Kunċetti li ttieħdu f’kunsiderazzjoni mill-qorti tal-maġistrati meta waslet għas-sentenza tagħha f’każ kontra tliet irġiel akkużati li żammew illegalment ġurnalisti wara laqgħa tal-kabinett tard fil-lejl f’Kastilja f’Novembru 2019, kienu irrilevanti għar-reat li bih ġew akkużati l-irġiel, l-avukat. Etienne Savona qal il-Ħamis filgħodu.
Savona kien qed jidher f’isem l-Uffiċċju tal-Avukat Ġenerali. Jody Pisani, Mark Gauci u Emanuel McKay ġew illiberati mill-akkużi minħabba n-nuqqas ta’ provi biżżejjed biex jipprovaw li kien hemm arrest illegali. Il-ġurnalisti inkwistjoni kienu Monique Agius u Miguela Xuereb minn Newsbook.com.mt, Paul Caruana Galizia u Julian Bonnici.
Dak il-lejl, il-ġurnalisti kienu qed jirrappurtaw konferenza stampa straordinarja msejħa wara laqgħa twila tal-kabinett li matulha t-talba ta’ Yorgen Fenech għal maħfra presidenzjali kienet ġiet diskussa u sussegwentement miċħuda. F’deċiżjoni preliminari li tikkonferma l-validità tal-appell tal-AĠ, il-Qorti tal-Appell Kriminali ddeċidiet li l-każ seta’ jkompli wara li l-Avukat Ġenerali ressaq appell fejn argumenta li sar żball fl-interpretazzjoni, jew l-applikazzjoni tal-liġi f’dan il-każ.
Waqt seduta Savona għamel is-sottomissjonijiet orali tiegħu li matulhom sostna għaliex il-Qorti tal-Maġistrati ppreseduta minn Joe Mifsud applikat il-liġi bi żball meta ddeċidiet il-każ. L-avukat tal-AĠ sostna li l-Qorti kkunsidrat element li kien irrilevanti għad-dispożizzjoni inkwistjoni meta ddeċidiet il-każ.
L-akkużi tressqu fuq l-Artiklu 86 tal-Kodiċi Kriminali li jgħid: “Kull min, mingħajr ordni legali mill-awtoritajiet kompetenti, u salv l-każijiet fejn il-liġi tawtorizza lil individwi privati biex jaqbdu lil dawk li jwettqu reati, jarresta, iżżomm jew tillimita xi persuna kontra r-rieda. tal-istess, jew jipprovdi post għat-twettiq ta’ tali arrest, detenzjoni jew priġunerija, għandu, meta jinsab ħati, ikun suġġett għal priġunerija għal żmien minn seba’ xhur sa sentejn: sakemm il-qorti tista’, f’każijiet minuri, tagħti priġunerija għal terminu minn xahar sa tliet xhur jew multa.”
Savona nnota li l-Qorti qalet li matul il-proċeduri, ma ġiex stabbilit min kien ta l-ordni biex jingħalaq il-bieb u f’liema ħin jistgħu jitilqu dawk preżenti fosthom il-ġurnalisti. Huwa enfasizza li d-dispożizzjoni tgħid: “mingħajr ordni legali mill-awtoritajiet kompetenti” u l-kwistjoni hija jekk l-ordni kinitx legali jew le, u mhux min kien ta l-ordni.
Ġie argumentat li l-element “ħin” li l-Qorti kienet għamlet referenza għalih kien ukoll irrilevanti biex jipprova l-elementi tad-delitt, peress li d-dispożizzjoni ma tistabbilixxix tali rekwiżit. Savona sostna li anke bil-preżenza tagħhom setgħu kienu qed iżommu ġurnalisti kontra r-rieda tagħhom.
B’referenza għax-xhieda mogħtija quddiem il-Maġistrat Mifsud minn Paul Caruana Galizia, Savona qal li x-xhud għamel enfasi fuq il-bieb minn fejn il-ġurnalisti tħallew jidħlu fis-sala tal-konferenzi. Il-qorti kienet innotat li kien hemm bibien oħra; madankollu dan irid jitqiegħed f’kuntest, sostna l-avukat tal-AĠ.
Billi uża l-awla bħala eżempju, Savona qal li timmaġina li xi ħadd li ma kienx familjari mal-qorti ġie fl-awla. Meta wasal iż-żmien li titlaq, persuna mhux identifikata timblokka l-ħruġ minn fejn il-persuna kienet daħlet. Żied jgħid li wieħed kien se jħalli post mhux familjari billi juża l-istess rotta li kien uża biex jidħol.
“Kien jagħmel sens li l-parte civile ppruvaw jitilqu mill-istess bieb li kienu jaslu għall-konferenza. L-istess bieb li kien imblukkat mit-tlett irġiel,” qal Savona. L-Imħallef Bugeja talab lill-avukat biex jiċċara jekk dak li kien qed jissuġġerixxi kienx test suġġettiv.
Savona kkonferma li l-fatt li kien hemm bibien oħra fis-sala tal-konferenzi kien irrilevanti, peress li l-ġurnalisti li ressqu l-ilment ma kinux familjari mal-post. Saħaq li l-irġiel imblukkaw l-aċċess għall-bieb użat mill-midja biex jidħlu fis-Sala tal-Ambaxxaturi.
Il-Qorti ssuġġeriet jekk l-avukat kienx jorbot l-istat mentali tal-ġurnalisti li kienu ressqu l-ilment kriminali mal-fatt li huma kienu jafu biss it-triq minnu, li Savona kkonferma. “Mela oġġettivament jekk il-bibien kollha jew uħud minnhom ġewx imblukkati jagħmel differenza; madankollu, għal test suġġettiv, kieku l-bieb li jaċċessaw il-ġurnalisti kien imblukkat allura jagħti riżultat pożittiv għal arrest illegali,” spjegat il-Qorti. Savona enfasizza wkoll li kien hemm ħafna konfużjoni fil-lejl, anke qabel ma l-ġurnalisti kienu ħallew jidħlu Kastilja.
L-avukat tal-AĠ għamel referenza għal osservazzjoni oħra mill-Qorti tal-Maġistrat, li fiha, il-Qorti kienet sostniet: “Mill-filmat ħareġ li xi ħadd li ma kienx identifikat kien fetaħ il-bieb min-naħa l-oħra. Dan juri li l-kontroll fuq il-bieb ma kienx minn ġewwa.”
“L-atturi lanqas biss waslu sal-bieb. Hemm il-filmati li juru dan biċ-ċar. Ma setgħux jaslu sal-bieb fl-ewwel lok, u dan ma kienx ikkunsidrat mill-Qorti tal-Maġistrati,” qal Savona li żied li, fix-xhieda tiegħu, Caruana Galizia kienet iddeskriviet lill-irġiel bħala li qed iġibu ruħhom bħala bouncers.
Huwa nnota li l-filmati juru lil Pisani jżomm ma’ manku tal-bieb filwaqt li McKay kien qed iżomm mal-ieħor. Il-qorti kellha tara jekk l-elementi tar-reati jeżistux, sostna Savona, u żied li l-qorti kellha tiddetermina jekk il-vittmi kinux miżmuma kontra r-rieda tagħhom.
Dwar il-kwistjoni mqajma mill-qorti li tliet individwi biss ġew akkużati meta kien hemm mill-inqas disa’ individwi oħra fil-filmati, Savona staqsa jekk dan jagħmilx lit-tlieta inqas responsabbli. Kwistjoni oħra mqajma mill-Avukat Ġenerali kienet relatata mal-osservazzjoni tal-qorti li wieħed mill-akkużati kellu id fil-but u oħra fuq il-manku tal-bieb, li wasslet lil Savona biex isostni li dan kien irrilevanti għall-elementi meħtieġa biex jipprova arrest illegali, detenzjoni jew priġunerija. .
“Hemm wirja taʼ forza fil-fatt li qed iżommu l-pumi tal-bibien, u b’hekk ixekklu l-aċċess,” qal Savona, u żied: “Din l-imġieba tħalli impressjoni fuq il-vittmi li jistgħu jaslu għal daqqiet. L-inċident kollu kien xokkanti u trawmatiku għall-vittmi.
Il-Qorti tal-Maġistrat lanqas biss qieset dan.” Savona enfasizza wkoll li l-Maġistrat Mifsud irrimarka li, wara li nfetaħ il-bieb, is-sitwazzjoni kienet “free for all” u staqsa kif dan kien rilevanti biex jiġi determinat jekk id-delitt jeżistix. “Kien hemm kaos, u forsi d-diskors ma kienx daqshekk diplomatiku, imma x’tistenna fi stat ta’ xokk bħal dan?” huwa sostna.
Dwar il-punt li l-ġurnalisti kienu daħlu fil-bini minn jeddhom, Savona għamel eżempju analogu, “Ejja ngħidu li raġel stieden tfajla f’data f’daru għal date, u t-tfajla bidlet fehmha, kieku ġara hekk ir-raġel kien jiġi lliberat jekk żammha kontra r-rieda tagħha?”
Għad-dispożizzjoni dwar l-arrest illegali, huwa irrilevanti li jiġi kkunsidrat jekk il-vittma daħlitx ġewwa l-bini volontarjament jew le, qal l-avukat. Waqt is-sottomissjonijiet tiegħu, Savona semma sentenzi riċenti mogħtija mill-Imħallef Consuelo Scerri Herrera, kif ukoll għan-noti tal-Professur Anthony Mamo dwar id-dispożizzjoni.
Fin-noti tiegħu, il-Professur Mamo kien kiteb: “Il-kliem ‘arrest’, ‘detenzjoni’ u ‘konfinament’ mhumiex sinonimi: kull wieħed jindika mod speċjali li bih jista’ jsir attentat fuq il-libertà personali. L-arrest illegali jista’ jeżisti. bħala reat għalkemm mhux segwit minn detenzjoni jew priġunerija.
B’hekk, persuna tista’ tiġi arrestata mingħajr ma tkun ħabs jew magħluqa f’post; jew jinżamm f’daru stess mingħajr ma jkun ġie arrestat qabel; jew jista’ jinżamm f’post solitarju, jew jista’, b’att ġdid ta’ vjolenza, jinżamm f’post fejn ikun.” Savona nnuta wkoll li l-Qorti tal-Appell Kriminali kienet qalet li l-elementi tal-arrest illegali huma tnejn – l-ewwel il-konfinament ta’ persuna u t-tieni li tali għeluq isir kontra r-rieda tal-persuna miżmuma.
“Dawn huma ż-żewġ elementi li l-Qorti tal-Maġistrati kellha tiddetermina jekk jeżistux jew le. Madankollu, il-Qorti applikat kunċetti li huma irrilevanti għal dispożizzjoni relattivament qasira,” temm jgħid Savona. Il-kawża ġiet differita għat-Tlieta 23 ta’ Novembru f’nofsinhar meta l-parte civile tagħmel is-sottomissjonijiet tagħha u mbagħad ikun f’idejn l-avukati tal-appellati li jagħmlu s-sottomissjonijiet tagħhom.
