Sensiela ta’ tweets minn Matthew Caruana Galizia li jsejħu għal skrutinju akbar ta’ kumpanija lokali tas-servizzi finanzjarji marbuta mal-evażjoni tat-taxxa u l-frodi fis-Slovakkja ma kinux malafamanti iżda opinjoni onesta bbażata fuq “evidenza kbira,” iddikjarat il-qorti tal-appell.
“Hemm raġuni li l-pubbliku jiddependi fuq il-midja biex jikseb informazzjoni u opinjonijiet ibbażati fuq informazzjoni disponibbli għall-ġurnalisti,” osservat il-qorti meta tat sentenza fi tliet appelli ta’ libell ippreżentati minn E&S Consultancy Limited u d-diretturi tagħha, l-avukat Christian Ellul u l-accountant Karl. Schranz.
It-talbiet tagħhom kienu ġew miċħuda minn Qorti tal-Maġistrati s-sena l-oħra li kienet ikkonkludiet li t-tweets kienu jirrappreżentaw opinjoni onesta, appoġġjata minn “prova konkreta” u kienu kwistjoni ta’ interess pubbliku. Il-kummenti ta’ Caruana Galizia ġew ippubblikati wara l-qtil tal-ġurnalist investigattiv Slovakk Jan Kuciak u t-tfajla tiegħu fi Frar 2018, erba’ xhur wara l-qtil ta’ Daphne Caruana Galizia stess.
L-isfond ta’ dawk it-tweets kien sensiela ta’ rapporti tal-istampa lokali u barranin li jorbtu l-qtil ta’ Kuciak u t-tfajla tiegħu man-negozjant prominenti Slovakk Marian Kocner, li aktar tard ġie arrestat u mħares bħala l-moħħ. Dak iż-żmien li ġie sparat ġewwa daru, Kuciak kien qed jinvestiga skema ta’ evażjoni tat-taxxa li x’aktarx kienet qed titħaddem minn Malta għad-detriment tal-gvern Slovakk u li tinvolvi lid-ditta ta’ konsulenza u lill-uffiċjali tagħha. ż
Il-Qorti osservat li ma kinitx Caruana Galizia iżda investigazzjonijiet tal-pulizija li waslu għall-konklużjoni li Kocner uża s-servizzi tad-ditta Maltija bejn l-2010 u l-2017. L-uffiċċju ta’ E&S serva bħala l-indirizz reġistrat għall-kumpaniji ta’ Kocner u d-ditta pprovdiet ukoll is-servizzi ta’ segretarju tal-kumpanija. Ellul, li qabel kienet miżżewġa lil bint Kocner, serva wkoll bħala direttur f’waħda minn dawk il-kumpaniji.
Dak kien l-isfond għat-tweets li fihom Caruana Galizia staqsiet jekk kienx wasal iż-żmien li l-awtoritajiet Maltin jeżerċitaw skrutinju akbar u jwettqu arresti fir-rigward tal-każ Slovakk. Waqt appell, Ellul, Schranz u d-ditta tagħhom argumentaw li l-ewwel qorti kienet injorat il-ħsara li sofrew b’riżultat tal-kummenti ta’ Caruana Galizia.
Iżda l-qorti tal-appell, ippreseduta mill-Imħallef Lawrence Mintoff, irrifjutat dak l-argument. It-tweets kienu segwew xhur ta’ investigazzjonijiet u rapporti tal-pulizija barra l-pajjiż, li rriżultaw fl-arrest ta’ Kocner u kixfu l-fatt li s-servizzi offruti mill-appellanti ma kinux konformi mal-obbligi onerużi ħafna li kienu mistennija jerfgħu. L-operazzjonijiet tad-ditta kienu ffaċilitaw l-evażjoni tat-taxxa u l-frodi għad-detriment tal-gvern Slovakk.
Madankollu, l-appellanti ma qalu xejn dwar il-provi f’dan is-sens li ġew prodotti quddiem l-ewwel qorti. Barra minn hekk, ċerti konsegwenzi fuq l-appellanti kienu seħħew bħala riżultat ta’ dawk l-investigazzjonijiet indipendenti, irrispettivament mit-tweets ta’ Caruana Galizia.
Id-ditta ma ħaqqhiex l-istess protezzjoni bħal dik mogħtija lil “persuna privata” u fornitur tas-servizz professjonali ma setax jaħbi wara dik l-iskuża. Is-suġġett ta’ dawk it-tweets kien kwistjoni ta’ interess pubbliku, dwar il-qtil tal-ġurnalista Slovakka li seħħ ġimgħat biss wara l-qtil ta’ omm Caruana Galizia stess.
Iż-żewġ omiċidji għamlu l-aħbarijiet kemm lokalment kif ukoll madwar l-Ewropa għal xhur sħaħ, li jindikaw l-“interess pubbliku qawwi” mhux biss fil-qtil innifsu iżda wkoll f’dak li wassal għall-qtil taż-żewġ ġurnalisti. Filwaqt li semmiet il-Qorti Ewropea tad-Drittijiet tal-Bniedem f’De Haes Gijsels vs il-Belġju, il-qorti qalet li “Huwa dmir tal-istampa li tagħti informazzjoni u ideat ta’ interess pubbliku.
L-istampa mhux biss għandha l-kompitu li tagħti informazzjoni u ideat bħal dawn: il-pubbliku għandu wkoll id-dritt li jirċevihom.” Mhux biss il-kummenti ta’ Caruana Galizia kienu sostnuti minn “evidenza kbira” iżda l-informazzjoni kienet diġà fid-dominju pubbliku.
Fil-fatt, l-ewwel indikazzjonijiet ħarġu fl-2012, osserva l-Imħallef Mintoff. In-natura “urġenti” tar-rivelazzjonijiet u ċ-ċirkostanzi madwar dawk il-pubblikazzjonijiet tal-midja kienu wkoll rilevanti, speċjalment meta jitqies il-fatt li l-qtil ta’ Kuciak kien wassal għall-waqgħa tal-gvern Slovakk u wassal għal riperkussjonijiet fis-settur tan-negozju.
It-tweets ma kellhomx impatt fuq id-dritt tal-appellanti għall-ħajja privata u tal-familja. Imkien ma ta ħjiel għal xi rabta diretta bejn l-appellanti u l-qtil ta’ Kuciak. Kulma talab kien skrutinju akbar mill-awtoritajiet Maltin tal-operat u l-prattiċi professjonali tad-ditta. Barra minn hekk, il-libertà tal-espressjoni ma kellhiex tbati għall-ispiża tal-protezzjoni tar-reputazzjoni ta’ persuna.
Il-Qorti tal-Appell qalet li l-ewwel qorti kienet korretta meta sabet li Caruana Galizia esprimiet opinjoni onesta, sostnuta minn evidenza abbundanti, u b’hekk jistħoqqilha protezzjoni mil-liġi, qal l-Imħallef, meta waqqa’ l-appelli.
