“Kieku ridna ma konna nagħmlu xejn u xorta konna nkunu fi ħdan id-drittijiet legali tagħna. Iżda l-kuxjenza tagħna ma ppermettietx dan,” qal il-Prim Ministru Robert Abela illi kien qed jixhed f’każ kostituzzjonali ppreżentat mit-52 applikant għall-ażil kontra l-istat Malti, fejn qed allegaw ksur tad-drittijiet tagħhom. Qal ukoll li anzi mar lil hinn mis-sejħa tad-dover tiegħu meta bagħat dgħajsa tas-sajd privata biex jiġbor 52 migrant u jirritornahom il-Libja f’April 2020.
Il-Prim Ministru Robert Abela qal ukoll li kien kburi bl-immaniġġjar tas-segretarjat tiegħu tal-każ Dar Es Salaam, filwaqt li ċaħad kull involviment dirett fil-pushback tal-migranti lejn il-Libja. Il-persuni li jfittxu l-ażil kienu inġabru minn dgħajsa tas-sajd f’Ħadd il-Għid tal-2020 u mbagħad marru lura l-Libja, fejn ġew mitfugħa f’detenzjoni. Ħames persuni kienu mietu u sebgħa kienu neqsin sa meta nġabru fuq il-baħar. Dak il-każ kien għamel aħbarijiet internazzjonali, bil-Prim Ministru sussegwentement ammetta li Malta kienet ikkoordinat ir-ritorn tal-migranti, iżda fl-istess nifs insista li “dan ma kienx pushback”.
Kontro-eżaminat mill-avukat Paul Borg Olivier, li qed jirrappreżenta 52 persuna li qed ifittxu l-ażil li qed isostnu li ġew imbuttati lura lejn il-Libja mill-awtoritajiet Maltin, Abela wieġeb “Il-Kap tas-Segretarjat qaluli li ħafna ħajjiet ġew salvati. Ma kien hemm l-ebda rwol jew direzzjoni diretta min-naħa tiegħi. Il-kaptan kien jaf preċiżament meta telaq mill-port x’inhi s-sitwazzjoni tal-bastiment. ”
Abela ripetutament insista li Malta kienet imxiet mal-obbligi internazzjonali tagħha. “Din ma kinitx għajnuna umanitarja iżolata imma xi ħaġa li nagħmlu b’mod konsistenti. 30 tunnellata ta’ ikel u xorb ġew ipprovduti mill-gvern Malti. Nagħtu wkoll fjuwil biex ngħinu lid-dgħajjes ikomplu bil-vjaġġ tagħhom. L-operazzjonijiet kienu f’idejn il-kap tas-segretarjat, Clyde Caruana, ”kompla Abela.
L-avukati għamlu wkoll argumenti fuq it-talba mill-Avukat Paul Borg Olivier biex il-Prim Ministru jesebixxi dokumenti tax-xhieda li ta quddiem l-inkjesta maġisterjali dwar l-allegat pushback. Borg Olivier ried ukoll li l-Prim Ministru jesebixxi x-xhieda tal-eks kap tas-segretarjat tiegħu Clyde Caruana u Neville Gafa.
Il-Prim Ministru saħaq li ma kellu l-ebda rwol dirett fl-inċident, li nġieb għall-attenzjoni tiegħu mill-brigadier tal-Forzi Armati ta’ Malta. Huwa qal li l-kap tal-persunali tiegħu ta’ dak iż-żmien, Clyde Caruana, kien se iżommu aġġornat dwar l-iżviluppi.
L-Italja abbandunnat lil Malta
Abela qal li Malta għamlet iktar milli kienet legalment obbligata tagħmel f’dan il-każ, billi bagħtet bastiment privat kif ukoll ikel, ilma u ġkieket tas-salvataġġ biex jiġu għas-salvataġġ ta ’dawk li jfittxu l-ażil. Taħt il-liġi internazzjonali, l-istati għandhom obbligu legali li jsalvaw persuni li ħajjithom hija fil-periklu fuq il-baħar. Il-Prim Ministru kkritika wkoll stati membri oħra tal-UE, u qal li Malta kienet “abbandunata”, inkluż mill-ġar tagħha l-Italja.
Huwa naqqas ukoll l-irwol li kellu Neville Gafà fl-inċident, u qal li Gafà kien ingaġġat biex jistabbilixxi linja ta’ komunikazzjoni mal-Ministru tal-intern tal-Libja. Ladarba dan sar, il-Gvern kien uża dawk iċ-channels ta’ komunikazzjoni, qal Abela.
Xhieda nieqsa mir-rapport tal-inkjesta
L-avukat Paul Borg Olivier qal lill-Qorti li ried li l-prim ministru jgħaddi dokumenti li fihom ix-xhieda tiegħu lil maġistrat li qed jinvestiga l-każ, kif ukoll xhieda li Caruana u Gafà taw lill-Maġistrat inkwirenti, Joe Mifsud. Iż-żewġ xhieda tal-aħħar kienu neqsin mir-rapport tal-inkjesta, il-Qorti semgħet, għalkemm il-maġistrat għamel referenza għalihom.
L-avukat tal-Istat Chris Soler u l-avukat tal-AFM Susan Agius oġġezzjonaw għal dik it-talba, billi argumentaw li l-Prim Ministru ma jistax jintalab jgħaddi dokumenti li jikkonċernaw partijiet terzi u li jikser is-segretezza. L-Imħallef Lawrence Mintoff qal li se jiddekreta dwar il-kwistjoni fis-seduta li jmiss. L-imħallef ordna wkoll żewġ uffiċjali tal-Forzi Armati ta’ Malta li ma setgħux jixhdu matul is-seduta tal-Erbgħa biex jagħmlu dan f’dik li jmiss, li hija skedata għat-12 ta’ Novembru.
