Il-Qorti Kostituzzjonali bidlet sentenza tal-2021 mill-Prim’Awla tal-Qorti Ċivili fil-ġurisdizzjoni Kostituzzjonali tagħha, li fiha kienet iddikjarata li l-avukat li tneħħa mid-dmirijiet legali fuq allegati reati, Patrick Spiteri sofra ksur tad-drittijiet fundamentali tiegħu bħala riżultat tal-arrest u d-detenzjoni tiegħu.
Spiteri qed jiffaċċja akkużi ta’ frodi u misapproprjazzjoni f’każ ta’ €7.4 miljun, li jmorru lura 20 sena. Huwa kien ġie arrestat f’Surrey, l-Ingilterra fl-2017 u estradit lejn Malta bis-saħħa ta’ mill-inqas seba’ Mandati ta’ Arrest Ewropej. Wara li fallew tentattivi preċedenti biex jinżamm arrestat, l-awtoritajiet Maltin kienu bagħtu tabib biex jakkumpanja lill-uffiċjali tal-pulizija li kienu arrestawh, sabiex jiċċertifikawh bħala tajjeb biex jivvjaġġa, fid-dawl tat-talba tiegħu li ma jistax jivvjaġġa minħabba kundizzjoni medika rari.
Sussegwentement l-avukat ta’ Spiteri, Stefano Filletti, kien ippreżenta kawża kostituzzjonali kontra l-Avukat Ġenerali u l-Kummissarju tal-Pulizija quddiem il-Prim’Awla tal-Qorti Ċivili, fejn sostna li kien inżamm taħt Mandat ta’ Arrest Ewropew (EAW) li ma kienx akkumpanjat minn mandat ta’ arrest lokali, u li dan kien jikkostitwixxi ksur tad-drittijiet tiegħu.
F’deċiżjoni mogħtija mill-Imħallef Anna Felice f’Ottubru 2021, il-Prim’Awla tal-Qorti Ċivili, fil-ġurisdizzjoni Kostituzzjonali tagħha kienet iddeċidiet li d-dritt fundamentali ta’ Spiteri għal-libertà u l-moviment liberu kien qed jinkiser bil-fatt li r-restrizzjonijiet fuq il-movimenti tiegħu, b’mod partikolari l-ivvjaġġar, ma sarux fuq is-saħħa ta’ mandat nazzjonali ta’ arrest.
Iż-żewġ partijiet ressqu appelli quddiem il-Qorti Kostituzzjonali, bl-Avukat Ġenerali u l-Kummissarju tal-Pulizija fuq naħa talbu lill-Qorti Kostituzzjonali biex taqleb is-sejba ta’ ksur, u Spiteri fuq in-naħa l-oħra jistaqsi bil-maqlub. L-avukat ta’ Spiteri, Stefano Filletti, sostna li mhux biss l-arrest tiegħu kien null minħabba n-nuqqas ta’ mandat ta’ arrest Malti, iżda li l-Mandat ta’ Arrest Ewropew maħruġ kontrih kien ukoll null.
L-Avukat Ġenerali u l-Kummissarju tal-Pulizija kkontestaw din it-talba, u sostnew li l-ewwel qorti naqset milli tirrikonoxxi l-fatt li kien, fil-fatt, inħareġ ukoll mandat ta’ arrest nazzjonali. Dan il-mandat ta’ arrest kien ġie esebit fl-atti tal-kawża kriminali u kien iffirmat minn maġistrat Malti, li kien speċifika li “dan il-mandat qed jinħareġ għall-arrest u l-estradizzjoni ta’ Spiteri lejn Malta għall-prosekuzzjoni tiegħu b’rabta ma’ dawn ir-reati,” u kien fih il-kliem.
“Għandek tesegwixxi dan il-mandat ta’ arrest.” Fil-fatt l-awtoritajiet Brittaniċi kienu kkooperaw mal-estradizzjoni ta’ Spiteri fuq il-bażi ta’ deċiżjoni qafas Ewropea li tippresupponi l-eżistenza ta’ mandat ta’ arrest domestiku bħala formalità indispensabbli, kienu rrimarkaw l-awtoritajiet Maltin.
Huma ddeskrivew l-argumenti ta’ Spiteri bħala ħsieb wara l-aħħar immirat li jdgħajjef il-każ kontrih, filwaqt li rrimarkaw li ma kienx ikkontesta l-validità tal-arrest tiegħu fl-istadju tal-qorti. “Kieku Spiteri ma ħarabx, ma kien ikun hemm ebda raġuni biex jinħareġ u jesegwixxi MAE,” żiedu l-awtoritajiet Maltin.
Wara li eżaminat, fid-dawl tal-ġurisprudenza, ir-raġunament użat mill-ewwel qorti biex tasal għad-deċiżjoni tagħha, f’sentenza li ngħatat nhar il-Ħamis, il-Qorti Kostituzzjonali ppreseduta mill-Prim Imħallef Mark Chetcuti, u l-imħallfin Giannino Caruana Demajo u Anthony Ellul iddeċidew li id-deċiżjoni tal-qorti inferjuri kienet żbaljata. Il-qorti osservat li l-attur ma kienx qed jitlob ir-revoka jew l-alterazzjoni tad-deċiżjoni fis-sentenza kkontestata, iżda għal reviżjoni tar-raġunament adottat mill-ewwel qorti.
“Fil-fehma ta’ din il-Qorti, dan l-aggravju ta’ appell huwa legalment insostenibbli. Ladarba Spiteri mhux qed jitlob ir-riforma tad-deċiżjoni tal-Ewwel Qorti dwar il-konstatazzjoni ta’ ksur tad-drittijiet tiegħu, ma jistax jitlob lil din il-qorti tirriforma l-kunsiderazzjonijiet legali li fuqhom hija bbażata dik is-sentenza mingħajr ma tbiddel il-konklużjoni. Il-funzjoni ta’ din il-qorti hija waħda ta’ reviżjoni u huwa ċar li l-qorti ma tistax twettaq din il-funzjoni, jekk dak li qed jitlobha l-appellant, huwa effettivament il-konferma tal-konklużjonijiet tal-Ewwel Qorti.”
Il-Qorti ddeċidiet li l-mandat ta’ arrest kien wieħed lokali, maħruġ mill-Qorti tal-Maġistrati, u bbażat fuq leġiżlazzjoni domestika. Minn qari tal-mandat jirriżulta li dan jirrappreżenta ordni mill-Qorti tal-Maġistrati lill-Kummissarju tal-Pulizija biex l-attur jiġi arrestat u jinżamm arrestat bil-għan li jiġi mħares mill-akkużi li huwa akkużat bihom.
Il-Qorti qalet li ma taqbilx mas-sentenza tal-Ewwel Qorti li kienet sostniet li ma kien inħareġ ebda mandat ta’ arrest domestiku kontra Spiteri. L-imħallfin ma qablux ukoll mal-istqarrija ta’ Spiteri li mandat ta’ arrest, maħruġ taħt il-leġiżlazzjoni partikolari użata fil-każ tiegħu, ma kienx jikkontempla d-detenzjoni kontinwa tas-suġġett ladarba rritorna Malta u tressaq il-Qorti.
Fil-fatt, innotat il-qorti, huwa stess kien aċċetta li kien hemm raġunijiet validi biex jinżamm arrestat, meta l-avukat tiegħu kien iddikjara li ma kienx se jkun qed jitlob il-ħelsien mill-arrest. It-talbiet sussegwenti tiegħu għall-ħelsien mill-arrest kienu ġew miċħuda mill-qrati “minħabba li ma kienx affidabbli.”
“Ma jidhirx li l-Qorti tal-Maġistrati kienet irraġonevoli fir-rigward tal-ħelsien mill-arrest ta’ Spiteri, meta qieset il-fatt li ftit xhur wara l-arrest tiegħu, huwa kien diġà ngħata l-libertà proviżorja, minkejja li għamel snin maħruba minn Malta, u li permezz tiegħu il-proċeduri kriminali pendenti kontrih kienu qed jiġu stultifikati.”
Il-Qorti osservat li Spiteri naqas milli jżomm lill-qrati Maltin aġġornati bil-progress tat-trattament tiegħu u d-data mistennija tar-ritorn tiegħu, tant li ħadd ma kien qed jidher f’ismu għas-seduti. It-talba ta’ Spiteri li qatt ma kien maħrub mill-ġustizzja kienet kontradetta mill-evidenza, qalet il-qorti.
“L-imġieba tiegħu f’dawk is-snin meta kien effettivament maħrub ftit ma tantx wassal għall-fiduċja tal-qorti,” qalu l-imħallfin, li qablu mal-miżuri stretti imposti mill-Qorti tal-Maġistrati biex jassiguraw l-attendenza tiegħu għas-seduti tal-qorti u ma sab ebda ksur. tad-dritt fundamentali tiegħu għal-libertà.
Fir-rigward tad-deċiżjoni tal-Prim’Awla li ssib ksur tad-drittijiet fundamentali tiegħu bir-restrizzjonijiet fuq it-tluq mill-gżejjer Maltin, il-Qorti Kostituzzjonali ddeċidiet li “huwa ċar li din il-konklużjoni kienet żbaljata” u rrevokat is-sentenza, fid-dawl tal-fatt li ir-restrizzjonijiet, fil-fatt, kellhom bażi fil-liġi.
Għal dawn ir-raġunijiet, il-qorti rrevokat is-sentenza li kienet qed tiġi appellata u ċaħdet it-talbiet kollha ta’ Spiteri, u ordnat ukoll li l-ispejjeż taż-żewġ stadji tal-proċedimenti jitħallsu minn Spiteri.
