Lokali Qorti

Maġistrat isostni għall-aġġornament tal-liġi wara li ċaħdet talba għal disprezz kontra l-MaltaToday fuq recordings ta’ Melvin Thuema

Il-leġiżlatur għandu jikkunsidra bis-serjetà li jaġġorna l-liġi eżistenti dwar is-segretezza u l-kunfidenzjalità tal-proċeduri tal-qorti, iddikjara maġistrat meta wartab t-talba għal disprezz tal-qorti kontra Malta Today. Dik l-osservazzjoni saret f’żewġ sentenzi separati iżda paralleli li joħorġu minn sensiela ta’ pubblikazzjonijiet mill-gazzetta u l-verżjoni online ibbażata fuq siltiet ta’ recordings tal-vuċi esebiti bħala prova waqt il-kumpilazzjoni tal-provi kontra Yorgen Fenech, l-allegat kompliċi fil-qtil ta’ Daphne Caruana Galizia.

Mhux biss numru minn dawk ir-recordings sigrieti, magħmulin mill-middleman Melvin Thuema, instemgħu bil-bibien magħluqa iżda l-Qorti, ippreseduta mill-Maġistrat Rachel Montebello, kompliet ipprojbixxiet kopji ta’ dokumenti li jiffurmaw parti mir-rekords tal-każ milli jiġu ppubblikati. jew maqsuma ma’ partijiet terzi estranji għall-proċedimenti.

Madankollu, bejn Awwissu u Ottubru 2020, il-Malta Today ippubblikat sensiela ta’ erba’ stejjer li kienu jinkludu siltiet minn dawk ir-recordings milquta mill-projbizzjoni tal-qorti. Ftit wara, ir-reġistratur tal-qorti fetaħ proċeduri kontra Saviour Balzan u Matthew Vella bħala direttur eżekuttiv u editur eżekuttiv tal-Malta Today rispettivament, talli kisru dik l-ordni tal-qorti li kienet tammonta għal disprezz tal-qorti.

Kemm Balzan kif ukoll Vella ċaħdu li kienu bbażaw l-istejjer tagħhom fuq traskrizzjonijiet li jiffurmaw parti mir-rekords tal-qorti, u saħqu li s-sors tagħhom kien jikkonsisti f’interrogazzjonijiet tal-pulizija rrekordjati fejn kienu nstemgħu dawk ir-recordings tal-vuċi.

L-akkużati sostnew ukoll li ma kinux partijiet fil-kumpilazzjoni tal-qtil u qatt ma ġew notifikati tal-projbizzjonijiet maħruġa mill-maġistrat li jippresiedi fi tliet dati f’Jannar, Frar u Lulju 2020. Konsegwentement, huma ma kinux marbuta b’dawn l-ordnijiet u qatt ma setgħu jiġu kkunsidrati li kisruhom, u wisq inqas li aġixxew b’disprezz.

Iżda l-qorti, ippreseduta mill-Maġistrat Victor George Axiak, osservat li l-akkużati żbaljaw meta sostnew li ma kien hemm ebda dispożizzjoni legali li tipprojbixxi lil terzi persuni milli jippubblikaw dokumenti li jiffurmaw parti mill-proċeduri tal-qorti, minkejja li f’dan il-każ kellhom raġun jgħidu li huma ma kinux marbuta bil-projbizzjoni.

Meta tat is-sentenza, il-qorti ffokat fuq tliet dispożizzjonijiet tal-Kodiċi Kriminali li jittrattaw il-kunċett ta’ segretezza u kunfidenzjalità tal-proċedimenti tal-qorti, li waħda minnhom kienet ma ġietx aġġornata “għal aktar minn 50 sena”. Dik id-dispożizzjoni, jiġifieri l-artikolu 517, kienet tippermetti li qorti tipprojbixxi l-pubblikazzjoni ta’ rapporti dwar xi reat partikolari jew persuna akkużata u dik l-ordni, iffirmata mir-reġistratur tal-qorti, kellha titwaħħal mal-bieb tal-awla fejn ikunu qed isiru l-proċeduri.

Tali projbizzjoni, b’differenza minn dik prevista taħt l-artikolu 409, kienet tapplika għal kulħadd, mhux biss għall-uffiċjali tal-qorti involuti fil-proċeduri u setgħet tinħareġ minn kwalunkwe qorti ta’ ġurisdizzjoni kriminali, aktar milli biss minn qorti ta’ inkjesta kriminali.

Skont l-artikolu 409, il-qorti tista’ tordna li l-proċeduri jsiru bil-bibien magħluqa fejn dan jitqies li jaqdi l-interessi tal-ġustizzja. Bl-istess mod, skont l-artikolu 531, il-proċeduri jistgħu jsiru bil-magħluq meta jkunu involuti minorenni u l-qorti tqis li jkun aħjar li tevita li toffendi l-morali jew id-diċenza pubblika.

F’dan il-każ, il-maġistrat li tippresiedi l-kumpilazzjoni tax-xhieda Fenech kienet ordnat li partijiet mill-proċeduri jsiru bil-magħluq fl-interess tal-ġustizzja, mhux talli kien hemm xi minorenni involuti. Madankollu, meta ħarġet il-projbizzjoni, il-qorti għamlet referenza għall-artikolu 409 li kien japplika biss għall-uffiċjali tal-qorti, inklużi l-avukati, li kienu parti fil-proċeduri. Barra minn hekk, ma saret l-ebda referenza għall-artikolu 517 li bih tali projbizzjoni kellha tiġi ppubblikata permezz ta’ avviż imwaħħal fil-qorti.

Meta wieħed jieħu spunt mir-regoli tal-proċedura ċivili applikabbli fl-Ingilterra u Wales, il-Maġistrat Axiak osserva li, fl-2022, kien wasal iż-żmien għal emendi jew possibilment għal reviżjoni sħiħa tad-dispożizzjonijiet attwali taħt il-liġi Maltija.

Ċerti qrati ċivili fl-Ingilterra u Wales jistgħu, taħt ċirkostanzi partikolari, jordnaw li s-seduti jinżammu fil-privat u jistgħu joħorġu “ordni ta’ anonimità” jew “inġunzjoni interim” li tipprojbixxi l-pubblikazzjoni parzjali jew totali ta’ dettalji ta’ każ partikolari.

Projbizzjoni bħal din tista’ tintalab minn kwalunkwe waħda mill-partijiet u kellha tiġi nnotifikata lill-media houses, li, ladarba jkunu infurmati kif xieraq, imbagħad ikunu marbuta f’termini tal-hekk imsejjaħ “spycatcher principle”. Fil-każ ta’ Malta, l-artikolu 517 ilu ma ġiex emendat għal “aktar minn 50 sena,” qal il-Maġistrat Axiak.

Fl-2022 ma tantx kien jagħmel sens li tillimita l-pubblikazzjoni ta’ projbizzjonijiet bħal dawn għal avviż imwaħħal mal-bieb tal-awla. Il-leġiżlatur għandu jikkunsidra bis-serjetà li jemenda din id-dispożizzjoni legali u possibilment anke jistabbilixxi qafas legali ġdid b’regoli ċari dwar is-segretezza u l-kunfidenzjalità tal-proċedimenti tal-qorti.

Projbizzjoni bħal din għandha għall-inqas tiġi nnotifikata lill-kmamar tal-aħbarijiet kollha filwaqt li tagħtihom il-fakultà li possibilment jikkontestawha u jitolbu r-revoka tagħha fil-qorti. U kull avviż bħal dan għandu jkun “viżibbli” għall-pubbliku billi jittella’ fuq il-websajt tal-qrati jew jiġi ppubblikat fil-gazzetti lokali ewlenin, issuġġerixxa l-Maġistrat Axiak.

Dwar il-merti tal-każ inkwistjoni, il-qorti ċaħdet it-talbiet tar-reġistratur tal-qorti ta’ disprezz, iżda ddikjarat li “ma kinitx konvinta mill-argument tal-Malta Today li s-sors tal-istejjer tagħhom ma kinux it-traskrizzjonijiet tar-reġistrazzjonijiet tal-vuċi”.

Imġieba bħal din, għalkemm ma tmurx kontra l-liġi, setgħet faċilment tippreġudika l-interessi tal-ġustizzja u dik kienet xi ħaġa li l-qorti li tippresjedi l-kumpilazzjoni tal-qtil, fis-sens tajjeb kollu, kienet fittxet li tevita. “Għalhekk, l-imputat għandu jistaqsi lilu nnifsu jekk billi ppubblika dawk l-istejjer, jekk verament serva l-interess pubbliku jew le,” kompla l-aħħar kumment tal-Maġistrat Axiak. L-avukati Veronique Dalli u Andrew Saliba assistew lill-akkużati.