Il-Qorti ordnat lil Daren Debono, “It-Topo” jixhed kontra Vincent Muscat, “Il-Koħħu” b’rabta ma’ attentat ta’ serqa minn bank fl-2010. L-ordni waslet fi tmiem seduta maratona li fiha kienet l-aħħar parti ta’ każ legali ikkumplikat li ilu sejjer fil-qrati minn mindu l-attenata ta’ serqa fallut fil-kwartieri ġenerali tal-HSBC fl-2010 f’Ħal Qormi.
L-avukat Franco Debono, li qed jirrappreżenta lil Muscat flimkien mal-avukat Roberto Montalto, qal lill-Maġistrat Monica Vella li d-difiża kienet ressqet rikors l-Erbgħa, fejn talbet lill-Maġistrat biex tibgħat l-atti lura fil-Qorti Kriminali. Din it-talba saret fid-dawl tad-deċiżjoni tal-Imħallef Edwina Grima li ordnat li Daren Debono jixhed quddiem il-Qorti tal-Maġistrati.
Waqt li ddeskriviet id-deċiżjoni tal-imħallef bħala minima, d-difiża qalet li “temmen, bir-rispett kollu, li d-deċiżjoni tagħha kważi tmur kontra dik mogħtija qabel mill-Imħallef Aaron Bugeja”. Huwa kien naqqas il-piena ta’ Debono talli ddiżonora l-ftehim tiegħu.
L-Imħallef Bugeja, wara li sema’ l-każ ta’ Debono, kien ħass il-bżonn li jikkundannah sentenza ta’ ħabs, għax ħass li n-nuqqas ta’ ħeġġa tiegħu li jixhed u jiddiżunora l-ġurament tiegħu li ma kellux x’jaqsam mal-biża’, sostna l-avukat. “Kieku seta’, ma kienx jikkundannah sitt xhur ħabs, l-ogħla sentenza possibbli għar-reat.” Kieku l-IImħallef Bugeja, u l-Maġistrat Victor Axiaq quddiemu, emmnu li x-xhud kien imwerwer, ma kinux jimponu s-sentenza massima iżda kienu jagħtuh piena iktar minima, sostna l-avukat.
Matul is-sottomissjonijiet tiegħu ta’ siegħa, Dr. Debono akkuża kemm-il darba lill-Imħallef Edwina Grima li kkwotat ħażin is-sottomissjonijiet tad-difiża. “Fid-digriet tagħha qalet: ‘kuntrarju għas-sottomissjonijiet tad-difiża, Daren Debono ma nstabx ħati ta’ falz ġurament’” ikkwota l-avukat.
Staqsa jekk hux possibbli li jingħata ġurament lil persuna bħal din. “Qrajt l-akkuża, li ddikjarat li Debono, ‘bħala xhud, irrifjuta li jixhed’.” “Aħna diżappuntati. Daren Debono meta qatt ġie akkużat bi sperġur? L-AĠ ma jafx li hemm differenza bejn falz u r-reat ta’ rifjut li tixhed?” “Dan ir-raġel qatt ma jista’ jkollu smigħ xieraq jekk il-Qorti Kriminali tkun qed tikkwota ħażin id-difiża,” sostna l-Avukat Debono, waqt li semma l-preżentazzjoni ta’ referenza Kostituzzjonali.
Huwa talab lill-qorti biex tibgħat l-atti lura lill-Qorti Kriminali u fin-nuqqas ta’ dan, titlob referenza Kostituzzjonali għal ksur tad-drittijiet ta’ proċess ġust. It-talbiet taż-żewġ naħat kellhom jiġu analizzati u kkunsidrati għal proċess ġust, sostna l-avukat, filwaqt li sostna li l-imputat qatt ma jista’ jkollu proċess ġust jekk il-qorti taħseb li kien ibbaża t-talba tiegħu fuq kundanna falza ineżistenti.
“Jekk persuna tirrifjuta li tieħu ġurament jew dikjarazzjoni solenni, tista’ din il-persuna tixhed?” kompla l-avukat. “Id-difiża tgħid li ma tistax għax il-liġi teħtieġ ġurament jew dikjarazzjoni ġuramentata. Imma jekk dik il-persuna tixhed mingħajr ġurament, m’hemm l-ebda sanzjoni, għax ma xhedtx taħt ġurament.
Ġurament, minbarra l-piż fuq il-kuxjenza tiegħu, għandu wkoll konsegwenzi legali.” Daren Debono kien qal li se jkun qed jixhed b’mod selettiv, sostna l-avukat, filwaqt li tenna li ma jemminx li n-nuqqas ta’ kooperazzjoni tax-xhud kien verament minħabba l-biża’.
“Nofs verità hija agħar minn gidba. Dan huwa l-għerf tas-sens komun. Lanqas nofs verità hawn hawn, għax qed nikkontestaw dak kollu li qal.” L-avukat difensur sostna li Muscat kien diġà sofra ksur tad-drittijiet tiegħu ta’ smigħ ġust minħabba li s-sottomissjonijiet li għamel “lanqas kienu analizzati u agħar minn hekk, kienu ġew ikkwotati ħażin.”
“Ma naħsibx li din il-qorti tista’ tirrevedi jew tirrevoka digriet maħruġ mill-Qorti Kriminali, għalhekk qed nitolbu umilment lil din il-qorti biex tibgħat l-atti lura biex inkunu l-opportunità li nippreżentaw rikors u ninstemgħu kif suppost.”
L-Avukat Anthony Vella mill-Uffiċċju tal-Avukat Ġenerali mbagħad għamel il-kontroargumenti tiegħu, filwaqt li rrimarka li meta l-atti ġew assenjati lill-Imħallef Edwina Grima mil-Imħallef Giovanni Grixti, l-Imħallef kien staqsa lid-difiża jekk għandhomx xi oġġezzjonijiet u huma kienu wieġbu li ma għamlux.
“Nisma’ s-sottomissjonijiet tad-difiża, qisni kont qed nisma’ appell. Ma nistgħux nidħlu hawn fil-merti, hemm forum xieraq fejn il-kwistjoni tista’ tiġi indirizzata.” Ir-rikors ippreżentat jitlob lill-qorti biex tibgħat l-atti fil-Qorti Kriminali u hija biss din il-kwistjoni li rridu niddeċiedu hawnhekk. Vella spjega li l-AĠ qed joġġezzjona għat-talba fuq il-bażi li l-liġi tipprekludi lill-Qorti tal-Maġistrati milli tibgħat l-atti fil-Qorti Kriminali qabel jinstema’ x-xhud, ħlief f’ċirkostanzi limitati ħafna.
“Din il-kwistjoni kienet diġà tqajmet is-sena li għaddiet. Issa għandna gwida mill-Qorti Kriminali li ddeċidiet li l-Qorti tal-Maġistrati ma tistax tibgħatlu l-atti lura, qabel ma twettaq il-kompitu speċifikat mill-qorti superjuri.” Vella kkritika s-“sottomissjonijiet twal inutli fuq il-merti” li saru mid-difiża, u qal li diġà saru x’imkien ieħor.
“Din il-qorti… hija prekluża milli tittratta l-merti.” L-Avukat Debono wieġeb li d-difiża kellha tagħmel it-talba għal bidla fid-digriet sabiex tħalliha teżawrixxi r-rimedji legali ordinarji tagħha. “Imbagħad, jekk dan ma jirnexxix, ikollna nirrikorru għal rimedju legali straordinarju – Proċedimenti Kostituzzjonali. Ovvjament irridu nużaw dan ir-rimedju qabel ma jixhed ix-xhud.”
Wara li semgħet s-sottomissjonijiet miż-żewġ naħat, il-maġistrat imbagħad irtirat fis-sigrieta biex jiddeċiedi dwar il-kwistjoni. Meta s-seduta reġgħet bdiet fis-2:15pm, il-maġistrat ċaħdet it-talbiet dettaljati fir-rikors tal-qorti u ordnat li l-proċeduri jkomplu.
Il-Qorti ordnat li Daren Debono jitressaq quddiemha biex jixhed. Id-difiża talbet riferenza kostituzzjonali, li tkun tfisser li x-xhieda jkollha tiġi posposta, iżda l-qorti ċaħditha, u qalet li ma setgħet tara l-ebda preġudizzju possibbli li qed isofri l-imputat bħala riżultat. Iżda hekk kif dan l-ostaklu kien megħlub, ħareġ ostaklu ieħor biex jieħu postu.
L-avukat ta’ Daren Debono, Edward Gatt iddetta nota, fejn talab li l-klijent tiegħu ma jixhedx illum għax se jkun qed iressaq kawża Kostituzzjonali, fil-jiem li ġejjin, fid-dawl tal-iżviluppi fis-seduta tal-lum, “F’kawża li ilha għaddejja 12-il sena. inħoss li jkun iktar opportun li qabel ma l-qorti tiddeċiedi jekk tisma’x xhud, tistenna d-direzzjoni tal-Qorti Kriminali.”
“Qed ngħid li persuna għandha dritt għas-skiet, mogħti mill-Kostituzzjoni u l-Konvenzjoni Ewropea. Il-Kodiċi Kriminali joħloq reat sui generis li kull meta xhud ordnat jixhed jagħmel użu minn dan id-dritt, jagħmel reat ġdid. “Se nkun qed nippreżenta referenza Kostituzzjonali fejn nistaqsi għaliex dan id-dritt għal non-inkriminazzjoni personali huwa suġġett għal kundizzjonijiet f’din iċ-ċirkustanza partikolari.”
L-Avukat Franco Debono ħaddan is-sottomissjonijiet ta’ Dr. Gatt bħala tiegħu u qal li d-difiża kellha bżonn iż-żmien ukoll biex tanalizza d-deċiżjoni tal-Qorti Kriminali. “Ħadd mhu infallibbli u jeħtieġ li jkollna s-serħan tal-moħħ li ma konniex ikkwotati ħażin.”
Il-maġistrat ċaħdet l-insinwazzjoni tad-difiża li kienet qed tgħaġġel l-affarijiet, u qalet li riedet tisma’ lix-xhud illum (il-Ħamis) għax ma kellha ebda slot ieħor disponibbli għal seduta fiż-żmien ta’ 30 jum stabbilit mill-Kodiċi Kriminali. Il-Maġistrat Vella rrimarkat li l-kwistjoni ta’ kwotazzjoni ħażina ta’ Debono kienet qed tqajjem kemm-il darba ma kellha ebda effett fuq jekk ix-xhud xehedx illum jew le.
“Qed nilmentaw għax id-deċiżjoni mhix korretta peress li hija bbażata fuq premessa żbaljata,” wieġeb l-avukat. Kienet tkun “l-iktar ħaġa sempliċi fid-dinja” li l-qorti tibgħat l-atti lura lill-Qorti Kriminali. “Issa l-AĠ qed joġġezzjona. L-ebda problema, imma x’differenza se tagħmel f’każ li ilu għaddej 12-il sena, ma’ dan it-tim tad-difiża għal din l-aħħar sena biss.”
Il-Prosekutur Anthony Vella oġġezzjona għat-talba għall-aġġornament, u wieġeb li Daren Debono f’dan l-istadju mhuwiex parti f’dawn il-proċeduri u għalhekk ma setax jitlob is-sostituzzjoni ta’ dawn il-proċeduri. Waqt li baqgħet fl-awla waqt li ddeliberat fuq it-talba wara li semgħet is-sottomissjonijiet mill-prosekuzzjoni, mid-difiża u mill-avukat tax-xhud, il-maġistrat sussegwentement iddifferiet il-kawża għal data aktar tard dan ix-xahar għax-xhieda u l-kontro-eżami tax-xhud, Daren. Debono.
Vincent Muscat qed ikun assistit mill-avukati Franco Debono u Roberto Montalto. L-Uffiċċju tal-Avukat Ġenerali kien rappreżentat mill-prosekuturi Anthony Vella u Francesco Refalo. F’isem il-Kummissarju tal-Pulizija dehru s-Supretendent Fabian Fleri u l-Ispettur Joseph Mercieca. L-avukati ta’ Daren Debono Edward Gatt u Mark Vassallo kienu wkoll preżenti, josservaw il-proċeduri.
