Minn soddtu fl-isptar Mater Dei permezz ta’ video link Lamin Jaiteh mill-Gambja rrakkonta dak li għadda minnu mill-waqa’ sakemm tħalla fit-triq f’Selmun mill-kuntrattur li kien iħaddmu. “Ma ġejtx mormi fuq il-bankina, imma fit-triq. Spiċċajt fuq il-bankina minħabba li tkaxkart b’minkbejja għal fuq il-bankina.
“Ma stajtx nibqa’ fit-triq peress li hija dejqa. Jgħaddu minnha biss żewġ karozzi mid-direzzjoni opposta. Kont muġugħ b’mod terribbli, uġiegħ ma kullimkien u saqajja ma bdejtx inħosshom. Bkejt fil-karozza li fiha wasalni Glen Farrugia, li wegħdni li se jeħodni l-isptar, iżda minflok l-isptar telaqni fit-triq.
“Il-boss deher anzjuż u għamel kollox b’ħeffa mill-Mellieħa sa Selmun u qabel ma ħallini fil-post qallu li kif jiġu l-Pulizija għidilhom li qlajt daqqa ta’ karozza. Ma stajtx nemmen kif kont qed niġi trattat.”
B’idu l-leminijna nfaxxata wara li ġiet operata Jaiteh ta’ 32 sena u missier ta’ żewġt itfal xehed meta bdiet il-kumpilazzjoni fil-konfront Glen Farrugia ta’ 31 sena, Direttur tal-kumpanija J&G Farrugia Contractors, li qed jiġi mixli li kkaġuna b’mod volontarju ġrieħi gravu fuq l-immgrant, li pprova jaħbi reat u akkużi relatati ma’ inċident li jinvolvi ħaddiem tal-kostruzzjoni, immigrant li tħalla ferut fil-ġenb tat-triq f’Selmun, limiti tal-Mellieħa wara inċident fuq il-post tax-xogħol.
Fil-kamra tiegħu l-isptar kien hemm preżenti l-avukat tal-parte civile l-Avukat Gianluca Capitta. Farrugia minn Ħaż-Żebbuġ deher quddiem il-Maġistrat Marseann Farrugia qed jiġi akkużat li kkawża ħsara gravi fuq il-ġisem ta’ Jaiteh mill-Gambja, kif ukoll bosta akkużi oħra relatati ma’ ksur tal-liġijiet tas-saħħa u s-sigurtà fuq il-post tax-xogħol, inkluż li naqas li jħallas lil Jaiteh b’mod korrett.
Il-vittma jgħid li mhux minnu li l-akkużat ċempel għall-ambullanza
Fuq mistoqsija tad-difiża li rrimmarkat li Glen Farrugia ċempel għall-ambullanza waqt li kienu fil-vann flimkien, Lamin Jaiteh ċaħad bil-qawwa kollha, anzi qal li meta huwa talbu jagħmel dan, beda jbeżżgħu bil-Pulizija. Fuq insistenza tal-Avukat, huwa qal li sa fejn jaf hu kienu biss dawk li sabuh li ċemplu għall-ambullanza, u ma jafx b’xi ħadd ieħor li għamel dan.
Dwar il-waqa’ tiegħu minn sit ta’ kostruzzjoni fil-Mellieħa il-vittma qal li meta tela’ fuq l-iscafoliding li kien fuq il-konkrit tal-bejt tieni sular u waqa’. Wara l-waqa’ r-raġel mill-Mali mar fuqu u qabdu minn sidru. Dak il-ħin ukoll bdew jaqgħu xi biċċiet ta’ scafolding.
Huwa nduna li ma setax joqgħod bilqiegħda u sieħbu poġġieh mimdud mal-art. Jaiteh qal li dak il-ħin l-imgħallem tiegħu Glen kien qed jitkellem mal-ħaddiema l-oħra fuq is-sit ta’ kostruzzjoni, pero ma kienx jaf fejn kien eżatt. Sadaniitant ir-raġel mil-Mali beda jiġri u beda jgħid lill-ħaddiema l-oħra li kien waqa’ ħaddiem.
Jaiteh qal li huwa beda jibki u qalilhom biex jgħinuh, għax kien muġugħ ħafna. Talabhom bil-ħniena għall-ambullanza. Hawn qabeż l-akkużat u qalilhom, “le għax jekk tiġi l-ambullanza kulħadd se jispiċċa l-ħabs.
Il-vittma kompla jgħid li hu kien qal lil sħabu li kellu l-mobajl fil-but i li setgħu jċemplu l-ambullanza minn fuqu u hawn Glen ħadulu, u qal lill-ħaddiema l-oħra biex ipoġġuh fuq l-injam u kien hu li se jieħdu l-isptar.
“Jien se nieħdok l-isptar, tinkwetax”, qallu l-kuntrattur. Wara kompla jgħid Jaiteh, ħaduh fejn vann ipparkjat, bil-logo tal-kumpanija, l-istess wieħed li kien mar minn biċċa xogħol fil-Mosta għall-Mellieħa.
Kompla jgħix li ma setax joqgħod sew fuq quddiem tal-vann. Beda jbati u ħassu li kien se jmut. Il-ħin kollu beda jibki. Meta ħarġu miċ-ċentru tal-Mellieħa, Farrugia qallu li kien se jħallih x’imkien.
“Għaliex qed itrattani b’dan il-mod” qallu l-immigrant, bit-tweġiba tkun – “xi tridni nagħmel”. Tenna li kienu biss hu l-boss tiegħu fil-vann. Waqaf f’post li ma jafx f’nofs it-triq u malajr. Neħħilu s-seatbelt u meta ħass uġiegħ kbir.
Uġiegħ kbir f’ġismu u riġlejh ma jirrispondux
Il-vittma kompla jgħid li ġismu kollu kien qed juġgħu u riġlejh ma bdewx jirrispondu. “Jekk jistaqsuk xi ħaġa l-Pulizja għajdilhom li laqtitek karozza,” qallu l-akkużat. Il-vittma qal li minn mal-art rah iċempel mill-mobajl lil xi ħadd.
Dak il-ħin huwa beda jaħseb li forsi kien qed iċmpel għall-ambullanza. Semgħu jitkellem bl-Ingliż u jgħid li “raġel iswed jinsab hawn”. Wara huwa telaq minn fuq il-post. Biex tela’ fuq il-bankina beda juża’ minkbejh, peress li jgħaddu biss żewġ karozzi mid-direzzjoni opposta.Qal li ma jafx kemm dam mal-art, jaf biss li l-uġiegħ kien wieħed qawwi. Beda jgħajjat il-ħin kollu għal għajnuna u ma kienx jaf fejn qiegħed, sakemm waslu ħdejh żewġ tfajliet.
“Help me I’m dying” huwa qalilhom meta waslu fid-direzzjoni tiegħu. Huwa kien fiehem b’kollox x’kien ġara lit-tfajla li ċemplet għall-ambullanza. Qal li din damet xi ftit ma waslet l-ambullanza, L-ewwel ma waslu kienu l-Pulizija. Beda’ jibża’ mill-Pulizija għax beda jiftakar dak li qall l-imgħallem tiegħu lilu u lil sħabu, u hawn huwa qalilhom, “ma rridx immur il-ħabs, u qalulu li le ma kienx se jmur il-ħabs.
Il-Pulizija staqsewh x’kien ġara u qallilhom b’kollox. Staqsewh fuq isem jew in-numru tal-mobajl tal-boss, u tahom ismu u n-numru tiegħu, mill-mobajl tiegħu stess. Qalilhom li isem l-imgħallem tiegħu kien saved bħala Boss u ħadu n-numru minn hemm.
Tenna li wara ħaduh l-emerġenza tal-isptar u ħadulu x-ray. Meta ġie f’sensih ġurnata wara qalulu li idu kienet miksura u li kellu l-għadam miksur. Qal li diġa kienu operaw idu l-leminija. Saħaq li kien jaħdem biss mal-akkużat li ilu Malta mid-19 ta’ Mejju ta’ din is-sena. Huwa ħadem bħala bajjad ma’ persuna oħra qabel u ma kienx qed iħallsu sew u waqaf. Tenna li
kien iltaqa’ ma Afrikan li kien qed jaħdem mal-akkużat u meta qallu li kien qed ifittex ix-xogħol huwa bagħatlu messaġġ li kien hemm xi ħadd li jrid ix-xogħol. Glen Farrugia kien irrispondih permezz ta’ messaġġ u qallu li jista’ jibda mill-ewwel. Bħala xogħolu kellu jkun ‘helper’ – jagħmel kull ma jkun hemm bżonn. Għal dan ix-xogħol qallu li se jagħtih 50 ewro kuljum.
Tenna li ma ffirma l-ebda kuntratt u kien jaħdem mis-6.30am sal-5.00pm. Ma tkellmux fuq kundizzjonijiet oħra, imma kien jaħdem kuljum minbarra l-Ħadd, hekk ftehmu. Kellu nofs siegħa brejk. Kien qallu biex jieħu l-brejk fl-10.00am iżda hu ma riedx għax jaqbdu l-ġuħ sa filgħaxija u kien jiekol f’nofs inhar.
Dwar ‘safety shoes’ kien xtrah hu minn butu u kien iħallsu bi flus kontanti kull nhar ta’ Sibt.Tenna li ma kienx jitħallas extra tal-festi pubbliċi. Tenna li jinsab l-isptar għax fit-28 ta’ Settembru filgħodu kien qed jaħdem ma’ sħabu fil-Mosta u wara qalulu li kienu se jieħduh il-Mellieħa.
Il-Mellieħa qalulu biex inaddaf fuq il-bejt f’sit ta’ kostruzzjoni. Tenna li fil-Mellieħa kien hemm erba’ ħaddiema mill-Gambja, tliet Serbi, tnejn mill-Pakistan u tnejn mill-Mali u wieħed mill-Ghana. Sadanittant il-prosekuzzjoni qalet li għadha ma marritx fuq il-post minn fejn waqa’ l-vittma u għadha qed tfittex lill-ħaddiema li kienu qegħdin jaħdmu fuq is-sit ta’ kostruzzjoni għax mhuma reġistrati mkien.
Id-difiża tistaqsi jekk il-waqa’ seħħitx minħabba traskuraġni
Id-difiża minn naħa tagħha staqsiet mistoqsijiet lill-vittma dwar kif kienet il-waqa’ tiegħu minn żewġ sulari. Hija qed tgħid li trid tidentifika jekk dan waqax minħabba traskuraġni tiegħu. L-Avukat Franco Debono qal li kemm id-difiża għandha jkollu r-ritratti tal-post biex wieħed jara kif seħħew il-feriti. Hawn l-Avukat Debono awgura fejqan ta’ malajr lill-vittma.
Il-Qorti staqsiet għaliex ir-ritratti li huma 46 mhumiex preżenti u qalet li kienet se tissospendi l-kontro-eżami sakemm jaslu r-ritratti. Fuq għadd ta’ mistoqsijiet oħra l-vittma kkonferma li meta waqa’ maġenbu kien hemm impjegati oħra u li jaf biss wieħed minnhom, u li jafu b’ismu – l-oħrajn rahom dak inhar imma ma jafhomx b’isimhom.
Dwar kemm kien il-bogħod mit-tarf ta’ min fejn waqa’ meta kien qed jitlob lil sieħbu li kien isfel għall-martell, qal li kien xi metru ‘l bogħod. Huwa qal li ma jafx jekk għandux id-dritt li jaħdem Malta, għax ma jafx il-liġijiet. Tenna wkoll li huwa ġie Malta wkoll għax għandu n-neputi tiegħu jgħix Malta.
Xehdet ukoll Caroline Galea li sabet lill-vittma ma’ l-art f’Selmun. “Żammejtlu idu u għidtlu biex jieħu n-nifs”. Galea tiddeskrivi kif hi u ħabiba tagħha, Rebecca Borg St John, li hija ‘dog walker’ professjonali, kienu barra passiġata. Huma kienu fil-karozza fit-triq lura minn Selmun, meta hija rat raġel mimdud fit-triq bi tliet persuni maġembu.
Zammitlu jdejh biex jibqa’ jieħu n-nifs
Huma waqfu u avviċinaw lil dan raġel li kien mimdud u staqsew x’ġara. Preżenti wkoll kien hemm raġel ta’ età medja u koppja Ingliża. Spjegaw li r-raġel qalilhom li l-imgħallem tiegħu kien tefgħu hemm. Ir-raġel preżenti qalilha li ġiet imsejħa ambulanza għaxar minuti qabel.
“Għidt lir-raġel li kien l-art biex ma jinkwetax,” hija qalet. “Huwa kien f’paniku u jibki u kien qed jokrob bil-kliem ta” għinni. Indunajt li kien f’paniku kbir. Allura mort fejn seta’ jara lili, żammejtlu idejh u għedtlu biex jieħu n-nifs.” Galea qalet li staqsiet lir-raġel x’ġara u qalilha li kien qed jaħdem fuq sit ta’ kostruzzjoni, kien waqa’ żewġ sulari, il-boss tiegħu qallu li kien qed jieħdu l-isptar iżda minflok tefgħuh fit-triq.
Qalet li hu ma kienx qed jitkellem ċar u għalhekk ippruvat ma titfalux pressjoni. “Għedtlu,” m’intix se tmut “biex isserraħ rasu,”. Qalet li ħasbet li kellu l-polz imkisser. Huwa kien f’pożizzjoni fuq in-naħa tax-xellug tiegħu. Id-driegħ tal-lemin tiegħu kien imkisser u kien muġugħ u kien hemm ftit demm.
Hija ried jinqaleb għax in-naħa tax-xellug tiegħu kienet qed tnemnem, hija qalet. “Għedtlu biex ma jiċċaqlaqx għax inkwetajt li jista ‘jkollu xi emoroġija interna u dan jagħmilha agħar,” hija qalet. “Aħna bqajna niċċekkjawh imma l-iskop ewlieni tiegħi kien li nżomm idejh u niżgura li jibqa ‘jieħu n-nifs.”
Ix-xhud qalet li waslu żewġ uffiċjali tal-Pulizija u għalhekk għamlet pass lura. Hi semgħet uffiċjal wieħed jgħidlu: ‘Dak li għamel dan ir-raġel hu ħażin. Huwa annimal. Kull ma kont qed tipprova tagħmel hu li taħdem. ‘ Galea tippreżenta pen drive b’ritratti u żewġ filmati qosra tax-xena li ħadet fuq it-telefon tagħha.
L-avukat difensur Franco Debono jistaqsi jekk il-filmati jistgħux jiġu segwiti u jekk ix-xhud tistax jitkellem fuqhom il-qorti. Il-qorti ħadmet biex turi l-filmati b’mod li Jaiteh u l-avukat tiegħu jistgħu jsegwu wkoll. Il-qorti ġiet murija r-ritratti ta’ Galea hekk kif spjegat kif l-ewwel persuni li wieġbu u l-uffiċjali tal-pulizija waslu biex jassistuh.
Hija qalet li kien ta’ dwejjaq li tarahom jippruvaw jgħinuh. “Huwa baqa ‘jibki,’ u jgħid kif jista’ jkun jħalluni hekk?'”, hija qalet. Debono talab lix-xhud biex tidentifika raġel muri fl-istampa. Hija qalet li huwa r-raġel ta’ età medja li waqaf quddiemha u ċempel l-ambulanza.
Hija indikat l-koppja Ingliża, li kienu l-ewwel li sabuh. Fil-qorti intwerew ritratti ta’ Jaiteh mimdud fuq il-bankina u infermiera jippruvaw jgħabbuh f’ambulanza. Fil-filmat, Jaiteh jidher jibki mimdud mal-art u uffiċjal tal-pulizija jserraħlu moħħu li mhux se jmur il-ħabs. Il-vittma jinstema’ jgħid li għandu n-numru tal-boss tiegħu salvat fit-telefon tiegħu.
Xehed ukoll ċittadin Bosnijan bl-isem ta’ Goran Radulovic, li jaħdem għal J&G Construction. Huwa qal li dakinhar tal-inċident jiftakar li ħaddiem waqa’ fis-sit tal-kostruzzjoni fil-Mellieħa għalkemm qatt ma rah qabel. “Smajt il-ħoss ta’ xi ħadd li waqa’ imma ma mortx niċċekkja. Kien hemm kommossjoni.”
Mistoqsi ġeneralment x’jiġri meta jseħħ inċident, Radulovic jgħid li mhux konxju tal-proċedura. Huwa jgħid li kien liebes żraben tas-sigurtà minn xogħol preċedenti iżda kien ingħata vestita fluworexxenti minn min iħaddmu bħalissa. Radulovic qal li ra lil Glen Farrugia fuq il-post filgħodu.
Huwa ma tantx ta ħsieb lill-inċident, waqt li saħaq li ma kienx konxju tal-gravità tal-waqgħa. Huwa mistoqsi jekk kienx irċieva xi struzzjonijiet minn min iħaddmu wara l-inċident. Huwa jwieġeb: “le”. Ix-xhud kien mistoqsi jekk Farrugia jittrattahx tajjeb.
“M’għandi l-ebda problema, l-ebda ilment.” Il-ħaddiem jgħid li ma qalulux dwar l-għoli li waqa ’minnu l-kollega tiegħu. Lanqas ħadd ma semma fejn ittieħed il-vittma wara l-inċident. Radulovic ikompli jiddeskrivi s-sit tal-bini fejn seħħ l-inċident.
Wara xehed L-inġinier Joe Borg mill-OHSA li qal li huwa wieġeb għal sejħa ta’ emerġenza u qal li kien hemm raġel Afrikan mimdud mal-art. Borg qal li l-vittma kien konxju iżda huwa qallu li kellu xi għadam miksur. Meta żar is-sit tal-inċident fil-Mellieħa, huwa ra l-avukat tal-akkużat fuq il-post.
Qalulu li Farrugia mhux se jwieġeb mistoqsijiet. Madankollu, huwa kien wieġeb xi mistoqsijiet. Ma kien hemm l-ebda traċċa ta ’demm fuq is-sit, iżda kien hemm mill-inqas tlieta jew erba’ postijiet fejn seta’ seħħ l-inċident. Huwa kompla juri ritratti tas-sit. Xi ritratti juru xaft tal-lift u taraġ mingħajr ilqugħ protettiv iżda l-uffiċjal jgħid li ma setgħux jistabbilixxu fejn ġara l-inċident.
Għall-akkużat qed jidhru l-avukati tiegħu, Franco Debono u Matthew Xuereb. l-Il-Prosekuzzjoni qed titmexxa mis-Supretendent Priscilla Caruana Lee u l-Ispettur George Frendo li għamel mistoqsijiet lill-vittma. Għad Dier (Dipartiment għar-Relazzjonijiet Industrijali u x-Xogħol deheru l-Avukati Andrew Grima u Mattia Felice. L-Avukat tal-OHSA huwa David Saliba.
