Darren Debono magħruf bħala “It-Topo” ġie kundannat 10 snin u nofs ħabs u mmultat €18,000 wara li ammetta l-involviment tiegħu fl-attentat hold-up fuq il-fergħa prinċipali tal-HSBC ta’ Ħal Qormi fl-2010. Huwa ġie ordnat ukoll iħallas iktar minn €11,000 fi spejjeż tal-Qorti. Sadanittant il-ġuri ta’ Vincent Muscat magħruf bħala “Il-Koħħu” ġie differit ‘sine die’ minħabba li dan irid jagħti d-depożizzjoni tiegħu fil-kumpilazzjoni li trid terġa’ tinfetaħ dwar il-każ.
Il-Prosekuzzjoni riedet li l-piena fil-konfront ta’ Debono tkun dik ta’ 12-il sena ħabs filwaqt li d-difiża bdiet titlob għall-piena ta’ disa’ snin. Kien l-Erbgħa filgħaxija li l-Qorti nfetħet b’urġenza fejn kien ippreżentat rikors mill-Avukat Edward Gatt f’isem il-klijent tiegħu Darren Debono li kien qed jgħid li l-klijent tiegħu kien qed jammetti wara ftehim (patteġġament) mal-prosekuzzjoni ġie deċiż ukoll li l-akkuża ta’ attenata ta’ qtil tinżel għal waħda ta’ attentat ta’ feriti gravi fil-konfront ta’ żewġ Pulizija.
Għaldaqstant il-ġuri ġie pospost wara talba tal-aħħar minuta mill-Avukat Ġenerali biex “It-Topo” jiġi ammess bħala xhud tal-prosekuzzjoni fl-istadju tal-proċess. Il-Qorti ġiet infurmata li Debono xtaq iwieġeb ħati tal-involviment tiegħu fis-seduta ta’ dalgħodu u li kien se jixhed kontra Muscat. L-iżvilupp kien ġie leaked lill-midja u ppubblikat il-lejl ta ‘qabel il-proċess.
L-avukati Roberto Montalto u Franco Debono talbu lill-qorti biex ikollhom ftit taż-żmien biex jagħtu parir lill-klijent tagħhom fid-dawl tar-“rivelazzjonijiet tal-midja” peress li mill-Erbgħa filgħaxija ma kellhomx l-opportunità li jagħmlu dan.
L-avukati rrimarkaw lill-Qorti li kienet għadha kif ordnat lill-istampa biex ma tippubblikax l-istorja, iżda l-istorja kienet diġà fuq il-faċċata tan-Nazzjon u kienet fuq il-portals tal-aħbarijiet kollha. L-Avukat Debono fakkar fil-qorti fil-ġuri ta’ Melchior Spiteri fuq sitwazzjoni simili dan kien ġie pospost.
Debono qal li kien għadu qed iġib il-kwistjoni għall-attenzjoni tal-Qorti. L-istampa kienet qed tagħmel xogħolha, huwa insista, u żied “imma għandna wkoll regolamenti dwar id-dritt għal smigħ ġust.”
“Sfortunatament il-preġudizzju li l-qorti trid tevita diġà seħħ l-Erbgħa filgħaxija”, sostna Debono. L-Imħallef irrimarka li l-avukat kien qed jgħid li l-midja qed tagħmel xogħolha iżda qed tipparteċipa wkoll biex tagħmilha smigħ inġust. “Int jew tgħid ħaġa jew oħra, qal Grixti.
Debono sostna li d-difiża temmen li l-ġuri għandu jiġi pospost. Il-Qorti qalet li taqbel mal-ewwel argument tal-akkużat li sakemm il-ġurati jiġu magħżula u iżolati, m’għandu jsir l-ebda rappurtaġġ dwar il-proċess. L-Avukat Giannella Busuttil, li flimkien mal-Avukat Francesco Refalo kienet qed tmexxi l-prosekuzzjoni ikkundannan wkoll il-leaks, iżda qalet li hija sorpriża li Debono ddejjaq bil-leaks li seħħew ilbieraħ u llum, iżda mhux il-leaks kollha fil-jiem u ġimgħat ta’ qabel il-ġuri. “Ara dawk il-leaks kollha, ma ddejquk xejn?” Hija ma qablitx mat-talba biex tiġi posposta l-ġurija.
Debono rribatta, u sostna li hu u l-Avukat Montalto kienu ħadu l-każ biss ftit jiem ilu. “Ma tantx kuntent li se niddefendi ġuri fejn il-fatti diġà huma mifruxa fuq l-erba’ irjieħ, imma nemmen li f’soċjetà demokratika trid tkun prattiku. Iżda li l-lejl ta’ qabel ma tibda l-ġurija… xi wħud minnhom (l-istejjer) ifixklu l-proċess ġudizzjarju.”
Tenna li l-ġuri ta’ Melchior Spiteri kien ġie pospost b’sitt xhur wara sempliċi rapport tal-Qorti. “Se niddefendi proċess mingħajr ma naf x’se jgħid xhud?” Debono qal li l-qorti kellha tiddefendi d-dritt għal proċess ġust. Qal li sar jaf bl-iżvilupp mill-midja u lanqas biss kellu l-opportunità li jikkonsulta mal-klijent tiegħu.
Żied jgħid li l-ġurati ma setgħux jaslu għal konklużjoni b’mod seren wara li qraw l-artikli tal-aħbarijiet. Kien ċar li Darren Debono, l-allegat kompliċi, se jkun wieħed mix-xhud prinċipali jekk mhux ix-xhud prinċipali.
L-avukat talab lill-qorti tiddeċiedi dwar din il-kwistjoni. “Naħseb li għandu jkun hemm digriet, deċiżjoni… dawn huma ċirkostanzi eċċezzjonali. Dawn l-affarijiet ġraw biss ftit sigħat ilu. Mhux qed nippunta subgħajh imma jien interessat biss fis-smigħ ġust tal-klijent tiegħi.”
Qal li d-digriet tal-qorti fil-każ preċedenti serva biss biex juri li t-talba tagħhom kienet ġustifikata. Kien ikun tajjeb ħafna li kieku ngħata qabel ma ġie ppubblikat ir-rapport, sostna Debono. Il-Qorti, wara li semgħet it-talba tal-akkużat biex tipposponi l-ġurija minħabba ċerti rapporti fil-midja dwar il-każ Darren Debono aktar kmieni llum, u wara li semgħet lill-partijiet qalet li kienet tal-opinjoni li dak li kien irrappurtat fil-midja kien spekulattiv lejn dak li seta’ ġara l-Ħamis filgħodu. Tant hu hekk li l-qorti kienet ordnat preventivament lill-midja biex ma tippubblika xejn li ġara fil-kawża Repubblika vs Darren Debono sakemm il-ġurija tkun iżolata.
“Dan għaliex huwa evidenti li hemm rappurtaġġ u xandir li huwa inkontrollabbli minn istituzzjonijiet li jafu sew ir-responsabbiltajiet tagħhom u l-konsegwenzi tal-azzjonijiet tagħhom. Fi żminijiet tal-lum, it-talba in kwistjoni tista’ fiha nnifisha twassal għal preġudizzju, li jikkonsisti f’dewmien fil-ġustizzja u għalhekk ikun id-dmir ta’ din il-qorti li tispjega lill-ġurati l-konsegwenzi kollha tad-deċiżjoni tagħhom, abbażi ta’ dak li jista’ jkollhom. aqra fil-midja.” Posponiment, għal kemm hu twil, huwa dejjem suġġett għar-ripetizzjoni tal-pubblikazzjoni u x-xandir ta’ dak li ġara u dak li qed jiġri issa f’din l-awla, qalet l-imħallef. Huwa ċaħad it-talba.
Il-Qorti semgħet sottomissjonijiet dwar rikors mill-AĠ li fih talab li jiżdied isem Darren Debono fuq il-lista tax-xhieda. Busuttil spjegat li sadattant, Debono kien ammetta fil-qorti u kien ikkundannat minn din l-istess qorti. Huwa kien irrinunzja wkoll għad-dritt tiegħu ta’ appell. Għalhekk il-każ ta’ Debono kien ‘res judicata’. L-AĠ qal li ma kien hemm ebda impediment biex il-qorti tisma’ lil Debono jixhed waqt il-kors tal-ġurija u talab li jiżdied mal-lista tax-xhieda.
Fit-tweġiba tiegħu, l-avukat Franco Debono qal li l-ġustizzja m’għandhiex titgħaġġel. “Dan huwa każ klassiku fejn issir talba mgħaġġla. Il-każ ilu għaddej seba’ snin u mbagħad f’daqqa waħda jammetti u nammettuh bl-addoċċ bħala xhud mingħajr ma nkunu nafu x’irid jgħid.”
Il-ġustizzja fi żmien raġonevoli timplika minimu raġonevoli kif ukoll massimu, sostna Debono. “X’pożizzjoni se nieħu fir-rigward tal-klijent tiegħi?” Debono qal li l-unika ħaġa li kellu fil-fajl tiegħu tal-qorti ta’ Vince Muscat dwar Darren Debono kienet li ammetta dalgħodu. “Li naf hu li kien instab ħati f’Marzu 2017 mill-Maġistrat Ian Farrugia għal falz ġura u kien interdett għal 20 sena. Dan huwa x-xhud li l-prosekuzzjoni trid issejjaħ.” Montalto żied jgħid li l-kundanna ta’ falz ġura saret fuq ammissjoni mill-akkużat.
Id-dritt ta’ appell huwa kwistjoni ta’ ordni pubbliku, sostna l-avukat. “Fil-verità, xorta jista’ jappella.” Xi ħadd se jwaqqafk għax irrinunzjat għad-dritt? Ma naħsibx hekk. Mela għalhekk is-sentenza għadha mhix “res judicata”.
Jekk jiġi ammess bħala xhud dan ikun ksur gravi tad-dritt għal smigħ xieraq. X’għandu jagħmel il-klijent tiegħi f’pożizzjoni fejn ikun suġġett għall-element tas-sorpriża? Aħna jew immorru quddiem il-ġurija bil-provi li l-akkużat huwa konxju bihom jew għandu jitressaq renvoi biex ix-xhud jixhed (qabel il-qrati inferjuri).” Irrimarka l-każ ta’ Melvin Theuma, li fih kien ġara dan.
Dan jista’ jiġi rranġat biex iseħħ għada jew il-ġimgħa d-dieħla, qal l-avukat, iżda saħaq li d-difiża kellha dmir lejn il-klijent tagħhom li “għandu jitneħħa minn pożizzjoni li jagħti parir lill-klijent tagħna skont il-liġi.”
X’jiġri jekk Darren Debono semma’ wkoll nies oħra fix-xhieda tiegħu, staqsa l-avukat, u ddeskriva s-sitwazzjoni potenzjali bħala “abort tal-ġustizzja li jibqa’ mgħoddi fl-istorja.”
“Qed nitolbu biss lill-qorti biex tipproċedi bl-istess mod kif għamlet fil-każ Melvin Theuma,” qal Debono. Iżda l-qorti qalet li t-talba f’dak il-każ kienet differenti. “Ma tistax tqabbel peress li ċ-ċirkostanzi kienu differenti.”
Il-Qorti qalet li f’dak il-każ l-AĠ kien talab li Theuma jinstema’ mill-qrati inferjuri, iżda llum l-AĠ qed jitlob li Darren Debono jiddaħħal fil-lista tax-xhieda fil-ġuri.
Debono saħaq li dawn ma kinux affarijiet li għandhom jitgħaġġlu jew jingħataw bħala sorpriża. Staqsa għaliex l-AĠ ma talabx lix-xhud jinstema’ quddiem il-qrati inferjuri.
“Lanqas jgħaddili minn moħħi, bħala avukat b’20 sena esperjenza, li jkolli ġurija fejn ix-xhud prinċipali lanqas biss xehed għadu.” Il-Prosekutur Giannella Busuttil qalet li fir-rikors ippreżentat ilbieraħ filgħaxija, l-AĠ ma jorbot l-ebda dispożizzjoni tal-liġi. Dan għaliex il-qorti kellha żewġ għażliet, qalet. Jew Darren Debono jiddaħħal fil-lista tax-xhieda mill-qorti ex ufficio – bil-ħerqa tagħha– jew, jekk il-qorti ma taqbilx ma’ dan, l-alternattiva l-oħra tkun li l-atti jintbagħtu lill-maġistrat tal-kumpilazzjoni biex jinstemgħu hemmhekk.
Sostniet li d-drittijiet ta’ Muscat mhux se jkunu preġudikati, hekk kif huwa kien assistit minn żewġ avukati kapaċi li kellhom il-fakultà li kontro-eżami lix-xhud.
Fil-kontroreplika tiegħu Debono sostna li l-iżvelar tal-provi fil-konfront tal-akkużat ma kienx komplut u qal li l-qrati kienu ħaddnu r-regola tal-iżvelar u li ġurijiet ġew xolti barra minn Malta minħabba n-nuqqas tagħha.
Tenna u saħaq li jkun żball ta’ ġustizzja jekk il-każ ma jintbagħatx lura fil-qrati inferjuri biex jisma’ x-xhud il-ġdid hemmhekk. Debono talab lill-Qorti biex tilqa’ t-tieni għażla mressqa mill-prosekuzzjoni, u żiedet li din tista’ ssir anke llum, biex ma tinħelax il-ħin.
Busuttil qalet li ma taqbilx ma’ l-argument li se jkun żball ta’ ġustizzja, peress li kienet għażla mniżżla fil-liġi. Il-Qorti ħarġet digriet fejn qalet li “ma kienx fil-kultura tas-sistema ġuridika tagħna li xhud, li huwa evidenti ta’ ċerta importanza, bħala kompliċi fl-allegazzjonijiet kontra l-akkużat, jiġi ammess jixhed quddiem ġurija mingħajr il- possibbiltà li d-difiża tkun tista’ tattakka l-evidenza tiegħu.”
Minħabba f’hekk, il-Qorti ordnat li l-atti jintbagħtu lura fil-Qorti tal-Maġistrati biex dan ix-xhud jinstema’ qabel jibda l-ġuri. L-imħallef iddeċieda li l-ġuri ma jistax jibda llum u l-każ ġie pospost ‘sine die’, sakemm tinstema’ l-evidenza tax-xhud il-ġdid mill-maġistrat tal-kumpilazzjoni.
