Imħallef ċaħad waħda mid-difiżi mqajma mill-Istat f’kawża mressqa mill-ġurnalist u blogger Manuel Delia li qed isostni li d-dritt tiegħu għal-libertà tal-espressjoni kien miksur meta ġie mċaħħad minn aċċess liberu għall-Faċilità Korrettiva ta’ Kordin u ċentri ta’ detenzjoni tal-migranti.
Għalkemm Delia kien tħalla jżur il-ħabs fl-1 ta’ Settembru, 2020, aktar tard sostna li r-riżultat ta’ dak il-mawra fil-faċilitajiet tal-ħabs kien “verżjoni kkontrollata u manipulata” mid-direttur tal-ħabs u aċċess limitat jew xejn għal diversi diviżjonijiet.
Il-każ kontra l-ministru Byron Camilleri, is-segretarju permanenti tiegħu, id-direttur u CEO tal-Faċilità Korrettiva ta’ Kordin, il-Kap tas-Servizzi ta’ Detenzjoni, l-Uffiċjal Prinċipali tal-Immigrazzjoni u l-Avukat tal-Istat, ġie ppreżentat f’Settembru 2020, bl-avukati ta’ Delia jsostnu li kien għamel tmien. talbiet formali għall-aċċess għall-ħabs u ċ-ċentri ta’ detenzjoni biex jinvestigaw u jirrappurtaw dwar il-veraċità ta’ talbiet ta’ mġiba illegali, tortura u trattament inuman u degradanti ta’ priġunieri u detenuti. Minkejja dawn it-talbiet, l-aċċess ma ngħatax, qal.
Huwa kien ippreżenta aktar talbiet wara li sar magħruf li influencer tal-midja soċjali magħruf bħala “Terry ta’ Bormla” kien applika b’suċċess għall-aċċess biex iżur il-ħabs f’kapaċità ta’ membru tal-istampa u kien ippubblika posts fuq il-midja soċjali dwarha f’Awwissu tal-2020.
L-awtoritajiet kienu kkontestaw l-allegazzjonijiet ta’ Delia, u sostnew fost l-oħrajn, li ma kien hemm l-ebda ksur tad-drittijiet tiegħu u li ma kien hemm l-ebda raġuni għalih li jressaq kawża Kostituzzjonali, peress li l-ilment tiegħu kien jittratta allegat abbuż ta’ diskrezzjoni amministrattiva, li għandu jiġi ttrattat. b’azzjoni għal reviżjoni ġudizzjarja ta’ azzjonijiet amministrattivi.
“L-applikant m’għandu l-ebda raġuni biex jidħol personalment fil-ħabs u fiċ-ċentri ta’ detenzjoni jekk irid jiġbor informazzjoni dwar il-kundizzjoni ġenerali tal-persuni miżmuma hemmhekk. Dan għaliex l-informazzjoni hija diġà disponibbli fid-dominju pubbliku minn rapporti maħruġa minn entitajiet li mhumiex proprjetà tal-Gvern.”
Huma nnutaw li Delia, fil-fatt, ingħata żjara fil-faċilità, u sostna li xi restrizzjonijiet fuq l-aċċess kienu meħtieġa minħabba li l-ħabs hija faċilità ta’ sigurtà għolja, kif ukoll biex jissalvagwardja d-dritt għall-privatezza tal-priġunieri. F’seduta f’Ottubru li għadda, il-Prim’Awla tal-Qorti Ċivili fil-ġurisdizzjoni Kostituzzjonali tagħha, ippreseduta mill- Imħallef Toni Abela, ordnat li l-argument tad-difiża dwar it-tfittxija ta’ reviżjoni amministrattiva għandu jiġi deċiż qabel il-kumplament tal-kawża. “.
Il-konvenuti jinsistu li din il-qorti għandha tirrifjuta li teżerċita s-setgħat mogħtija lilha mill-Kostituzzjoni u l-Att dwar il-Konvenzjoni Ewropea, sabiex tiddeċiedi dan il-każ.” L-imħallef innota li, fi proċeduri dwar ksur tad-drittijiet tal-bniedem, il-qorti kellha s-setgħa li tagħti kull rimedju li jidhrilha xieraq, anke jekk ir-rimedju ma kienx mitlub speċifikament.
“Din il-qorti tmur lil hinn. Din il-qorti tinsisti li tista’ ssib ukoll ksur ta’ drittijiet fundamentali oħra minbarra dawk allegati, dejjem jekk il-ksur ikun ċar u manifest. Għandu jkun ksur li joħroġ minn fatti mhux ikkontestati għad-dispożizzjoni tal-qorti. Iżda għandu jiġi enfasizzat ukoll, li kemm jista’ jkun sagrosant dan il-prinċipju, hekk ukoll huwa l-prinċipju l-ieħor, dak li jgħid li azzjonijiet ta’ din in-natura f’dawn il-proċeduri ma jintużawx b’mod abbużiv, b’mod kaprikoluż, jew bl-intenzjoni li jiġu eliminati azzjonijiet ordinarji li joffru rimedju effettiv.”
Filwaqt li nnutat li l-akkużati kienu qed jargumentaw li Delia kellu rimedji oħra għad-dispożizzjoni tiegħu, il-qorti spjegat li li kellu jiġi kkunsidrat kien jekk dawn l-azzjonijiet l-oħra possibbli tal-qorti jipprovdux rimedju li kien kostituzzjonali effettiv, “fis-sens li waqqaf definittivament il-ksur ta’ id-dritt fundamentali, billi jagħmel id-dritt mistenni eżerċitabbli.”
Waqt li kkwota minn linji gwida dwar l-applikazzjoni tal-artikolu 13 tal-Konvenzjoni Ewropea tad-Drittijiet tal-Bniedem, l-imħallef innota li dan “ir-rimedju jrid jinkludi l-merti tal-ilment kif imressaq mir-rikorrent. Jekk l-awtorità jew il-qorti kkonċernata tifformula mill-ġdid l-ilment jew tonqos milli tieħu in kunsiderazzjoni element essenzjali tal-allegat ksur tal-Konvenzjoni, ir-rimedju ma jkunx biżżejjed.”
Rimedju li jħaffef l-infurzar għandu jkun preferut, qal l-Imħallef. Il-piż tal-konformità ma’ tali sentenza jaqa’ primarjament fuq l-awtoritajiet tal-Istat, li għandhom jużaw il-mezzi kollha disponibbli fis-sistema legali domestika sabiex iħaffu l-infurzar, u b’hekk jipprevjenu ksur tal-Konvenzjoni, huwa qal.
Id-dispożizzjonijiet Kostituzzjonali ċċitati minn Delia kienu jittrattaw il-libertà tal-espressjoni, innotat il-qorti. “Iżda lil hinn minn dan, minn eżami ta’ dan l-artikolu tal-liġi joħroġ ċar li dak kollu li jista’ jinkiseb taħtu huwa dikjarazzjoni, apparti l-għoti ta’ danni f’ċirkustanzi ristretti ħafna.”
“Wieħed jista’ jargumenta li ladarba l-azzjonijiet ta’ Awtorità pubblika jkunu jistgħu jiġu revokati u annullati taħt l-artikolu 469A, huwa mistenni li l-Awtorità tagħti r-rimedju opportun minn jeddha. Iżda għall-finijiet ta’ azzjoni fuq ksur ta’ dritt fundamentali tal-bniedem, dawn il-qrati ma jistgħux joqogħdu fuq dak iddettat mis-sens komun għax spiss jiġri li s-sens komun mhux dejjem jirbaħ.” Ir-rimedju li jipprovdi l-liġi ordinarja għandu jwaqqaf minnufih il-ksur tad-drittijiet, qal l-imħallef.
