L-eks Direttur Ġenerali tal-Uffiċċju Ewropew Kontra l-Frodi (OLAF), Giovanni Kessler xehed fi proċeduri kriminali kontra l-eks Kummissarju tal-UE John Dalli. Dalli jinsab akkużat bi ;trading in influence’ u attentat ta’ tixħim fuq allegata 60 miljun ewro f’tixħim.
l-allegazzjonijiet ta’ tixħim kienet wasslet għar-riżenja ta’ Dalli mill-Kummissjoni fl-2012. Dalli kien ġie investigat wara li r-rapport tal-Uffiċċju Ewropew ta’ Kontra l-Frodi, l-OLAF, li kienm indika li l-eks Kummissarju Ewropew kien jaf bl-allegat każ ta’ tixħim biex tkun tista’ tgħaddi direttiva dwar it-tabakk Snus.
Kessler xehed b’mod virtwali u fix-xhieda tiegħu ta’ tliet sigħat u nofs, spjega l-irwol preċedenti tiegħu, ir-rwol tal-OLAF u l-irwol fl-investigazzjoni dwar Dalli wara li l-OLAF irċieva r-rapport. Is-Segretarju Ġenerali tal-Kummissjoni Ewropea Catherine Day irċeviet ittra li fiha sommarju tal-fatti li enfasizza l-laqgħa bejn John Dalli, Swedish Match u assoċjazzjoni tal-produtturi tal-isnus.
L-ittra ġiet iffirmata mill-kunsill ġenerali ta’ Swedish Match Frederik Peyron. Kessler spjega li d-dokumenti waslu fl-24 ta’ Mejju bl-investigazzjoni tinfetaħ jum wara wara li d-dokumenti ġew irreġistrati fis-sistema tal-OLAF. Tim tal-OLAF għadda d-dokumenti biex jiddetermina jekk kinux iġġustifikati investigazzjoni u jekk l-uffiċċju kellux ġurisdizzjoni. Dan sar fil-25 ta’ Mejju.
Infetħet investigazzjoni formalment wara li ġie stabbilit li l-OLAF kellu ġurisdizzjoni b’Kessler jaħtar tim investigattiv speċjali. Mid-dokumenti ġie stabbilit ukoll li l-uffiċċju kontra l-frodi kien se jinvestiga lil Dalli għal ksur possibbli fil-kodiċi ta’ kondotta tal-kummissarji kif ukoll biex jinvestigah jekk talabx flus bi skambju għal leġiżlazzjoni aktar favorevoli għall-UE kollha dwar l-isnus.
Snus huwa prodott tat-tabakk li huwa disponibbli biss għall-bejgħ fl-Isvezja taħt deroga. Inkella huwa pprojbit fl-Ewropa. L-ex DĠ tal-OLAF spjega li l-projbizzjoni fuq il-bejgħ u l-konsum tal-isnus f’pajjiżi oħra tal-UE kienet motivata minn raġunijiet ta’ saħħa.
Dan dejjem kien ikkontestat mill-gvern Svediż u l-industrija, żied jgħid. Fl-2011, il-Kummissjoni Ewropea kienet qed tħejji direttiva ġdida dwar it-tabakk. Dak iż-żmien, kien dokument intern tal-Kummissjoni Ewropea li kien qed jiġi abbozzat u li kien responsabbli minnu Dalli.
Kessler spjega li din kienet inizjalment investigazzjoni interna fuq membru tal-Kummissjoni Ewropea, eventwalment espandiet f’investigazzjoni dwar il-possibbiltà ta’ użu ħażin ta’ fondi tal-UE. Żied jgħid li dan tal-aħħar eventwalment twaqqa’.
John Dalli qal Kessler, filwaqt li żiedet li aktar tard l-avukat Gayle Kimberley, li inizjalment ġiet ittrattata bħala xhud, żdiedet mal-lista. Xhieda oħra interrogati mill-OLAF kienu jinkludu r-rappreżentanti tal-Match Svediżi Peyron, Johann Gabrielsson u Hildingsson, u s-segretarja ġenerali tal-Kunsill Ewropew tat-Tabakk Mingħajr Duħħan (ESTOC) Inge Delfosse, Peyron.
Swedish Match hija produttur ta ‘snus u ntalbet flus, qal Kessler, filwaqt li ESTOC hija assoċjazzjoni tal-produtturi kollha ta’ snus b’uffiċċji fl-Isvezja u Brussell. L-eks direttur ġenerali tal-OLAF żied jgħid li l-president tal-ESTOC Tomas Hammargren u s-segretarja ġenerali Inge Delfosse kienu rċevew talba għal tixħima mingħand Zammit.
Wara li nħatar it-tim tal-investigaturi, l-OLAF tressaq biex jintervista xhieda potenzjali mill-ESTOC u Swedish Match fuq il-bażi tal-ittra li waslet mingħand Day iżda ffirmata minn Peyron. Kessler żied jgħid li x-xhieda pprovdew dokumentazzjoni ta’ sostenn filwaqt li kkonfermaw id-dettalji fl-ittra li rċieva l-OLAF. Telefonata reġistrata bejn Zammit u Delfosse ingħatat ukoll lill-investigaturi.
Laqgħa f’Għawdex
Kessler xehed fit-tul fuq laqgħa li saret fl-20 ta’ Awwissu 2010 fil-Lukanda Kempinski f’Għawdex fejn Dalli ltaqgħet ma’ Hammargren, Zammit, u Charles Saliba mill-British America Tobacco Malta. “Huwa pprojbit għall-membri u l-istituzzjonijiet tal-UE li jżommu laqgħat privati mal-lobbyists tat-tabakk,” irrimarka Kessler, u saħaq fuq l-importanza tat-trasparenza.
Żied jgħid li l-kummissarji ma jistgħux jiltaqgħu ma’ lobbyists mhux akkumpanjati. Fakkar li Dalli qal lill-investigaturi li kien konxju ta’ din ir-regola, iżda “ma ddejjaqx jiltaqa’ magħhom”. Id-dikjarazzjonijiet ta’ Kessler intlaqgħu bl-oġġezzjonijiet tad-difiża, bl-avukat Stephen Tonna Lowell jisħaq li x-xhud kellu jixhed fuq fatti u mhux fuq l-opinjoni tiegħu.
L-avukat tal-AĠ Antoine Agius Bonnici talab lix-xhud jelabora dwar ir-regoli li jipprojbixxu lill-kummissarji milli jiltaqgħu mal-lobbyists, li għalihom Kessler semma trattati internazzjonali, it-Trattat tal-Unjoni Ewropea kif ukoll il-Kodiċi ta’ Kondotta għall-Kummissarji.
Saħaq li hemm bżonn ta’ trasparenza u wieħed ma jistax jagħmel laqgħat mal-lobbyists tat-tabakk barra minn ambjent informali. Kessler qal lill-Qorti li l-OLAF sar jaf bil-laqgħa f’Għawdex mingħand il-president tal-ESTOC, u wara ġie kkonfermat minn Dalli stess waqt l-intervista tiegħu mal-uffiċċju.
Għal darb’oħra, ix-xhieda ta’ Kessler intlaqgħet b’oġġezzjonijiet qawwija mid-difiża li saħqet li x-xhud ma jistax jixhed fuq dak li jaħseb li ġara iżda fuq il-fatti. Dan qala’ l-protesti mix-xhud innifsu, li saħaq li d-dettalji ħarġu mill-intervisti li saru mill-OLAF hekk kif sostna li l-lobbyists kienu ilhom jaħdmu ħafna biex titneħħa l-projbizzjoni.
Huwa rrefera lill-qorti għall-intervisti ta’ Peyron, Gabrielsson, Delfosse u Tomas Hammargren, u saħaq li l-lobbyists tas-snus ippruvaw jagħmlu lobby lill-Kummissarju waqt li kienet qed titfassal id-direttiva tat-tabakk. Ritorna għal-laqgħa f’Għawdex, Kessler qal li Hammargren qal lill-investigaturi dwarha waqt l-intervista u pproduċiet ukoll rapport, li ntbagħat lill-membri tal-assoċjazzjoni.
Żied jgħid li Dalli kien ikkonferma wkoll li l-laqgħa seħħet ftit xhur wara li nħatar kummissarju. “Dan kien l-ewwel kuntatt bejn il-Kummissarju inkarigat u l-produtturi,” qal Kessler, żied jgħid: “Tista’ faċilment tiċċekkja mas-Sur Zammit, jista’ jikkonfermah ukoll” li għalih il-qorti wieġbet: “Is-Sur Zammit ma jista’ jikkonferma xejn issa .” Zammit miet fi Frar li għadda.
L-eks assistent tal-Kummissarju kien magħruf mill-produtturi tal-isnus bħala l-organizzatur tal-laqgħat li saru ma’ Dalli, qal Kessler. Spjega li sena wara Zammit kien kiteb email lil Hammargren, li ma kienx għadu ċ-ċermen tal-ESTOC, f’Ottubru tal-2011 li waslet u nqrat minn Delfosse. Saret laqgħa fi Stokkolma wara l-email, żiedet Kessler, li qalet li kienet Delfosse stess li qalet lill-investigaturi.
Waqt il-laqgħa Zammit sostna li kien qrib ħafna ta’ John Dalli fil-preżenza tal-produtturi tal-isnus. Kessler qal lill-Qorti li Zammit kien ipprova jsejjaħ lil Dalli waqt il-laqgħa fi Stokkolma. Madankollu, Dalli ħa biss it-tieni telefonata li saret fuq il-mobile privat tiegħu. Zammit kien allegatament qal lill-produtturi tal-isnus li kien qrib Dalli u esprima r-rieda li jikkunsidra t-tneħħija tal-projbizzjoni.
L-OLAF imbagħad talab lill-awtoritajiet Maltin kopja tar-reġistri tas-sejħiet ta’ Dalli biex juru li dawn is-sejħiet ġraw, żied Kessler. Ix-xhud qal lill-Qorti li fit-tieni laqgħa tagħhom mal-lobbyists tal-isnus, Zammit u dawk preżenti tkellmu esklussivament dwar il-projbizzjoni tal-isnus. “Dan kien qed isir f’kuntest, li kienet għaddejja direttiva ġdida dwar it-tabakk,” irrimarka.
Wara l-laqgħa, Delfosse bagħtet lil Zammit informazzjoni dwar l-isnus u kif ‘ma kienx daqshekk ħażin għas-saħħa’ b’dan tal-aħħar iwiegħed lil-lobbyist li juri d-dokumenti lil Dalli. Kessler qal ukoll lill-Qorti li kien hemm ritratt ta’ dawk li kienu preżenti għal-laqgħa fi Stokkolma.
Avukat Malti infurmat minn Swedish Match
Kessler spjega li wara l-laqgħa, l-industrija Żvediża kienet stabbiliet kanal dirett mal-Kummissarju inkarigat. Dan wassal għall-ħatra tal-avukata Maltija Gayle Kimberley, li kienet ħabiba personali ta’ mart Gabrielsson u kienet infurmata dwar il-liġi tal-UE. L-avukat ġie kkuntattjat f’Novembru 2011 u Gabrielsson offrietha biex taġixxi bħala konsulent f’isem il-produtturi.
“Kimberley inħatret biex tagħmel lobby fuq il-kummissarju direttament,” insista Kessler, u żied li l-produtturi riedu jisfruttaw din il-possibbiltà. Billi tkun Malta stess, setgħet ukoll tagħmel laqgħat ma’ Zammit. Gabrielsson flimkien ma’ rappreżentant ieħor ta’ Swedish Match tellgħu biex jgħarrfu lil Kimberley, li kienet inkarigata li tagħmel laqgħat ma’ Dalli bil-ħsieb li titneħħa l-projbizzjoni fuq l-isnus.
L-avukat irrapportat lura lil Swedish Match li laqgħa kienet stabbilita għas-6 ta’ Jannar 2012. Il-laqgħa saret fl-uffiċċju personali ta’ Dalli f’Portomaso. Kessler spjega li l-OLAF sar jaf dwar il-kontenut tal-laqgħa mir-rapporti ta’ Kimberley lil Swedish Match. L-avukat kien qal lill-kumpanija Żvediża li kienet “laqgħa pożittiva ħafna, bil-Kummissarju Dalli tkun miftuħa biex tiddiskuti l-projbizzjoni tal-isnus”.
Madankollu, huwa ma wiegħedx li jneħħi l-projbizzjoni. Dan kien meqjus bħala “żvilupp pożittiv” b’Gabrielsson iħeġġeġ lil Kimberley biex ikompli jagħmel lobbying fuq il-Kummissarju tal-UE ta’ dak iż-żmien. Bejn Jannar u Frar 2012 kien hemm korrispondenza bil-posta elettronika bejn Kessler u Gabrielsson, qal Kessler lill-qorti, kif ukoll diversi telefonati.
Email ieħor fl-1 ta’ Frar 2012, rat lil Kimberley tinforma lil Gabrielsson li fis-7 ta’ Frar kienet se tiltaqa’ ma’ Dalli biex tistaqsih x’jista’ jagħmel dwar il-projbizzjoni, u x’jistgħu jagħmlu l-lobbyists, kif ukoll biex titlobu jagħżel persuna mill-kabinett tiegħu. li jkun maħtur fuq il-kwistjoni.
Il-meeting ġie pospost għall-10 ta’ Frar
Sadanittant, Kimberley ħadet telefonata fis-7 ta’ Frar minn Zammit fejn talbitha ma tkunx preżenti għal-laqgħa. Dakinhar, hija tpoġġi bil-miktub mistoqsijiet li jridu jsiru lil Dalli, madankollu, ma infurmatx lil Swedish Match li ntalbet ma tattendix għal-laqgħa.
Skont Kessler, Zammit kien qal lil Kimberley li Dalli ma tridx tiltaqa’ magħhom. Irrimarka wkoll li filwaqt li Gabrielsson kien qal lill-investigaturi li Kimberley kienet marret għal-laqgħa tal-10 ta’ Frar, l-avukata qalet lill-OLAF li hija naqset milli tinforma lil Swedish Match li ntalbet biex ma tattendix u minflok kienet ippreparat il-mistoqsijiet għal Zammit. Dokument, li nħoloq fis-7 ta’ Frar fil-11.47am, li nstab fuq il-laptop tagħha ikkorrobora l-allegazzjonijiet tagħha.
Dalli kien inizjalment ċaħad li l-laqgħa kienet saret waqt l-ewwel interrogazzjoni mill-OLAF, madankollu, ikkonfermaha f’ittra u waqt it-tieni intervista. Fi tmiem is-seduta, Tonna Lowell saħaq li dak li kien qal Kessler waqt is-seduta kien inammissibbli bħala prova u ħeġġet lill-prosekuzzjoni biex tiggwida lix-xhud. Agius Bonnici qal li l-każ kien għadu kemm beda u l-prosekuzzjoni kienet qed taħdem ħafna biex tittratta l-każ b’mod effiċjenti Il-każ ġie differit għall-11 ta’ Mejju fid-9.30am. Il-Qorti kienet ippreseduta il-Maġistrat Caroline Farrugia Frendo. L-avukat Stefano Filletti assista wkoll lill-akkużat.
