Il-Qorti Kostituzzjonali ċaħdet it-talba ta’ Patrick Spiteri biex jerġa’ jinstema’ każ li fih qorti kienet iddeċidiet li d-drittijiet fundamentali tiegħu ma nkisrux bl-arrest tiegħu u l-kundizzjonijiet ta’ ħelsien mill-arrest sussegwenti. F’Lulju li għadda tliet imħallfin li jippresiedu l-Qorti Kostituzzjonali rrikużaw ruħhom milli jippresiedu s-smigħ mill-ġdid tal-kawża mressqa mill-eks avukat imkeċċi, fid-dawl tal-fatt li tnejn minnhom kienu taw is-sentenza li madwarha ddur it-talba kostituzzjonali tiegħu.
Spiteri, li qed jiffaċċja akkużi ta’ frodi u miżapproprjazzjoni f’każ ta’ €7.4 miljun li jmur lura 20 sena, kien ġie arrestat f’Surrey, l-Ingilterra fl-2017 u estradit lejn Malta. Eventwalment ingħata l-libertà proviżorja fuq diversi kundizzjonijiet, fosthom li ma ħalliex il-gżejjer Maltin.
F’Ġunju 2019, huwa kien talab lill-qrati biex jirrilassaw il-kundizzjonijiet tal-libertà proviżorja tiegħu biex jippermettulu jivvjaġġa barra l-pajjiż u jattendi laqgħat relatati max-xogħol kull tant żmien. Inizjalment miċħuda, it-tieni talba ġiet milqugħa f’Settembru ta’ dik is-sena. Appell mill-Avukat Ġenerali mbagħad ġie milqugħ mill-Qorti Kriminali, li ddeċidiet li l-kundizzjonijiet tal-ħelsien mill-arrest ta’ Spiteri ma kellhomx jinbidlu.
It-talba sussegwenti ta’ Spiteri biex l-istess qorti terġa’ tikkunsidra dan id-digriet ġiet miċħuda wkoll f’Novembru 2019, u aktar kmieni f’Marzu 2022 il-Qorti Kostituzzjonali ċaħdet it-talba tiegħu li l-qrati kisru d-drittijiet fundamentali tiegħu. Imbagħad f’Mejju 2022 Spiteri ressqet kawża mill-ġdid tal-kawża kostituzzjonali tiegħu, u talab deċiżjoni dwar ċerti punti tal-liġi Ewropea.
Spiteri ma kellu ebda dritt li jitlob li ssir kawża ġdida
L-AĠ u l-Kummissarju tal-Pulizija argumentaw li Spiteri ma kellu ebda dritt legali li jitlob kawża mill-ġdid fi proċeduri kostituzzjonali. Fit-22 ta’ Ġunju, tliet imħallfin li jippresjedu l-Qorti Kostituzzjonali kienu rrikużaw ruħhom, fuq talba tal-avukati ta’ Spiteri, fid-dawl tal-fatt li l-istess imħallfin kienu wkoll taw is-sentenza ta’ Marzu li kien qed jikkontesta.
L-avukati, Stefano Filletti, Mark Refalo u Sarah Grech, kienu argumentaw li l-qorti naqset milli tapplika l-prinċipju tas-supremazija tal-liġi Ewropea, li jeħtieġ li Mandat ta’ Arrest Ewropew ikun separat u distint minn mandat ta’ arrest maħruġ taħt il-liġi ordinarja Maltija. Iżda F’sentenza mogħtija aktar kmieni llum, il-Qorti Kostituzzjonali, ippreseduta mill-imħallfin Joseph R. Micallef, Tonio Mallia u Christian Falzon Scerri ċaħdet it-talba mill-ġdid ta’ Spiteri.
Barra li kien rimedju straordinarju li seta’ jiġi applikat biss f’ċerti sitwazzjonijiet li huma definiti b’mod ċar mil-liġi, kawża mill-ġdid ta’ każ deċiż mill-Qorti Kostituzzjonali ma kienx legalment possibbli, qalu l-imħallfin. Dan għaliex tali rimedju ma kienx ikkontemplat fil-liġi u li din il-pożizzjoni kienet ġiet imtennija kemm-il darba fil-każistika.
L-emendi għall-Kodiċi ta’ Organizzazzjoni u Proċedura Ċivili fl-2005 u l-2007 kienu introduċew il-possibbiltà li l-kawżi mismugħa mill-ġdid mill-Prim’Awla tal-Qorti Ċivili fil-ġurisdizzjoni Kostituzzjonali tagħha, iżda l-leġiżlatur ma estendax din l-għażla biex tinkludi deċiżjonijiet tal-Kostituzzjonali. Qorti.
F’seduta f’Ottubru, l-avukati ta’ Spiteri ma qablux mal-pożizzjoni stabbilita fil-ġurisprudenza, u sostnew li l-artikoli 46 u 95 tal-Kostituzzjoni, li jistabbilixxu l-ġurisdizzjoni tal-Prim’Awla tal-Qorti Ċivili fil-ġurisdizzjoni Kostituzzjonali tagħha u dik tal-Qorti Kostituzzjonali. , rispettivament, ippermettew irkupru.
Iżda fis-sentenza tagħhom li ċaħdu t-talba, l-imħallfin jirrimarkaw li l-artikoli ċċitati ma ssemmew l-ebda kawża mill-ġdid u ma taw ebda faraġ lill-argumenti ta’ Spiteri. Lanqas referenzi oħra li għamel għad-dispożizzjonijiet tal-“Court Practice and Procedure and Good Order Rules”, li l-qorti nnotat, iddikjaraw biss li l-artikoli tal-Kodiċi ta’ Organizzazzjoni u Proċedura Ċivili li jirregolaw il-proċeduri japplikaw ukoll għall-proċeduri quddiem il-Qorti Kostituzzjonali.
Il-fatt li l-leġiżlatur ma kienx bidel din il-liġi, minkejja li kienet is-suġġett ta’ bosta kawżi fil-qorti, ikkonferma li ma kinitx l-intenzjoni tal-leġiżlatur li jagħmel hekk, qalu l-imħallfin. Huma rrimarkaw li din il-pożizzjoni kienet fondata, peress li minflok talab kawża mill-ġdid, attur kellu l-għażla li jagħmel petizzjoni lill-Qorti Ewropea tad-Drittijiet tal-Bniedem fid-dawl tar-ratifika minn Malta tal-Konvenzjoni Ewropea għall-Ħarsien tad-Drittijiet tal-Bniedem u l-Libertajiet Fundamentali.
“Għalkemm is-sistema legali Maltija ma tużax il-prinċipju tal-preċedent, madankollu ‘argumentum simili valet in lege’ (argument miġbud minn każ simili, jew analoġija, juża fil-liġi) jibqa’ prinċipju sagrosant.” Fid-dawl ta’ dan, il-Qorti laqgħet l-argument tan-nullità mqajma mill-Avukat Ġenerali u l-Kummissarju tal-Pulizija, u ddikjarat li ma setgħetx tkompli t-talba ta’ Spiteri għal kawża mill-ġdid minħabba li din l-azzjoni ma kinitx permessa mil-liġi. L-imħallfin ordnaw lil Spiteri jbati l-ispejjeż kollha relatati ma’ dan il-każ “peress li kien hu li inutilment ippreżenta dan ir-rikors”.
