Il-Qorti Ewropea tad-Drittijiet tal-Bniedem ċaħdet kawża mressqa minn Yorgen Fenech kontra Malta, fejn iddeċidiet li ma kien hemm l-ebda ksur tal-Konvenzjoni Ewropea tad-Drittijiet tal-Bniedem fir-rigward li inizjalment inżamm f’ċella għalih waħdu. u li l-Istat ma kiser ebda obbligu biex jippreserva s-saħħa u l-benessre tiegħu fid-dawl ta’ miżuri maħsuba biex iwaqqfu t-tixrid tal-Covid-19 fil-ħabs.
Madankollu l-Qorti Ewropea ġibdet widnejn il-Gvern fuq il-pjan ta’ kontinġenza għad-detenuti fir-rigwad tal-pandemija tal-COVID 19. Il-Qorti nnutat li “sfortunatament” il-Gvern naqas milli jispjega fid-dettall sa liema punt dak il-pjan ta’ kontinġenza tpoġġa fis-seħħ ladarba l-pandemija laqtet lil Malta, u ladarba nstab l-ewwel każ ta’ Covid-19 fil-ħabs. “Lanqas ma taw dettalji dwar in-numri ta’ priġunieri kkontaminati matul il-perjodu rilevanti, iżda sostnew biss li ħadd minn dawk li rriżultaw pożittivi ma kien miet
Yorgen Fenech, l-eks kap tal-Grupp Tumas kien arrestat fl-20 ta’ Novembru 2019 fuq suspett ta’ involviment fil-qtil tal-ġurnalista Daphne Caruana Galizia f’Ottubru 2017. Huwa tressaq il-Qorti fit-30 ta’ Novembru 2019 u akkużat li ppromwova, organizza jew iffinanzja organizzazzjoni bi ħsieb li jwettaq reat kriminali, u ta’ kompliċità f’omiċidju volontarju.
Fenech wieġeb mhux ħati tal-akkużi u nżamm arrestat u minn dakinhar ilu jinżamm arrestat fil-Faċilità Korrettiva ta’ Kordin. Fir-rikors tiegħu quddiem il-qorti Ewropea, Fenech sostna li minn mindu nżamm arrestat, huwa ġarrab taħlita ta’ kundizzjonijiet ta’ detenzjoni abbużivi, mhux sanitarji u ħżiena għas-saħħa.
Sostna wkoll li kien aktar suxxettibbli li jikkuntratta l-COVID-19 minħabba l-fatt li kellu kilwa waħda biss. Fid-deċiżjoni tagħha, mogħtija fi Strasburgu it-Tlieta, il-Qorti Ewropea tad-Drittijiet tal-Bniedem (l-Ewwel Sezzjoni), seduta bħala Awla komposta mill-imħallfin Péter Paczolay, President, Krzysztof Wojtyczek, Alena Poláčková, Gilberto Felici, Raffaele Sabato, Lorraine Schembri Orland, Ioannis Ktistakis, il-qorti osservat li Fenech kien tpoġġa f’kamra waħda mad-dħul fuq ordni tad-direttur tal-ħabs.
Din id-deċiżjoni kienet ittieħdet fuq parir mediku għal raġunijiet ta’ sigurtà u ta’ protezzjoni u minħabba li Fenech kien irriżulta pożittiv għad-droga. “Irriżulta li kien pożittiv għall-kokaina u li kellu storja ta’ abbuż tad-droga (eroina u marijuana).
Il-Gvern innota li r-riżultat inizjali tiegħu tad-droga, flimkien mal-fatt li kien imdorri bi stil ta’ ħajja lussuża, għamluh profil ta’ riskju.” Il-Kurunell Alex Dalli, id-direttur tal-ħabs ta’ dak iż-żmien, kien ippreżenta affidavit fejn qal li l-ħabs kien ‘Drug Free’ u spjega li kienet il-politika tal-faċilità li kull min joħroġ pożittiv għall-użu tad-droga ma jitħallix jitħallat ma’ priġunieri oħra sakemm ittestjat negattiv.
Huwa spjega li dan kien il-każ tar-rikorrent, fejn huwa kien baqa’ fiċ-ċella inkwistjoni sat-3 ta’ Jannar 2020, f’liema punt l-istaff mediku kien iddikjara li, skont testijiet regolari, ir-rikorrent ma kienx aktar pożittiv għall-kokaina. Wara li ddeterminat li Fenech kien mentalment stabbli, saru arranġamenti għat-trasferiment tiegħu f’diviżjoni oħra, ġie spjegat lill-Qorti.
“Il-Gvern qies ukoll li t-tqegħid f’kamra waħda jillimita r-riskju li xi ħadd jikkomunika mar-rikorrent u jipprova jfixkel l-investigazzjonijiet importanti li kienu qed isiru dak iż-żmien dwar l-assassinju. Skont il-Gvern, id-deċiżjonijiet kollha dwar it-tqegħid ta’ priġunieri ttieħdu wara valutazzjoni bir-reqqa tar-riskju biex jiġi żgurat li l-ħabs jibqa’ ambjent kemm jista’ jkun kalm u sigur u li tiġi evitata kwalunkwe tensjoni bejn il-ħabsin.”
Iċ-ċella kienet mgħammra bi ‘squat’ toilet stil Tork u filwaqt li ma kien hemm l-ebda flushing disponibbli sabiex jiġu evitati punti ta’ ligature u tiġi evitata l-ħsara personali, innotat il-qorti. “Fenech jista’, f’kull ħin tal-lejl jew tal-ġurnata (kuntrarju għal dak allegat mill-applikant), jitlob lill-gwardjani tal-ħabs biex jaħslu t-toilet minn barra ċ-ċella. Kellha wkoll tieqa kbira li setgħet tinfetaħ liberament mir-rikorrenti għal arja friska u ventilazzjoni.
Fir-rigward tad-dawl kontinwu li lmenta r-rikorrenti, filwaqt li kien veru li ma kienx hemm tali kontroll minn ġewwa ċ-ċella, għal darb’oħra l-gwardjani setgħu jaraw dan.” L-avukati Chris Soler u Julian Vella li jirrappreżentaw lill-gvern Malti kienu sostnew ukoll li “l-applikant kellu sittin minuta attività barra miċ-ċella li matulhom kien mistenni li jnaddaf iċ-ċella tiegħu, jieħu doċċa u jagħmel telefonata (minbarra lill-avukat tiegħu – li għalih l-aċċess tat-telefon kien illimitat) iżda ma kienx meħtieġ jiekol f’dik l-istess siegħa.
Filwaqt li s-sigaretti ma kinux tħallew matul il-lejl, seta’ jingħata sigarett lill-applikant kull siegħa matul il-kumplament tal-ġurnata. “ Il-Qorti nnutat li l-Gvern argumenta li s-sottomissjonijiet ta’ Fenech kienu “mifruxin b’ineżattezzi, kontradizzjonijiet, u fabbrikazzjonijiet diretti.” Irrimarka li fil-fatt darba biddel is-sottomissjonijiet tiegħu wara li l-gvern kien ipprovda evidenza li tikkontradixxi l-allegazzjonijiet foloz tiegħu, u rrimarka għall-allegazzjoni tiegħu li ċ-ċella kellha biss dawl artifiċjali, li aktar tard kien inbidel biex jgħid li t-tieqa ma tipprovdix biżżejjed. ventilazzjoni.
Il-Qorti nnutat li s-sitwazzjoni ta’ Fenech ma kinitx waħda ta’ priġunerija imposta bħala sanzjoni li tirriżulta minn miżura dixxiplinarja, jew kundanna – l-uniċi żewġ reġimi ta’ għeluq ipprovduti fil-liġi domestika u li lanqas il-Gvern ma sostna li s-sitwazzjoni kienet waħda ta’ “tneħħija. minn assoċjazzjoni”. Il-Gvern sostna li d-deċiżjoni li l-applikant jinżamm f’ċella waħda ttieħdet mid-direttur tal-ħabs, fuq parir mediku, għal raġunijiet ta’ sigurtà u ta’ protezzjoni qalu l-imħallfin.
“Madankollu, kieku l-fatturi ta’ riskju ta’ Fenech ġew stabbiliti għal raġunijiet oħra minbarra l-konsum tad-droga tiegħu, kien ikun meħtieġ li jiġi segwit b’mod mediku biex jiġi mmonitorjat ir-riskju li r-rikorrent seta’ joħloq għalih innifsu u/jew għal oħrajn qabel il-ħelsien tiegħu u l-Qorti tiġbed attenzjoni għal dan in-nuqqas serju.
Tabilħaqq, il-Qorti hija mħassba li sitwazzjoni bħal din tista’ tpoġġi f’riskju lil priġunieri partikolarment vulnerabbli, u tenfasizza li miżura bħal din teħtieġ regolamentazzjoni u aderenza rigoruża ma’ protokolli mediċi biex tissalvagwardja minn dan ir-riskju,” qalet il-qorti, iżda fin-nuqqas ta’ kwalunkwe riskju. kjarifika dwar il-kwistjoni, innota li f’dan il-każ, Fenech ma kienx sostna li kellu bżonn għajnuna psikjatrika jew anke medika matul dak iż-żmien.
“Pjuttost il-kuntrarju.” L-iżolament inizjali ta’ Fenech kien biss fir-rigward ta’ priġunieri oħra, irrimarkat il-qorti, li qalet li “anki f’dak il-kuntest, il-Gvern sostna li l-komunikazzjoni kienet għadha possibbli minn wara l-bibien taċ-ċelluli tagħhom u r-rikorrenti ma kkontestatx dan. Barra minn hekk, ma ġiex sostnut li l-korrispondenza kienet b’xi mod limitata matul dan il-perjodu – u ma jidhirx li r-rikorrenti sofriet xi effetti fiżiċi jew psikoloġiċi dannużi b’konsegwenza ta’ dan ir-reġim.”
F’Awwissu 2020, iċ-ċella ta’ Fenech kienet ġiet fornita b’toaster, kitla, TV, fire extinguisher, fridge u magna tal-ħasil wara lmenti li ressaq f’Jannar 2020. Qabel dan, kien jaħsel ħwejġu fil-sink, osservaw l-imħallfin, tiddeċiedi li “fir-rigward tal-ilmenti materjali l-oħra tar-rikorrent – is-sempliċi fatt li d-detenuti fid-dormitorju kienu jorqdu fuq bunk beds u jaqsmu toilet, doċċa, u handbasin (bejn erba’ sa sitt persuni), ma jikkostitwixxix trattament inuman jew degradanti, peress li huwa l-każ tal-ħasil tal-ħwejjeġ u tal-platti fl-istess baċin.
Barra minn hekk, f’dan ir-rigward ir-rikorrent ammetta li eventwalment kien ipprovdut b’magna tal-ħasil.” Ġie nnutat ukoll li Fenech kien ilmenta li għal ċertu perjodu mhux speċifikat huwa ma kellu l-ebda aċċess għall-gym, għall-familja tiegħu, għall-knisja jew attivitajiet oħra.
Il-Qorti osservat, madankollu, li l-limitazzjonijiet li lmenta għalihom seħħew f’kuntest speċifiku ħafna, jiġifieri waqt emerġenza tas-saħħa pubblika “Din kienet sitwazzjoni mġarrba minn persuni fil-libertà madwar id-dinja kollha, u l-applikant ma kienx eċċezzjoni. Meta wieħed iżomm f’moħħu dak kollu li ntqal hawn fuq, il-Qorti tqis li l-kundizzjonijiet ta’ detenzjoni tar-rikorrent ma kinux bi ksur tal-Artikolu 3.
L-ebda spjega konkreta mill-Gvern fuq il-ħabs b’rabta mal-pandemija
Il-Qorti nnutat li “sfortunatament” il-Gvern naqas milli jispjega fid-dettall sa liema punt dak il-pjan ta’ kontinġenza tpoġġa fis-seħħ ladarba l-pandemija laqtet lil Malta, u ladarba nstab l-ewwel każ ta’ Covid-19 f’CCF. “Lanqas ma taw dettalji dwar in-numri ta’ priġunieri kkontaminati matul il-perjodu rilevanti, iżda sostnew biss li ħadd minn dawk li rriżultaw pożittivi ma kien miet.
Huma naqsu wkoll milli jagħtu l-ebda kuntest temporali lill-miżuri li ġew stabbiliti – miżuri li, madankollu, ir-rikorrenti ammettiet li kienu ġew implimentati.” “Il-Qorti tqis li dawn il-miżuri ċertament naqqsu r-riskju ta’ kontaminazzjoni mifruxa fil-ħabs u b’hekk ippreservaw is-saħħa u s-sigurtà tal-ħabsin u l-persunal.”
Fir-rigward tal-ilment ta’ Fenech dwar il-Covid-19, il-Qorti rrimarkat li “anki jekk wieħed jassumi li r-rikorrent kellu jikkuntratta l-Covid-19 waqt li kien il-ħabs, ma kien hemm ebda indikazzjoni li ma kinitx se tkun disponibbli assistenza kwalifikata, u b’hekk titneħħa kull ansjetà ulterjuri f’dan ir-rigward. .
B’mod partikolari, apparti l-istaff mediku regolari, ġie inawgurat ukoll ċentru mediku f’Marzu 2021. “F’dawn iċ-ċirkustanzi l-Qorti ma ssibx li l-awtoritajiet naqsu milli jiżguraw is-saħħa tar-rikorrent… u lanqas li kien suġġett għal dwejjaq jew tbatija ta’ intensità li taqbeż il-livell inevitabbli ta’ tbatija inerenti fid-detenzjoni. “Isegwi li ma kien hemm l-ebda ksur tal-Artikolu 3.”
Il-qorti b’mod unanimu ddeċidiet li ma kien hemm l-ebda ksur tal-Artikolu 3 tal-Konvenzjoni fir-rigward tal-perjodu mit-30 ta’ Novembru 2019 sal-lum u li ma kien hemm “l-ebda ksur tal-Artikolu 3 tal-Konvenzjoni fir-rigward tal-pożittiv tal-Istat. obbligu li tippreserva s-saħħa u l-benessri tal-applikant.” L-avukat Ingliż Wayne Jordash irrappreżenta lil Fenech fil-proċeduri. L-Avukat tal-Istat Chris Soler u l-avukat Julian Vella mill-Uffiċċju tal-Avukat tal-Istat irrappreżentaw lil Malta.
