Ir-restrizzjoni ta’ talbiet ta’ informazzjoni minn ċittadini mhux Maltin għal persuni li ilhom jgħixu Malta għal mill-inqas ħames snin kienet diskriminatorja u kienet ta’ impatt fuq id-drittijiet fundamentali tal-applikant, iddikjarat il-Qorti tal-Appell.
Din id-deċiżjoni ngħata wara appell ippreżentat mill-Ministeru tal-Intern li talab revoka ta’ deċiżjoni mogħtija mill-Bord tal-Appelli tal-Informazzjoni u l-Protezzjoni tad-Data f’Marzu 2022. Il-proċeduri oriġinarjament irriżultaw minn talba għal informazzjoni li saret minn ‘Access Info Europe’ lill-Ministeru dwar ir-ritorn ta’ immigranti minn pajjiżi terzi mill-awtoritajiet Maltin.
Dik it-talba tressqet minn riċerkatur Taljan ingaġġat mill-grupp ibbażat f’Madrid waqt li kien qed jagħmel stħarriġ fost l-istati kollha tal-UE flimkien mal-Liechtenstein, in-Norveġja u l-Isvizzera. L-informazzjoni mitluba kienet li tiffoka speċifikament fuq id-deċiżjonijiet meħuda mill-awtoritajiet Maltin fl-2017 u l-2018, in-numru totali ta’ immigranti ritornati, l-età, is-sess u l-pajjiż tal-oriġini tagħhom, l-ispejjeż involuti, kemm jekk dawk kienu operazzjonijiet nazzjonali jew konġunti, kemm jekk assistiti jew ritorni sfurzati u mistoqsijiet oħra fl-istess vena.
“Access Info Europe” sostna li l-ebda informazzjoni mfittxija ma kienet personali jew kunfidenzjali. Madankollu, f’Ottubru 2019 it-talba ġiet miċħuda mill-Kummissarju tal-Informazzjoni u l-Protezzjoni tad-Data li applika interpretazzjoni restrittiva tad-dispożizzjoni relattiva taħt l-Att dwar il-Libertà tal-Informazzjoni. L-Artikolu 2 ta’ dak l-Att kien jgħid li persuna kienet eliġibbli biex tfittex informazzjoni jekk tkun ilha tgħix Malta għal mill-inqas ħames snin u kienet ċittadin Malti jew ċittadin ta’ stat ieħor tal-UE.
F’dan il-każ, l-applikant ma ssodisfax il-kriterju ta’ residenza ta’ ħames snin, qal il-Kummissarju. “Access Info” appella dik id-deċiżjoni quddiem it-tribunal li ddeċieda favur tiegħu, u wassal għal appell ieħor mill-Ministeru. Il-kwistjoni waslet quddiem il-Qorti tal-Appell, ippreseduta mill-Imħallef Lawrence Mintoff, li ċaħad l-appell u kkonferma d-deċiżjoni tat-tribunal.
Il-grupp argumenta li tali talbiet għal informazzjoni kienu jaqgħu taħt id-dritt għal-libertà tal-espressjoni u ma kellhomx ikunu limitati min-nazzjonalità jew iċ-ċittadinanza tal-applikant. Bħala stat tal-UE Malta kellha tadotta standards ta’ trasparenza fil-proċessi tagħha ta’ teħid ta’ deċiżjonijiet u dan kien parti integrali mill-kunċett ta’ governanza tajba kif ukoll parteċipazzjoni fil-ħajja demokratika.
Il-Ministeru sostna li t-tribunal ma kienx korrett għax kellu jillimita ruħu biex japplika l-liġi Maltija, aktar milli jirreferi għal liġijiet u prattiċi applikati fi stati membri oħra. Il-qorti analizzat kemm id-deċiżjoni tat-tribunal kif ukoll id-dibattiti parlamentari li qablu l-promulgazzjoni tal-Att dwar il-Libertà tal-Informazzjoni fl-2008.
Il-Prim Ministru ta’ dak iż-żmien kien iddikjara b’mod ċar li restrizzjonijiet fuq talbiet ta’ informazzjoni kienu qed jiddaħħlu biss minħabba riżorsi umani limitati. Talbiet bħal dawn spiss kienu jinvolvu riċerka li talbet għal diversi persuni li jaħdmu fuq numru ta’ xhur biex jiġbru d-dejta mitluba.
Madankollu, il-Prim Ministru ta’ dak iż-żmien kien għamilha ċara li l-intenzjoni tal-leġiżlatur ma kinitx li tagħmel restrizzjonijiet fuq id-dritt għall-informazzjoni. Il-kliem tal-liġi meta jiġu stabbiliti l-kriterji ma kienx daqshekk ideali, osserva l-Imħallef Mintoff.
Interpretazzjoni stretta tal-liġi timplika li applikant kellu jissodisfa ż-żewġ kriterji b’mod kumulattiv aktar milli alternattivament. Madankollu, li tmur lil hinn mill-intenzjoni tal-leġiżlatur, il-qorti kkunsidrat ukoll ir-riperkussjonijiet li tali interpretazzjoni restrittiva tista’ ġġib fuq individwi jew organizzazzjonijiet li jfittxu aċċess għal informazzjoni minn xi entità bbażata f’Malta.
L-impożizzjoni ta’ kriterju ta’ residenza ta’ ħames snin kienet diskriminatorja, u laqat id-dritt tal-applikant għal-libertà tal-informazzjoni kif ukoll il-libertà tal-moviment. Madankollu, din il-qorti ma kinitx se tapprofondixxi din il-kwistjoni peress li din kienet taqa’ taħt il-kompetenza tal-Qrati Kostituzzjonali.
Id-dibattiti Parlamentari msemmija urew biċ-ċar li dan id-dritt għall-informazzjoni kellu jiġi estiż għal kull ċittadin ta’ stat mhux tal-UE li għandu ftehim ta’ reċiproċità mal-UE. It-tribunal kien interpreta sew il-liġi fid-dawl ta’ dawk id-dibattiti u anke f’dak li għandu x’jaqsam mal-obbligi legali ta’ Malta bħala stat tal-UE, temmet tgħid il-Qorti. Avukati mid-ditta legali Fenech, Farrugia Fiott irrappreżentaw lil ‘Access Info pro bono’.
