L-Istat ġie ordnat iħallas kważi €180,000 f’kumpens lis-sidien ta’ proprjetà ta’ Ħal Tarxien valutata €1.2 miljun li kienet ilha mikrija bix-xejn sa mill-1954. Il-Prim’Awla tal-Qorti Ċivili, fil-ġurisdizzjoni Kostituzzjonali tagħha, ippreseduta mill-Imħallef Spiteri Bailey, tat sentenza f’kawża li kienet tressqet fl-2020 minn Emanuel Ciantar u Consolata Brincat, bħala sidien ta’ proprjetà Ħal Tarxien mikrija lil terzi.
Huma sostnew li sofrew ksur tad-drittijiet fundamentali tagħhom bħala riżultat tad-dritt tal-kerrej tagħhom li jġedded il-kirja għal żmien indefinit. Skont il-provi ppreżentati fil-Qorti, il-proprjetà inkwistjoni oriġinarjament kienet ta’ Carlo Ciantar, in-nannu ta’ Emanuel.
Meta miet Carlo Ciantar, martu Bennarda Ciantar kienet wiret il-proprjetà, li sussegwentement ingħatat lil Gaetano Ciantar, missier Emanuel Ciantar, wara l-mewt ta’ Bennarda. Mal-mewt ta’ Gaetano Ciantar, Emanuel Ciantar u ħutu ġew nominati bħala l-werrieta universali tiegħu f’ishma ugwali u kienu parzjalment sidien tad-dar.
Il-proprjetà kienet ilha mikrija lill-familja Richard mill-1954. Il-kera, li inizjalment kienet stabbilita għal Lm18 fis-sena, kienet żdiedet bil-mod għal €225.51 fis-sena fl-2009. Is-sidien ma kellhomx kotba tal-kera biex jikkonfermaw il-ħlasijiet li kienu rċevew. matul is-snin, iżda kienu kkalkulaw li kienu rċevew total ta’ €3,199.56 f’kera bejn l-1987 u l-2018.
Wara dan, kienu waqfu jaċċettaw kera, u sussegwentement kienu ppreżentaw il-kawża fil-Qorti fl-2020. Rapport imħejji minn perit impjegat mill-familja Ciantar kien ivvaluta l-propjetà għal €1,200,000. Il-Qorti ġiet infurmata li ma kien hemm l-ebda applikazzjonijiet ta’ ppjanar pendenti fuq il-proprjetà, u li r-rikorrenti ma kellhomx l-intenzjoni li jbigħu l-proprjetà qabel ma kienet vakanti.
Fix-xhieda tiegħu, l-okkupant attwali Anthony Richard, qal li l-proprjetà kienet oriġinarjament mikrija lill-ġenituri ta’ martu għal kera annwali ta’ Lm20. Hija kienet tgħix hemm mill-1954 u hu kien mar joqgħod magħha fl-1971. L-imputati kienu argumentaw li Richard kien f’sitwazzjoni legalment ambigwa għax kien ukoll sid ta’ proprjetà oħra li kienet is-suġġett ta’ proċeduri simili, u li kieku l-Qorti tordna li jiġi żgumbrat mill-proprjetà ta’ Ħal Tarxien, ma kienx ikollu fejn joqgħod.
Fid-deċiżjoni tiegħu, l-Imħallef Ian Spiteri Bailey qal li jaqbel mas-sidien, f’dak l-Artikolu 37 tal-Kostituzzjoni, li jistabbilixxi d-dritt għall-Protezzjoni minn ċaħda ta’ proprjetà mingħajr kumpens, ma kienx japplika għall-każ inkwistjoni.
Madankollu, il-Qorti ddikjarat ukoll li l-piż li r-rikorrenti kellhom iġorru bħala riżultat tal-indħil tal-Istat permezz tal-introduzzjoni ta’ kirjiet protetti, kien “b’mod ċar sproporzjonat u eċċessiv” u kien wassal għal ksur estensiv tad-dritt tagħhom għat-tgawdija ta’ proprjetà tagħhom, li għalihom ma ngħatawx kumpens xieraq.
Il-Qorti ddikjarat li l-familja Richard ma setgħetx tibqa’ tippretendi li għandha dritt ta’ tiġdid indefinit tal-kirja biex tiġġustifika l-okkupazzjoni kontinwa tagħhom tal-post, iżda ddeċidiet li l-Qrati ta’ ġurisdizzjoni kostituzzjonali ma kinux il-forum korrett biex jiddeċiedu jekk għandhomx jitterminaw il-kirja jew ikeċċi lill-inkwilini mill-proprjetà.
Il-Qorti ddeċidiet li l-ammont pagabbli f’kumpens pekunjarju huwa ta’ €169,290 li magħhom kellhom jiżdiedu €10,000 oħra li jirrappreżentaw kumpens mhux pekunjarju. Il-Qorti ordnat lill-Avukat tal-Istat iħallas lir-rikorrent total ta’ €179,290 f’danni fi flus u danni, minbarra li jħallas l-ispejjeż tal-kawża. L-Avukati Jason Azzopardi, Kris Busietta u Julian Farrugia deheru għall-familja Ciantar.
