li min-naħa tagħhom, jiddependu fuq il-koordinazzjoni tal-isforzi politiċi, amministrattivi u tal-partijiet interessati u r-rieda tajba kollettiva tagħhom. “
Rakkomandazzjonijiet
Fir-rapport tiegħu l-NAO ressqet ukoll numru ta’ rakkomandazzjonijiet biex tindirizza l-kwistjonijiet enfasizzati: Jonqos il-ħin li wieħed jieħu biex tinġabar u tiġi ppubblikata dejta dwar l-immaniġġjar tal-iskart;
L-awtoritajiet għandhom jaħdmu flimkien biex jiddeterminaw b’mod preċiż kemm plastik jitqiegħed fis-suq filwaqt li l-Ministeru tal-Ambjent għandu jħaffef l-adozzjoni tiegħu ta’ strateġiji dwar l-iskart tal-plastik għall-perjodu 2021-2030;
L-Iskemi ta’ Rkupru tal-Iskart tal-Gvern u tal-Ippakkjar għandhom jirrevedu l-kumpens tagħhom biex jirriflettu l-ispiża tat-trattament tal-iskart tal-imballaġġ;
Is-separazzjoni tal-iskart fis-sors għandha titjieb permezz ta’ policies nazzjonali u kollegament mal-produtturi biex tinkludi struzzjonijiet dwar ir-rimi fuq il-prodotti, flimkien ma’ kampanja ta’għarfien;
L-awtoritajiet għandhom jikkunsidraw li jagħmlu s-separazzjoni tal-iskart fis-sors obbligatorja; Jinstabu modi kif jitnaqqas l-ammont ta’ skart imħallat (borża sewda) li jkun qed jintrema fil-miżbliet waqt li l-infrastruttura xierqa għat-trattament tal-iskart tkun konkluża;
L-awtoritajiet għandhom jikkunsidraw interventi leġislattivi biex inaqqsu l-produzzjoni ta’ skart tal-plastik.
Intant Richard Bilocca il-Kap Eżekuttiv tal-WasteServ fi stqarrija maħruġa mill-WasteServ, spjega kif il-kumpanija hija konxja tas-sitwazzjoni u qed taħdem kontinwament biex ittejjeb il-performance ta’ Malta.
Richard Bilocca ikkonferma wkoll li l-WasteServ diġà bdiet timplimenta numru konsiderevoli ta’ rakkomandazzjonijiet imressqa mill-NAO.
