Priġunier u t-tfajla tiegħu, li ltaqa’ magħha fil-ħabs, ingħataw kumpens wara li qorti ddikjarat li d-dritt tagħhom għall-ħajja privata u tal-familja kien miksur minħabba r-rifjut tal-awtoritajiet tal-ħabs li jippermettu lill-koppja leave tal-ħabs sabiex jiżżewġu.
Il-qorti ddikjarat ukoll it-trasferiment tar-raġel għad-“diviżjoni tal-kastig” tal-ħabs, wara li kien ippreżenta proċeduri kostituzzjonali kontra l-awtoritajiet tal-ħabs u ta intervista televiżiva dwar it-trattament tiegħu biex jikkostitwixxi trattament inuman u degradanti.
Yousef Essesi u Meliza Muscat kienu ppreżentaw proċeduri kostituzzjonali kontra d-Direttur tal-Faċilità Korrettiva ta’ Kordin fl-2019. Fir-rikors tal-qorti, Essesi kien sostna wkoll li kien suġġett għal trattament degradanti u inuman meta kien maqful fiċ-ċella tiegħu, għarwien u mingħajr saqqu. Essesi kien ilu jiskonta sentenza ta’ ħabs wara li nstab ħati ta’ serq aggravat ta’ ġojjelli, flus kontanti u oġġetti oħra minn żewġ residenzi tal-Gżira fl-2014 u l-2015. Huwa nstab ħati wkoll, fl-2018, li ta fastidju mara.
Il-Qorti kienet semgħet kif waqt li kien il-ħabs, Essesi kien involut f’bosta ġliediet ma’ sħabu fil-ħabs u kien ingħata żmien ta’ ħabs addizzjonali talli aggredixxa gwardjan tal-ħabs. Huwa kellu mill-inqas 107 każ dixxiplinarju pendenti quddiem id-direttur tal-ħabs.
F’seduta f’Jannar 2020, il-Kurunell Alexander Dalli, dak iż-żmien Direttur tal-Ħabs, kien xehed li Essesi kieninvolut fi ġlieda tliet ijiem biss qabel is-seduta. Waqt dik is-seduta, Dalli kien qal li l-leave tal-ħabs huwa fid-diskrezzjoni tad-Direttur tal-Ħabs u li kien iddeċieda li ma jagħtix leave lil Essesi minħabba “l-aġir totalment mhux dinjituż tiegħu fil-ħabs”.
Essesi kien xehed f’Ottubru 2020, u qal lill-qorti li t-“tortura” tiegħu kienet bdiet matul il-perjodu ta’ bejn Jannar u Awwissu 2018. Wara li daħal fi ġlieda ma’ grupp ta’ priġunieri Għarab, huwa kien qatta’ seba’ xhur waħdu ġewwa Diviżjoni 15, diviżjoni ftit użata tal-ħabs, li Essesi sostna li kienet taħt l-art – għalkemm dan id-dettall ġie miċħud mid-direttur tal-ħabs.
Huwa qal lill-qorti li kien ilu “abbandunat” għal sitt xhur taħt l-art u li qallu li kien għall-protezzjoni tiegħu stess. Il-priġunier sostna wkoll li kien qed jikkontempla suwiċidju iżda ġie mċaħħad minn aċċess għal psikjatra. Inizjalment Essesi kienet ingħatat leave tal-ħabs biex jiżżewweġ, iżda wara l-ħatra tal’ Dalli bħala direttur tal-ħabs fl-2018, dan il-permess ġie revokat mid-direttur 10 ijiem biss qabel id-data tat-tieġ.
Sa dak iż-żmien l-għarusa tiegħu, Meliza, kienet diġà xtrat il-libsa tat-tieġ tagħha u għamlet il-preparamenti kollha. L-iżvolta seħħet wara li Dalli kienet qara il-file tal-ħabs, ingħad fil-Qorti. Normalment il-leave tal-ħabs jingħata fuq il-parir tal-Bord Konsultattiv dwar il-Leave tal-Ħabs u kellhom ikunu għaddew mill-inqas sitt xhur mill-aħħar ksur tar-regolamenti tal-ħabs mill-priġunier.
“Essesi ħa r-rifjut ħażin, anke għax Meliza kienet ġiet umiljata. Ġie maqful u sprejjat bi pepper spray.” Imbagħad ġie trasferit fid-diviżjoni stta magħrufa bħala d-diviżjoni tal-kastig, fejn il-priġunieri huma maqfula għal 23 siegħa kuljum u jitħallew jagħmlu telefonata waħda kull 10 t’ijiem.
Hemm Essessi rribella, ikkawża ħsara lid-diviżjoni u sussegwentement ġie trasferit fid-diviżjoni 5, normalment riservata għall-ħabsin li jiskontaw sentenza ta’ għomor il-ħabs, fejn qatta’ 60 jum. Għamel ix-xahrejn ta’ wara ma setax jikkuntattja lill-għarusa tiegħu sakemm tħallset l-ispiża ta’ €927 biex tissewwa l-ħsara..
Iktar tard Essesi ġie trasferit fid-diviżjoni 13, fejn qatta’ s-sitt xhur ta’ wara, li matulhom ġie rrappurtat għal ksur darba biss. Essesi kien reġa’ talab permess biex jiżżewweġ lill-għarusa tiegħu iżda dan ġie rrifjutata immedjatament mill-Kaptan Elenio Galea, huwa qal fil-Qorti.
Wara li kkonsulta mal-għarusa tiegħu, kien ippreżenta protest ġudizzjarju, li kien irrappurtat fil-midja. Hekk kif id-direttur sar jaf bil-protest ġudizzjarju, il-priġunier intbagħat fid-diviżjoni 6 mingħajr ma ngħata raġuni. “Fi triqti għal diviżjoni 6, rajt lid-direttur u qalli dan il-kliem preċiż: ‘ma tiżżewweġ qatt taħt l-kmand tiegħi, għid grazzi lill-avukat u lill-ħabiba tiegħek,” kien xehed ir-raġel.
“Id-direttur, meta mistoqsi waqt il-kontro-eżami jekk intqalx dan il-kliem, kien evażiv u qal li ma jiftakarx,” innota l-imħallef. Essesi kien tqaxxar għarwien biex jevita r-riskju li juża ħwejjeġ biex jagħmel suwiċidju, ingħad lill-Qorti, iżda nnutat li ħwejjeġ li ma jitqattgħux normalment jintuża f’każijiet bħal dawn.
Konsegwenza oħra tal-protest ġudizzjarju kienet li l-għarusa tiegħu ġiet ipprojbita milli tidħol il-ħabs u nqabdu l-ittri li kienet tibgħatlu. Hija wkoll ma tħallietx taħsel ħwejġu jew tibgħatlu l-ikel, innotat il-qorti. Wara li Meliza dehret fuq il-programm televiżiv Xarabank biex tirrakkonta l-istorja tagħha u ta’ Essesi, Essesi reġa’ ġie trasferit fid-diviżjoni 6, fejn qatta’ 3 ijiem hemmhekk, għalkemm din id-darba ngħata saqqu.
Wara dan, intbagħat fid-diviżjoni 3, fejn kien qed jinżamm ukoll wieħed mill-irġiel Għarab li kien iġġieled magħhom. Fid-deċiżjoni tiegħu fil-kawża, l-Imħallef Grazio Mercieca sostna li l-ġurisprudenza Ewropea f’każijiet simili kienet stabbilixxiet li r-rifjut ta’ leave tal-ħabs jista’ jkun ġustifikat biss biex jinżamm l-ordni fil-ħabs jew biex jiġi evitat li jsiru aktar reati.
L-atteġġament li ħadu l-awtoritajiet tal-ħabs ta’ priġunieri li jiżżewġu lil xulxin ma kellhiex tkun ta’ xkiel biex dan iseħħ u lanqas l-opinjoni pubblika, qalet l-imħallef. Filwaqt li nnota kontradizzjonijiet fl-oġġezzjonijiet imqajma mid-direttur, l-imħallef qal li kien “moralment konvint li d-direttur verament ma riedx li ż-żwieġ isir u l-kundizzjonijiet fuq il-leave [ta ‘Essesi] kienu biss skużi.”
Filwaqt li stqarr li s-sitwazzjoni kienet tikkostitwixxi ksur ċar tad-drittijiet tal-akkużat, l-imħallef irrimarka li “id-direttur kien assuma funzjonijiet li ma kinux tiegħu. Kieku tassew ħass li ż-żwieġ m’għandux isir, kellu jopponah quddiem l-awtoritajiet kompetenti meta ġew ippubblikati l-projbizzjonijiet tat-tieġ.”
Il-bidla fil-qalb tad-direttur, 10 ijiem biss qabel ma kellu jiġi ċċelebrat it-tieġ “wriet għall-inqas insensittività kbira li tammonta għal trattament inuman u degradanti, mhux biss lejn il-priġunier iżda wkoll lejn is-sieħba tiegħu.” L-imħallef, iżda, innota li t-talba ta’ tortura, li saret fid-dawl tal-iżolament tal-priġunier, ma ġietx ippruvata u ċaħadha. Filwaqt li l-iżolament jista’ jeqred persuna u jista’ jammonta għal trattament inuman, il-qorti nnutat li l-liġi Ewropea tippermetti “reġimi immensament rigorużi”.
It-trasferiment ta’ Essesi fid-diviżjoni 6 wara l-intervista ta’ Xarabank “ma sarx għal raġuni ġusta, iżda biex iħallas lura,” qal l-imħallef, li żied jgħid li dan ukoll kien jikkostitwixxi trattament inuman u degradanti, kif ukoll jirrappreżenta abbuż ta’ poter minn l-awtoritajiet tal-ħabs.Il-Qorti tat lil Essesi €1,000 u lill-għarusa tiegħu €500 bħala kumpens għad-danni morali.Għal Essesi dehru l-avukati Edward Gatt, Mark Vassallo u Shaun Zammit.
