L-eks assistent ta’ John Dalli Silvio Zammit qal lill-investigaturi tal-OLAF li l-kap tiegħu kien “Alla” meta mistoqsi dwar telefonata rreġistrata li fiha kien talab ħlas ta’ €10 miljun biex jirranġa laqgħa bejn “il-kap tiegħu” u l-lobby tal-isnus. Dan ħareġ l-Erbgħa mix-xhieda Giovanni Kessler, l-eks direttur ġenerali tal-Uffiċċju Ewropew Kontra l-Frodi (OLAF), fejn iddeskriva r-risposti ta’ Zammit, bħala “surreali”.
Kesslet kien qed jixhed fil-każ kontra l-eks Kummissarju tal-UE John Dalli. Dalli qed iwieġeb mhux ħati li nnegozja fl-influwenza (trading in influence) u attentat ta’ tixħim ta’ €60 miljun li kien jinvolvi l-eks assistent tiegħu. Dik is-somma kienet allegatament mitluba minn Zammit (li minn dak iż-żmien miet) biex jgħin biex titneħħa projbizzjoni madwar l-UE kollha fuq l-isnus, it-tabakk li ma jdaħħanx li huwa kkummerċjalizzat biss fl-Isvezja.
F’seduta preċedenti il-Qorti kienet semgħet li British American Tobacco (BAT) Malta kienet irċeviet talba mill-uffiċċju prinċipali tagħha barra minn xtutna biex twaqqaf kuntatt ma’ Dalli f’isem il-lobby Ewropew tas-Smokeless Tobacco, l-ESTOC.
Kessler spjega li bdiet investigazzjoni wara ittra u rapport ta’ akkumpanjament dwar l-allegat tixħim mibgħut minn Swedish Match lill-president tal-Kummissjoni Ewropea Manuel Barroso. Dawk id-dokumenti ġew mogħtija lil Kessler flimkien ma’ ittra mis-segretarju ġenerali tal-Kummissjoni fl-24 ta’ Mejju, 2012 u l-għada filgħodu ġew depożitati fl-arkivji tal-OLAF, li mmarkaw il-bidu uffiċjali tal-investigazzjoni.
Wara kien hemm sensiela ta’ intervisti ma’ persuni involuti fl-affari, partikolarment uffiċjali mill-ESTOC kif ukoll Zammit, l-avukat Gayle Kimberly u Dalli nnifsu. Iċ-ċifra ta’ €60 miljun allegatament issemmiet għall-ewwel darba waqt laqgħa fir-ristorant ta’ Zammit’s Sliema, magħruf bħala Peppi’s Kiosk, bejn Zammit, Kimberly u l-uffiċjal tal-Logħba Svediż Johan Gabrielsson.
Dik il-laqgħa saret fi Frar 2012. Gabrielsson irrapporta lura lis-superjuri tiegħu li, jiem wara, mhux biss iddeċidew li ma jipproċedux iżda wkoll informaw lis-segretarju tal-istat tal-gvern Svediż li huma kienu l-“vittma” ta ‘tali talba. Dan kien ifisser li meta r-rapport tal-Logħba Svediż niżel quddiem Barroso, kien konxju li l-gvern Żvediż kien diġà jaf bl-allegat tixħima. Aktar tard dak ix-xahar, Zammit bagħat email lill-uffiċjal tal-ESTOC Inge del Fosse, u qal, “Għandi xi ħaġa interessanti ħafna dwar xiex nitkellem miegħek.”
Jumejn wara ċemplet lil Zammit, li qabel kienet iltaqgħet miegħu fi Stokkolma, u staqsiet x’kienet il-kwistjoni “interessanti ħafna”, u Zammit allegatament ta ħjiel għal “ħlas.” Fit-8 ta’ Marzu, segwiet email oħra li fiha Zammit offra s-servizzi tiegħu lill-ESTOC, inkluż lobbying biex titneħħa l-projbizzjoni fuq l-isnus u twaqqaf laqgħat mal-“kap tiegħu”, xehed Kessler.
Ġimgħa wara, del Fosse bagħat email lil Zammit fejn talab li jiltaqa’ ma’ Dalli biex jindirizza “l-għajdut ħżiena li jtiru fuq Brussell”. Dak iż-żmien, id-diskussjonijiet dwar il-leġiżlazzjoni l-ġdida dwar it-tabakk kienu laħqu stadju deċiżiv u l-lobby tat-tabakk kien “anzjuż” biex ineħħi l-projbizzjoni.
Segwew telefonati oħra bejn Zammit u del Fosse, Zammit u Kimberly kif ukoll Zammit u Dalli. Waqt telefonata bħal din lil del Fosse fid-29 ta’ Marzu, Zammit talab €10 miljun biex jirranġa “laqgħa bejn il-kap tiegħi u l-kap tiegħek,” u s-somma titħallas wara l-laqgħa.
Dik is-sejħa ġiet irreġistrata minn del Fosse li aktar tard għadda r-reġistrazzjoni lill-OLAF. Meta mistoqsi mill-OLAF, Zammit ma ċaħadx il-konverżazzjoni iżda saħaq li qatt ma semma lill-Kummissarju b’ismu. Mistoqsi min kien il-“kap” tiegħu, Zammit wieġeb, “Hu Alla,” xehed Kessler.
Qal li meta staqsa lil Dalli kien bbaża ruħu fuq traskrizzjonijiet ta’ dik is-sejħa. L-ewwel darba li fil-fatt sema’ dik il-konverżazzjoni rreġistrata kien waqt li kien qed jixhed fi proċeduri separati kontra Zammit fil-qrati Maltin, qal Kessler. Is-sonda tal-OLAF kienet iffukat ukoll fuq iż-żmien tas-sejħiet fir-rigward tas-sekwenza tal-avvenimenti kif ikkonfermat mix-xhieda.
Kien hemm xi 23 telefonata fuq medda ta’ seba’ xhur bejn Zammit u Dalli, bi 18 minn dawk relatati strettament mas-suġġett tal-investigazzjoni: call logs indikaw li Zammit ċempel lill-Kummissarju ta’ dak iż-żmien qabel u fi ftit minuti minn meta tkellem ma’ del Fosse.
Zammit ċempel ukoll lil Dalli diversi drabi fil-preżenza ta’ uffiċjali tal-ESTOC biex jipprova l-konnessjonijiet mill-qrib tiegħu mal-Kummissarju. L-għada li kien intervistat mill-OLAF f’Lulju 2012, Zammit ċempel lil Dalli li dak iż-żmien kien qed jattendi attività f’Ċipru Dik is-sejħa damet 14-il minuta. “Ma nafux x’qalu,” qal Kessler, u żied li “naturalment ma tkellmux dwar il-futbol”.
Meta mistoqsi aktar tard mill-OLAF, Dalli sostniet li s-sejħa kienet “dwar persuna li mietet”, u żiedet li ma ftakarx dak li ġie diskuss fis-sejħiet l-oħra. Mistoqsi għaliex Kimberly ġiet interrogata fil-Portugall u mhux f’Malta, Kessler qal li l-OLAF kien attent li jipproteġi l-investigazzjoni u jevita x-xnigħat ta’ “każ ta’ korruzzjoni potenzjalment kbir” bħal dan.
Xnigħat bħal dawn setgħu għamlu ħsara lill-persuna suġġetta nfisha u lill-kummissjoni. “Konna qed nittrattaw fjuwil splussiv, jekk nista ‘ngħid,” żied Kessler. Meta fittex fl-uffiċċju ta’ Dalli l-OLAF ma sab “assolutament xejn rilevanti. Xejn rilevanti għall-kwistjoni tas-snus”.
Kemm l-uffiċċju kif ukoll it-tagħmir tal-IT tiegħu kienu dikjarati “sterili” minn uffiċjali forensiċi. L-investigazzjoni ngħalqet f’Ottubru tal-2012 u Kessler irrakkomanda li l-prosekutur tal-istat Malti Peter Grech jinvestiga lil Zammit, Kimberly u Dalli, qal Kessler. Ġiet rakkomandata wkoll azzjoni dixxiplinari kontra l-Kummissarju fil-livell tal-UE.
Mistoqsi dwar x’wassal għal konklużjonijiet bħal dawn, Kessler qal li kien hemm evidenza diretta li Zammit talab darbtejn għal tixħima, kien f’kuntatt mill-qrib ma’ Dalli u “fetaħlu l-bieb għall-industrija tal-isnus”. Madankollu, taħt kontro-eżami mill-avukat difensur Stephen Tonna Lowell, Kessler ammetta li ħadd mill-persuni interrogati ma kien “irrapporta” li qatt semgħet lil Dalli “titlob xi ħaġa”.
Qabel ma interrogaw lil Dalli, l-investigaturi tal-OLAF ma kienu pprovdew l-ebda dokument permezz ta’ divulgazzjoni, lanqas kopja tal-ilment oriġinali mressaq minn Swedish Match. “Aħna ma niżvelawx dokumenti. Huwa fil-protokoll.” Mistoqsi dwar il-fajl ta’ Dalli li kien imlaqqam “Ġisem Mejjet,” Kessler qata’ din il-mistoqsija, u qal li fajls ta’ dan it-tip kienu ttikkettjati bħala “immaniġġjar sensittiv”.
Imbagħad spjega li ħadd fl-OLAF, lanqas is-segretarju tiegħu, ma kien jaf il-kontenut tal-fajl. Iżda kull meta kien jivvjaġġa lejn Malta, hija kienet tikkummenta b’ċajta dwar il-vjaġġi tiegħu, u tgħid “ah, il-ġisem mejjet”. Madankollu minkejja li kien informazzjoni mħarsa mill-qrib, ġurnata qabel ir-rapport wasal għand l-Avukat Ġenerali.
Kessler kien indirizza konferenza stampa “lid-dinja kollha” li kien hemm suspett raġonevoli li Dalli wettaq atti ta’ tixħim u ‘trading in influence’, qal l-avukat difensur Stefano Filletti. Il-każ ikompli f’Lulju. Il-Maġistrat Caroline Farrugia Frendo qed tippresjedi l-każ. L-Ispettur Anthony Scerri qed immexxi l-prosekuzzjoni assistiet mill-Avukat Antoine Agius Bonnici, f’isem l-Avukat Ġenerali.
