Il-Qorti rrifjutat talba tal-Prosekuzzjoni li kienet tgħid li x-xhieda tal-Europol ikollhom id-dritt li intenzjonalment iżommu informazzjoni milli huma jagħtu lill-Qorti mingħajr ma jiffaċċjaw xi riperkussjonijiet. Il-Maġistrat Donatella Frendo Dimech ikkritikat bl-aħrax lill-Prosekuturi li għamlu talba ta’ din ix-xorta, li kienet mibgħuta mill-Europol lill-Pulizija u mhux lill-Qorti.
Din abbażi tal-kawża li għaddejja kontra Yorgen Fenech, Joseph Cachia u Nicholas Cachia li fiha huma akkużati b’ħasil ta’ flus. Il-Maġistrat Frendo Dimech ddeskriviet tali talba bħala “oxxenità”. Il-ħasil tal-flus qed jiġi allegat li seħħ bejn April sa Ottubru 2019, permezz ta’ konverżjoni jew trasferiment ta’ proprjetà li l-akkużati allegatament kienu jafu li kienet ġejja minn attività kriminali. Ray Fenech huwa sid il-kumpanija allegatament defrodata.
L-ammont inkwistjoni huwa ta’ madwar €45,000, skont xhieda preċedenti tal-Qorti. Fenech, li jinsab akkużat separatament, qed jistenna jgħaddi ġuri talli allegatament kkummissjona l-qtil tal-ġurnalista Daphne Caruana Galizia fl-2017. Huwa jinsab akkużat ukoll li aġixxa bħala kompliċi taħt il-liġijiet dwar il-ħasil tal-flus, misapproprjazzjoni u frodi għad-detriment ta’ Glimmer Ltd, li huwa ko-proprjetarju tiegħu ma’ zijuh Ray Fenech.
Fil-bidu tas-seduta, l-Qorti ħarġet tat ruling dwar it-talba tal-avukat tal-Prosekuzzjoni Marthese Grech biex jiġu esebiti formalment l-apparat elettroniku ta’ Fenech, li jifforma parti mill-fajl tal-kawża fl-inkjesta dwar il-qtil ta’ Daphne Caruana Galizia, fl-atti tal-ħasil tal-flus. każ.
Kemm il-Qorti kif ukoll l-avukat oppost evidentement deheru perplessi bit-talba, u staqsew lill-Prosekutur x’suppost kellha titfa’ dawl fuq din l-evidenza f’dak li għandu x’jaqsam mal-każ ta’ ħasil ta’ flus. Il-Maġistrat irrimarka li dan ikun jeħtieġ kopja sħiħa tal-inkjesta tal-qtil biex tiġi esebita f’dan il-każ. “Int taf x’qed titlob, hux?” staqsiet l-Maġistrat. L-avukati taż-żewġ akkużati ddubitaw ukoll l-għerf u l-bażi legali ta’ talba bħal din.
“Se nagħmel dak li l-liġi tobbligani nagħmel f’dan l-istadju,” qalet il-Maġistrat Frendo Dimech, “jiġifieri nwettaq l-istruzzjonijiet tal-AĠ.” “M’iniex qed nifhem l-iskop ta’ din it-talba, wisq inqas se neżenta l-Prosekuzzjoni milli tiġġustifikaha,” qalet l-Avukat difensur Kathleen Calleja Grima.
“Jien ilni avukat 12-il sena, iżda din is-sena donnu tlifna t-tifsira li nesebixxu formalment l-evidenza. Hijaa hawn kif ukoll mhijhiex. Ikolli nota mill-Qorti li tgħid li tinsab fl-atti imma meta mmur infittex, ir-reġistratur se jgħid li mhux hemm, imbagħad immur nitlob id-dokument mill-Maġistrat Inkwirenti u din se tiġi rrifjutata.”
Mill-pedana tax-xhieda, id-deputat reġistratur tal-Qorti spjegat li kienet intalbet tesponi formalment l-atti tal-inkjesta dwar l-isplużjoni fatali fil-Bidnija tas-16 ta’ Ottubru 2017, flimkien ma’ rikors f’dan is-sens ippreżentat lill-Imħallef u d-digriet sussegwenti li jsostni l- talba.
Id-digriet ordna li l-atti jiġu ssiġillati u murija biss lill-avukati tal-partijiet. Calleja Grima kkonfrontat lix-xhud, u qaltilha li kienet infurmata li l-inkjesta għadha trid tiġi konkluża. Il-Maġistrat Frendo Dimech ma tatx permess għal tali mistoqsija (fuq il-konklużjoni tal-inkjesta jew le), peress li kienet qed titlob lix-xhud jikser is-segretezza tal-inkjesti Maġisterjali.
“Mhux se nħalli l-awla tiegħi tintuża biex tikxef xi ħaġa li hija koperta mis-segretezza tal-inkjesta,” qalet il-maġistrat. “Tippruvax tuża dawn il-proċedimenti biex tikseb informazzjoni għall-użu fi proċedimenti oħra.” L-avukati difensuri ddettaw oġġezzjoni konġunta għall-wirja tal-inkjesta, li kienet ġiet esebita formalment matul is-seduta mir-reġistratur, u talbu li titneħħa mill-provi, filwaqt li rriżervaw id-dritt li jqajmu d-difiża kollha rilevanti b’rabta mal-wirja. ta’ din l-evidenza, fi stadju aktar tard.
L-Avukat Calleja Grima rrimarkat li hija kienet diġà staqsiet x’kienet intenzjonata li tipprova l-preħentazzjoni tal-inkjesta. Il-Prosekuzzjoni wieġbet li kienet “għall-katina ta’ evidenza tal-apparat ikkonċernat, li kienet ġiet esebita f’dawn il-proċeduri.” Il-Qorti ċaħdet it-talba.
Il-Europol titlob għal restrizzjonijiet fuq ix-xhieda
F’dan l-istadju, l-Ispettur Brian Paul Camilleri informa lill-Qorti li kien irċieva komunikazzjoni mill-Europol wara l-aħħar seduta. Huwa spjega li fid-9 ta’ Jannar, kien irċieva awtorizzazzjoni mill-Europol biex jagħtu x-xhieda tagħhom. Wara l-aħħar seduta, huwa kien talab kjarifika dwar l-awtorizzazzjoni u permezz ta’ tweġiba qallu li dan kien pass meħtieġ u speċifikat restrizzjonijiet fuq ix-xhieda, apparentement biex jipproteġu l-attivitajiet operattivi.
Ir-risposta tal-Europol urtat bil-kbir lill-Maġistrat, li ddeskriviet is-suġġeriment li xhud jista’ unilateralment jiddeċiedi li jkun selettiv fix-xhieda tiegħu bħala “għajb kontra din il-Qorti, u lejn l-istat Malti.” “Il-Qorti mhix se tkun marbuta b’ebda restrizzjoni. Se nsegwi l-liġi Maltija. Kif se nkun naf x’inhuma l-attivitajiet operattivi tal-Europol? Għamiltha ċara ħafna l-aħħar darba, imma int tibqa’ tippersisti. L-unika liġi li torbotni hija l-liġi Maltija u xejn aktar. Jekk inti marbut bi ftehimiet mal-Europol, urihom dan.”
Wara li qrat l-ittra fil-miftuħ, il-Maġistrat infurmat lill-partijiet li kienet se tibgħatha wkoll lill-President ta’ Malta. “Fhiex wasalna?! Intom l-awtoritajiet, intom tafu x’mistoqsijiet tistaqsiu u x’ma tistax tistaqsi d-difiża…Din l-ittra qed tgħid li jekk jieħu ġurament falz, jew jikkontestaw lill-Qorti, ma nista’ nagħmel xejn dwar dan.”
Il-Qorti ddettat nota li tosserva li l-ittra wasslet lill-partijiet u mhux inqas lill-Qorti biex jikkunsidraw bir-reqqa liema mistoqsijiet jistgħu jagħmlu lix-xhieda tal-Europol fil-Qorti, li wħud minnhom huma esperti maħtura mill-awtoritajiet Maltin u għalhekk suġġetti għal-liġi Maltija.
L-ittra, li nqrat fil-qorti bil-miftuħ, kienet tgħid li l-informazzjoni mitluba ma għandhiex tipperikola l-investigazzjonijiet tal-Europol, fost affarijiet oħra. Id-data personali u l-informazzjoni pprovduta lill-Europol “ma jistgħux jiġu xhieda dwarhom sakemm il-kunsens tal-oriġinatur ma jinkisebx qabel ix-xhieda.”
“Din l-ittra hija intiża għalikhom, mhux għall-Qorti,” irrimarkat l-Maġistrat lill-Prosekuzzjoni. “Qed jgħidu sfaċċatament li mhux se jgħiduli minn fejn ħadu ċerta informazzjoni. Qed jgħiduli li se ningħata verżjoni dotrinata u mhux se noqgħod għal dan.”
Waqt li kienet qed jindirizza lill-Prosekuturi, Frendo Dimech irrimarka li l-esebizzjoni tagħhom tal-ittra ma kinitx biss bla bżonn iżda potenzjalment ta’ ħsara għall-kawża tal-ġustizzja. “Int biss taf jekk kienx hemm talba ta’ oriġinatur – int bgħatt it-talba. Għal xiex wasalna? Tal-mistħija! Hija oxxenità!”
L-Avukat Calleja Grima, għal Cachia, iddettat nota, fejn oġġezzjona bil-qawwa għall-użu kontinwu tax-xhieda mogħtija mix-xhieda tal-Europol f’dan il-każ, fid-dawl tal-korrispondenza esebita fl-atti llum. “Dan minħabba l-fatt li l-korrispondenza inkwistjoni hija evidentement soġġetta għal dubji serji dwar jekk il-ġurament mogħti lil dawn ix-xhieda, kienx ġie rispettat in toto u minħabba li l-korrispondenza tagħti lok għas-suspett li x-xhieda tal-europol ħassew li kienu eżentati minn il-kontrolli tal-qorti… u l-obbligu sagru li jixhdu skont il-ġurament tagħhom u mhux b’lealtà lejn min iħaddimhom.”
Il-Maġistrat iddeskriviet dan bħala attentat biex “il-Qorti tiġi mmanettjata”, filwaqt li nnotat li verżjoni preċedenti tal-ittra – li l-Qorti kienet diġà ċaħdet kienet tgħid li l-Europol “se tirrifjuta li tipprovdi tali informazzjoni”. “Huma biddlu d-destinatarju tal-ittra mill-Maġistrat għal “lil min jista’ jikkonċerna.”
“Dan jikkonċernak! Qatt m’għandek tipprova tagħmel mażżra maż ħalq il-Qorti. Hija l-Pulizija li trid toqgħod attenta b’dak li titlob lix-xhud.” Il-Qorti trid tkun taf min hu l-oriġinatur u minn fejn ġejjin il-provi, spjegat il-Maġistrat, u żiedet li l-ittra kienet tgħid li x-xhieda inkwistjoni “qegħdin jipparteċipaw f’inkjesta li għaddejja”.
Mhux obbligati jżommu nformazzjoni
Il-Prosekutur Francesco Refalo rrimarka li x-xhieda kellhom sempliċement l-għażla li jżommu l-informazzjoni, iżda ma kinux obbligati, iżda dan il-kumment ma kienx ta’ soljev għall-Qorti. “Il-fatt hu li mhumiex ħielsa li jwieġbu l-mistoqsijiet kollha. Kif nista’ naf x’kuntratti għandhom? Kif tista’ l-informazzjoni tkun ħielsa jekk qed jgħidu, anki qabel ma jibdew, li se jżommu lura informazzjoni li setgħet ġiet ipprovduta mill-Istat jew minn partijiet oħra.”
L-Avukat Calleja Grima oġġezzjonat għax-xhieda kollha tal-Europol li kienu ddaħħlu fl-atti ta’ dan il-każ, kif ukoll għall-inkjesta u rriżervat id-dritt li tagħmel aktar talbiet u oġġezzjonijiet ladarba jkun hemm provi. F’dan il-punt l-avukat talbet li jiġi esebit il-kodiċi ta’ kondotta tal-Europol, u sostniet li dan juri fejn tinsab il-lealtà tiegħu.
Il-Qorti, madankollu, irrifjutat it-talba. “Mhux se nħalli lil ħadd ifixkel dawn il-proċeduri. Huma dwar ħasil tal-flus u l-ħasil tal-flus biss.” Sadanittant wieħed mill-esperti tal-Europol xehed fil-qosor permezz ta’ videoconference għall-finijiet ta’ kontro-eżami.
Il-Qorti ppermettiet lill-avukat difensur Charles Mercieca jistaqsi mistoqsijiet diretti dwar il-kredibilità tax-xhud. Mercieca talab lix-xhud, bħala espert maħtur mill-Qorti, jikkonferma jekk kienx impjegat mill-Europol b’kuntratt. Il-Qorti fformulat mill-ġdid il-mistoqsija:
“Meta servejt fil-proċedimenti analogi, kont bħala espert tal-Qorti jew bħala delegat tal-Europol?” “Bħala espert tal-Qorti,” wieġeb ix-xhud. “Mela int marbut bir-regolamenti lokali,” qalet il-Qorti. “Ġentilment nitolbok twieġeb mingħajr ebda riżerva.”
Mercieca mbagħad staqsa, għal oġġezzjonijiet qawwija mill-Prosekuzzjoni, jekk il-kodiċi ta’ kondotta tal-Europol kienx jifforma parti mill-kuntratt tax-xhud. Waqt li rriformat il-mistoqsija għal darb’oħra, il-Qorti staqsiet jekk ix-xogħol tax-xhud kienx sar taħt xi regolament.
“Iva, ir-regolamenti tal-Europol,” wieġeb ix-xhud. Il-Maġistrat temmet ħesrem il-kontroeżami. “Lanqas għidt lill-Qorti x’kien il-punt tal-mistoqsija,” qalet lill-avukat, qabel ma rrikorriet għall-Prosekuzzjoni u wissiehom biex “jġixxu sew.” “Jekk xhud se jixhed quddiemi, irid jixhed dwar kollox. Kif jista’ jibgħatli r-regoli dwar x’jista’ u x’ma jistax jixhed dwaru? Qatt ma rajt vulgarità bħal din.” “Intom, intom ilkoll, qed tonqsu u tħawwdu. Hemm affarijiet akbar li għandkom tagħtu każ,” qalet il-Maġistrat lill-prosekuzzjoni. Is-seduta ġiet aġġornata għal Frar.
