Il-Qorti iddikjarat anti-kostituzzjonali, sezzjoni tal-Kodiċi Kriminali li toħloq eċċezzjoni għad-dritt tal-akkużat li jagħmel kontro-eżami ta’ xhud meta x-xhud ma jkunx jista’ jinstab jew ikun assenti minn Malta. L-Imħallef Joanne Vella Cuschieri tat is-sentenza, f’kawża mressqa kontra l-Avukat tal-Istat minn Osama Ebeid, raġel Palestinjan akkużat b’kompliċità fit-traffikar ta’ numru ta’ ċittadini Ċiniżi li kienu abbandunati fl-ibħra bejn Malta u Sqallija f’Marzu, 2005.
Sitt immigranti Ċiniżi kienu mietu bħala riżultat. Wieħed mis-superstiti kien identifika lil Ebeid, li wassal għall-arrest tal-Palestinjan. L-Artikolu 646 tal-Kodiċi Kriminali Malti jistipula li x-xhieda għandhom dejjem jiġu eżaminati fil-qorti u viva voce, qabel ma jkomplu jelenkaw l-eċċezzjonijiet għal din ir-regola.
Kondizzjoni waħda bħal din tapplika meta “jidher għall-Qorti li jidher għal eżami viva voce jista’ jġiegħel lix-xhud isofri ħsara psikoloġika, jew meta x-xhud ikun mejjet, nieqes minn Malta jew ma jkunx jista’ jinstab…” Il-messaġġiera tal-Qorti ma setgħux isibu u jsejħu lis-superstiti Ċiniżi biex jixhdu, u qalu lill-Qorti li ma kinux għadhom Malta.
Fid-dawl ta’ dan, il-Prosekuzzjoni kienet talbet lill-qorti biex f’każijiet bħal dawn issegwi prassi stabbilita, fejn ix-xhieda miġbura waqt l-inkjesta tinqara flok ix-xhieda jixhdu quddiemha. Nuqqas kbir ta’ din il-proċedura huwa li, f’każijiet bħal dawn, ma jkun hemm l-ebda opportunità li x-xhud jiġi kontro-eżaminat mid-difiża.
L-avukat ta’ Ebeid, Joe Brincat sostna li d-diskrezzjoni li tiġi aċċettata xhieda meta l-kontro-eżami huwa impossibbli, kif stabbilit fl-artikolu 646 tal-Kodiċi Kriminali, kienet tikser l-Artikolu 39(6)(d) tal-Kostituzzjoni, il-liġi suprema tal-Kostituzzjoni.
L-avukat talab lill-qorti tagħmel dikjarazzjoni f’dan is-sens. Fit-tweġiba tiegħu, l-Avukat tal-Istat iċċara li l-maġistrat inkwirenti, il-mibki Joseph Apap Bologna, kien ivvjaġġa l-Italja biex jisma’ lix-xhieda Ċiniżi (li kienu miżmuma fi proċeduri separati hemmhekk) bħala parti mill-inkjesta tiegħu.
L-inkjesta ġiet konkluża qabel ma Ebeid ġie akkużat formalment fil-qorti, qal l-Avukat tal-Istat, iżda Ebeid kien “ċertament konxju” tal-iskambju ta’ ittri rogatorji bejn l-awtoritajiet Maltin u Taljani dwar ix-xhieda Ċiniżi, u noti verbali f’dan is-sens kienu ddettati. fl-atti tal-proċedimenti.
Dwar il-kwistjoni tal-kostituzzjonalità jew le tad-dispożizzjonijiet legali in kwistjoni, l-Avukat tal-Istat kien qal li l-Artikolu 646 kellu jittieħed kollu kemm hu biex jinftiehem u mhux “dissezzjonat superfiċjalment” bis-subartikoli jittieħdu barra mill-kuntest.
Huwa saħaq fuq l-affermazzjoni li d-dritt ta ‘Ebeid għal proċess ġust inkiser. Fis-sentenza tagħha dwar il-kwistjoni, l- Imħallef Vella Cuschieri osservat li kienu ntbagħtu żewġ settijiet ta’ ittri rogatorji, waħda qabel ma ġie mixli l-akkużat u oħra fl-2007, wara li Ebeid kien akkużat bi traffikar ta’ persuni.
Hija nnotat li l-qorti preċedenti kienet eżaminat jekk ix-xhieda li ngħatat quddiem il-qrati Taljani kinitx ammissibbli fi proċeduri Maltin, jew saħansitra anke legalment valida peress li ma kinitx ġiet ikkonfermata taħt ġurament mix-xhieda. Kien hemm “possibbiltà reali” li bosta mix-xhieda Ċiniżi, li kienu ngħataw permess temporanju biex joqogħdu fl-Italja snin ilu, ma jinstabux.
Dan x’aktarx iwassal lill-Qorti Kriminali biex tapplika l-eċċezzjoni legali li tippermetti li d-dikjarazzjonijiet tagħhom jinqraw lill-ġurija li tipproċessa lill-akkużat, qalet. “Jekk jiġri dan, allura l-applikant ma jkollux il-possibbiltà li jeżamina kontra x-xhieda kif previst, mingħajr ebda eċċezzjoni, taħt l-Artikolu 39 tal-Kostituzzjoni.”
L-Imħallef qalet li ma kien hemm ebda dubju li l-ebda artikolu ieħor fil-Kostituzzjoni ma jipprovdi eċċezzjoni għal dan id-dritt li jiġi eżaminat xhud tal-prosekuzzjoni quddiem kull qorti. L-Artikolu 646(2) tal-Kodiċi Kriminali “mingħajr dubju jipprovdi eċċezzjoni għal din ir-regola, f’ċerti ċirkustanzi biss.
Evidentement din l-eċċezzjoni mhix sanzjonata mill-artikolu 39 tal-Kostituzzjoni u għalhekk qed tiksirha.” Għal dik ir-raġuni, l-imħallef laqgħet it-talba tal-Palestinjan u ddikjarat li l-proviso tal-artikolu 646 (2) tal-Kodiċi Kriminali kien bi ksur tal-Kostituzzjoni ta’ Malta, filwaqt li saħaq, iżda, li ma kienx bi ksur tal-Konvenzjoni Ewropea dwar Drittijiet umani.
Peress li l-qorti kienet sabet ksur tal-Kostituzzjoni fid-deċiżjoni tagħha, l-imħallef ordnat li kopja tagħha tintbagħat lill-Ispeaker tal-Kamra, sabiex il-kwistjoni titressaq fil-Parlament.
