Lokali Qorti

Il-Qorti tgħid li “tour operator” kellu d-dritt ikompli b’talba fuq ksur ta’ drittijiet tiegħu

Il-Qorti Kostituzzjonali ddikjarat li raġel li għandu negozju fil-qasam tat-‘tour-operators u li allegatament falla f’ deċiżjoni meħuda mill-Bank Ċentrali ta’ Malta, b’interess ġuridiku personali kellu dritt li jkompli bit-talba tiegħu fuq ksur tad-drittijiet.

Din id-dikjarazzjoni kienet tfisser rebħa parzjali għal Lawrence Borg li ppreżenta proċeduri kostituzzjonali kemm fil-kapaċità personali tiegħu kif ukoll f’isem Cerviola Hotel Limited u Cerviola Holidays Limited, snin wara li kif seħħew l-avvenimenti, allegatament ġab in-negozju tiegħu għarkopptejh.

Kollox beda minn skema introdotta mill-gvern fl-1986, magħrufa bħala Special Guaranteed Pound Sterling Rate jew Forward Buying Rate, immexxija mill-Bank Ċentrali u mmirata biex tiżgura rata tal-kambju aktar favorevoli għall-operaturi turistiċi li jġibu t-turisti lejn Malta.

Permezz tal-kumpanija tiegħu bbażata fir-Renju Unit, Cerviola Holidays Limited, Borg ibbenefika minn din l-iskema meta bbukkja titjiriet charter mal-Air Malta u ġab turisti mir-Renju Unit. Il-kumpanija l-oħra ta’ Borg irreġistrata f’Malta, Cerviola Hotel Limited, kienet topera wkoll fl-industrija tat-turiżmu.

L-affarijiet ħadu xejra negattiva meta l-Bank Ċentrali indika ċerti irregolaritajiet fin-negozju ta’ Borg, li saħansitra wasslu għal azzjoni kriminali fil-konfront tan-negozjant. Fl-1994, huwa ġie lliberat minn kull allegat ta’ atti ħżiena marbuta mal-immaniġġjar tal-iskema u dik il-liberazzjoni ġiet ikkonfermata sentejn wara mill-qorti superjuri li tippresjedi appell ippreżentat mill-Avukat Ġenerali.

Madankollu, is-sitwazzjoni ta’ Borg f’dak li għandu x’jaqsam mal-iskema tal-Bank Ċentrali baqgħet ma nbidlitx. Il-kummerċ qligħ tiegħu baqa’ batut, il-kumpaniji tiegħu sofrew telf finanzjarju “enormi” peress li diversi titjiriet mikrija kellhom jiġu kkanċellati u l-operazzjonijiet naqsu, filwaqt li l-kontijiet bankarji ġew iffriżati mill-bank.

Fl-aħħar nett fl-2016, Cerviola Hotel Limited tħassret bħala ‘mhux funzjinabbli’filwaqt li Cerviola Holidays Limited ġiet xolta. Borg, li kellu ammont “sostanzjali” ta’ ishma fiż-żewġ kumpaniji, tilef l-ishma u l-valur tiegħu. Saga kumplessa u twila bil-kwistjoni tieħu wkoll fit-tul quddiem il-qrati lokali, li waslet ukoll sal-Qorti Ewropea għad-drittijiet tal-Bniedem fejn Borg sostna li d-drittijiet tiegħu nkisru permezz tat-tul tal-proċeduri, il-kumpens baxx mogħti u n-nuqqas ta’ għotja għal danni mhux pekunjarji (danni li mhumiex ta’ natura ekonomika, iżda xorta jaffettwaw l-għixien tal-persuna).

Dik il-qorti ċaħdet l-ilmenti tiegħu parzjalment minħabba dikjarazzjoni mill-gvern fl-2011 li rrikonoxxiet id-dewmien mhux raġonevoli fil-proċeduri kriminali kontra Borg u b’hekk offriet li tħallas €1,500 permezz ta’ soluzzjoni amikevoli. Borg persevera billi ppreżenta rikors quddiem il-Prim’Awla, Qorti Ċivili fil-ġurisdizzjoni kostituzzjonali tagħha fl-2019, fejn sostna li d-drittijiet tiegħu nkisru meta ngħata daqqa ta’ ħarta b’“penali moħbija” u wkoll għax allegatament ġie diskriminat.

Borg sostna li parteċipanti oħra li bbenefikaw mill-iskema komplew jagħmlu dan wara li l-irregolaritajiet tagħhom “kienu maħfura”. Mhux hekk fil-każ tiegħu, sostna Borg. L-ewwel qorti ċaħdet dawn it-talbiet, billi osservat li huwa ma kienx l-uniku azzjonist u barra minn hekk, iż-żewġ kumpanniji kienu tħassru qabel ma ġiet ippreżentata l-kawża.

Il-kwistjoni mal-Bank Ċentrali kienet tmur lura għall-1990 u Borg kellu żmien biżżejjed tul dawk is-snin kollha biex ifittex rimedju għall-allegat ksur tad-drittijiet, qalet il-qorti, li kkonkludiet li la Borg u lanqas il-kumpaniji tiegħu ma kellhom interess ġuridiku fil-proċeduri. Borg appella u t-tilwima waslet quddiem il-Qorti Kostituzzjonali li ddikjarat li l-appell kien null f’dak li jirrigwarda l-kumpaniji ineżistenti iżda validu fir-rigward ta’ Borg fil-kapaċità personali tiegħu.

L-avukat tal-appellant sostna li l-klijent tiegħu kien vittma peress li kien “l-unika persuna affettwata mill-miżuri u [wieħed] li kellu interess dirett, attwali u personali” fil-kwistjoni. Il-kumpaniji tiegħu fallew u tilef l-ishma kollha tiegħu flimkien mal-flus investiti.

Il-Qorti Kostituzzjonali, ippreseduta mill-Aġent President Giannino Caruana Demajo u s-Sur l-Imħallfin Anthony Ellul u Grazio Mercieca, għamlet referenza estensiva għall-ġurisprudenza tal-Kummissjoni Ewropea għad-Drittijiet tal-Bniedem li ddeċidiet li kien biss f’ċirkostanzi eċċezzjonali li ksur tad-drittijiet tal-kumpanija kien jammonta għal ksur ta’ azzjonisti. drittijiet.

Ċirkostanzi bħal dawn tqiesu li jeżistu meta l-kumpanija u l-azzjonisti tagħha kienu “tant intrinsikament marbuta li jkun artifiċjali li wieħed jiddistingwi waħda mill-oħra”. L-Avukat tal-Istat, meta wieġeb għat-talbiet ta’ Borg, sostna li l-azzjonisti ma kellhomx status ta’ vittma indiretta “sakemm il-ħsara ma tħallietx impatt fuq il-possedimenti personali tagħhom”. U dik kienet preċiżament il-kwistjoni inkwistjoni, osservaw l-imħallfin, filwaqt li rrimarkaw li t-talba tar-rikorrent kienet tikkonċerna t-telf ta’ ishma li kien sofra.

Għalkemm il-merti tat-talba tiegħu fir-rigward tal-allegat ksur tad-drittijiet kien għad irid jiġi deċiż, f’dan l-istadju kien biżżejjed li jingħad li Borg kellu interess ġuridiku li jsegwi l-ilmenti tiegħu fil-qorti. U anke jekk il-qorti ma setgħetx tgħid jekk kienx azzjonist uniku u lanqas in-numru attwali ta’ ishma, is-sehem “sostanzjali” ta’ Borg fin-negozju ma kienx ikkontestat.

L-argument li l-kumpaniji kellhom jieħdu azzjoni legali qabel ma tħassru, kien irrilevanti peress li l-kwistjoni tal-preskrizzjoni qatt ma tressqet, qalet il-qorti. Ladarba l-kumpaniji ma baqgħux jeżistu, Borg seta’ biss ifittex rimedju fil-kapaċità personali tiegħu, temmet tgħid il-qorti, biex b’hekk laqa’ l-appell fir-rigward tiegħu u dderieġa l-atti lura lill-ewwel qorti biex il-proċeduri jkomplu. L-Avukat Tonio Azzopardi qed jassisti lill-appellant.