Silvio Zammit baqa’ dejjem riżolut dwar l-allegazzjonijiet ta’ tixħim tiegħu dwar l-eks Kummissarju tal-UE John Dalli, anke wara li l-Kummissarju tal-Pulizija tal-ġurnata kien wissieh dwar il-konsegwenzi li kieku dawn jirriżultaw foloz, semgħet qorti dalgħodu..
Il-Kummissarju tal-Pulizija rtirat, John Rizzo, xehed fil-proċeduri kriminali kontra Dalli li komplew jinstemgħu quddiem il-maġistrat Caroline Farrugia Frendo. Dalli qed jiffaċċja akkużi ta’ kummerċ fl-influwenza u tixħim b’rabta ma’ allegata offerta ta’ tixħim ta’ €60 miljun fl-2011/12, immirata biex tħassar projbizzjoni madwar l-UE kollha fuq l-isnus, forma ta’ tabakk, matul il-mandat ta’ Dalli bħala Kummissarju Ewropew.
Dalli kien ħalla l-kariga ta’ Kummissarju Ewropew f’Settembru 2012 fost akkużi mill-President tal-Kummissjoni José Barroso, wara investigazzjoni mill-Uffiċċju Ewropew Kontra l-Frodi (OLAF) li wriet li kien f’kuntatt man-negozjant Silvio Zammit meta dan tal-aħħar kien qed jitlob tixħim. minn kumpanija Żvediża tat-tabakk li kienet qed tfittex it-tmiem tal-projbizzjoni tal-bejgħ bl-imnut tal-prodotti tagħha.
L-ebda transazzjoni bejn il-kumpanija u l-imprenditur ma ġiet konkluża u ma sar ebda ħlas lil Dalli kien dejjem jgħid Zammit. Rizzo ħa l-post tax-xhieda, biex jiddeskrivi kif bdiet l-investigazzjoni. F’nofs Ottubru tal-2012, l-Avukat Ġenerali kien talab lill-pulizija biex tinvestiga allegazzjoni ta’ tixħim li tikkonċerna lil Dalli, dak iż-żmien kien għadu Kummissarju Ewropew.
Il-pulizija kienet wettqet investigazzjoni kompletament ġdida, qal Rizzo. “Kienet litteralment xi ħaġa ġdida, ma warrabniex dak li sab l-OLAF, iżda poġġieh fuq naħa u investigajna aħna stess.” Dalli, Zammit, Iosif Galea, Gayle Kimberly u r-raġel ta’ Kimberly Matthew kienu kollha interrogati waqt l-investigazzjoni, qal Rizzo.
Il-pulizija kienet tkellmet ukoll ma’ rappreżentanti ta’ Swedish Match, manifattur tat-tabakk li ma jitpejjpix u ESTOC, unjoni ta’ produtturi ta’ tabakk li wkoll ma setax jintuża għat-tipjip, fil-kwartieri ġenerali tal-OLAF.
“Fil-konklużjoni tal-investigazzjoni tagħna, ħareġ li din il-kwistjoni kienet bdiet madwar l-2010, meta laqgħa ma’ Dalli kienet intalbet mis-Sur Hammargren, iċ-ċermen tal-ESTOC dak iż-żmien. Kienu talbu lil Zammit biex jorganizza din il-laqgħa ma’ Dalli, li eventwalment saret f’lukanda fejn kien joqgħod Dalli f’Għawdex.
Għal din il-laqgħa kien preżenti wkoll ir-rappreżentant tal-British American Tobacco Charles Farrugia, qal Rizzo. Meta mistoqsi dwar din il-laqgħa, Dalli kien ta l-impressjoni lill-pulizija li ma kienx jaf ma’ min kien qed jiltaqa’ jew għalfejn, iżda dan “assolutament mhux veru”, kompla Rizzo. “M’hemmx l-iċken dubju li kulħadd kien jaf ma’ min kien qed jitkellem waqt din il-laqgħa.”
L-Avukat Tonna Lowell interrompa lix-xhud, u rrimarka li Silvio Zammit minn dakinhar miet u għalhekk ma setax jiġi kontro-eżaminat mid-difiża dwar dak li kien qal lil Rizzo, u talab lil Rizzo biex joqgħod lura milli jesprimi l-opinjonijiet tiegħu waqt ix-xhieda tiegħu.
Wara li aċċertat lill-avukat li t-tħassib tad-difiża għandu jkun dak li emmnet il-qorti u mhux l-interpretazzjoni ta’ Rizzo, il-Maġistrat Caroline Farrugia Frendo ordnat lix-xhud biex jirrestrinġi x-xhieda tiegħu għall-esperjenzi tiegħu stess.
“Waqt l-investigazzjoni ħareġ li saru diversi laqgħat informali li ma kellhomx isiru.” Dan ħareġ minn dak li ntqal lill-OLAF, mid-dikjarazzjonijiet ta’ Dalli lill-OLAF, u l-projbizzjoni minn Barroso li jsiru laqgħat informali, qal.
Dalli stess kien ikkonferma mal-pulizija li ma kinitx l-ewwel darba li n-nies kienu se jippruvaw ikellmuh fuq il-ġenb. “Dan ma kienx il-ġenb, madankollu. Dan kien ippjanat,” irrimarka Rizzo, hekk kif Tonna Lowell qal li din kienet espressjoni oħra tal-opinjoni tax-xhud.
Rizzo qal li mill-investigazzjonijiet irriżulta li Dalli, flimkien mal-ħabib tiegħu Mario Mercieca, kienu vvjaġġaw lejn Stokkolma minn fejn kien sejjaħ lil Hammargren biex iwaqqaf laqgħa. Hammargren kien għadu kemm irriżenja minn ESTOC, u ġie sostitwit minn Inge Delfosse.
It-tlieta kienu ltaqgħu fi Stokkolma, fejn kien sar ħafna mill-ħbiberija ta’ Zammit ma’ Dalli. Zammit kien saħansitra ċempel lil Dalli waqt il-laqgħa biex jimpressjonahom, iżda t-telefonata ma ġietx imwieġba, fakkar Rizzo.
“Din kienet l-ewwel darba li ssemmiet Gayle Kimberley. Kienet avukat fid-Dipartiment tal-Logħob u Lotteriji li kellha wkoll esperjenza fl-istituzzjonijiet tal-UE,” qal ix-xhud. “Saru diversi telefonati. It-telefonati bejn Dalli, Kimberly, Zammit u kultant Galea, kienu jsiru wara kważi kull laqgħa.” Rizzo qal li r-reġistri tas-sejħiet inkisbu bis-saħħa ta’ mandat li għalih saret applikazzjoni mill-OLAF.
Zammit kien kiteb lil Delfosse wara l-laqgħa ta’ Stokkolma biex jikkonferma li kien għadda dokumentazzjoni li kienet tatu dwar it-tabakk li ma jitpejjipx, lil Dalli. “Wara din l-email, Swedish Match daħal fl-istorja.
Hija mmanifatturat tabakk li ma jdaħħanx. Kien immexxi mis-Sur Gabrielsson, li kien għamel kuntatt ma’ Gayle Kimberley.” L-uniku għan tal-laqgħa kien li Kimberly tintroduċihom lil Dalli, qal Rizzo. “Użat il-ħbiberija tagħha ma’ Galea biex tasal għand Zammit, li mbagħad avviċina lil Dalli bil-proposta li tiltaqa’ ma’ Kimberly dwar it-tabakk li ma jdaħħanx.”
Il-laqgħa eventwalment saret fl-uffiċċju ta’ Dalli ta’ Portomaso f’Jannar tal-2012, qal Rizzo.
Il-pulizija kienet staqsiet lil Kimberly, li qalet li kienet sodisfatta wara l-laqgħa kordjali ma’ Dalli, li hija ddeskriviet bħala “lesta li tisma’, għalkemm huwa kontra t-tipjip”.
Laqgħa oħra ma’ Dalli kienet skedata għal Frar 2012, iżda kienet imħassra u skedata mill-ġdid. “Fil-ħdax-il siegħa, is-Sur Zammit informa lil Kimberley li s-Sur John Dalli ma riedx ikellimha personalment, iżda riedha tikkomunika bil-miktub, li tikkorrispondi permezz ta’ Zammit.” Kimberley kienet ikkonformat mat-talba.
Zammit qal lil Kimberly biex tiltaqa’ ma’ Dalli ħdejn Peppi’s Kiosk, fejn speċifika prezz “b’sitt żerijiet” biex id-direttiva tinbidel. Meta kien infurmat b’dan, Gabrielsson kien qal lil Kimberly biex tieqaf tikkomunika ma’ Zammit u li Swedish Match kien qed jirrifjuta li jħallas għat-tneħħija tal-projbizzjoni. “Dak kien it-tmiem ta’ dak il-kapitlu,” qal Rizzo.
Tkellimna magħhom kollha u ħareġ ukoll minn dak li qalulna,” huwa qal. Fi tmiem laqgħa ma’ Dalli, l-impjegata tal-ESTOC Inge Delfosse kienet ġiet mistiedna tibgħat rapport li jappoġġja l-kawża tal-isnus, biex it-talba tingħata aktar piż.
“Dalli qalilha biex tagħmel dan, u speċifika perjodu ta’ żmien qasir,” fakkar Rizzo. “Preċiżament f’dan il-perjodu ta’ żmien, Zammit qed jikkomunika ma’ Delfosse, joffri s-servizzi tiegħu bħala konsulent u joffri li jwaqqaf laqgħat ma’ Dalli.”
Zammit kien qed jikkomunika wkoll fl-istess ħin ma’ Hammergren, u jinfurmah li kellu xi ħaġa interessanti dwar xiex jitkellem, spjega Rizzo. Wara li ntbagħat dan ir-rapport, Delfosse kien kiteb lil Zammit, fejn esprima r-rieda li jiltaqa’ ma’ Dalli. Kien hemm skambju ta’ numri tat-telefon.
Prezz ta’ €10,000,000 biex titneħħa l-projbizzjoni tal-isnus
Rizzo qal li f’telefonata, Zammit kien informa lil Delfosse li din il-laqgħa ma’ Dalli “se tkun possibbli biss għal prezz”. Delfosse talbu biex ikun aktar ċar, iżda qal li se jerġa’ jmur għandha u qagħad. Segwa numru ta’ telefonati, qabel Zammit ċempel lura lil Delfosse u qal “l-imgħallem tiegħi lest li jkellem lill-Kap Eżekuttiv tiegħek kullimkien fid-dinja… imma hemm prezz inizjali ta’ €10,000,000 biex titneħħa l-projbizzjoni tal-isnus.”
Delfosse kien irreġistra din it-telefonata, qal Rizzo, fejn Zammit għamel referenzi ripetuti għal Dalli, u rrefera għalih ukoll bħala l-“kap” tiegħu jew “John” jew il-“Kummissarju”. Zammit kien qal lil Delfosse biex ma jirreferix aktar għal Dalli bħala l-imgħallem tiegħu imma bħala “ir-raġel tiegħi.”
Delfosse kienet wieġbet li d-deċiżjoni dwar l-offerta ma kinitx f’idejna u rreferiet lil Zammit lis-superjuri tagħha, li dehru li ordnawha biex tieqaf tikkomunika ma’ Zammit dwar Dalli jew din il-kwistjoni, qal Rizzo. Il-kwistjoni ġiet irrappurtata lis-Segretarju Ġenerali tal-Kummissjoni bħala attentat ta’ tixħim u l-każ ġie riferut lill-OLAF, li beda investigazzjoni.
“Meta tkellimna mas-Sur John Dalli, qalilna li ma kienx jaf b’ebda investigazzjoni tal-OLAF dwaru. Imma Zammit kien ammetta magħna li Dalli, fil-fatt, kienet konxja.” Rizzo spjega li f’Lulju tal-2012, preċiżament waqt li Dalli kien ikla mal-President tal-Kummissjoni Ewropea Manuel Barroso f’Ċipru, ħabib intimu ta’ Dalli kien ċempel lil Dalli biex jinfurmah li Zammit kien qed jiġi interrogat mill-OLAF.
“Dalli, meta mistoqsi għaliex ma informax lil Barroso minnufih, qal lill-pulizija ‘iva, għandu jkolli b’ħarsa lura’.” Dak iż-żmien, Kimberly kienet qed tivvjaġġa għal laqgħa ma’ Galea. Hekk kif Galea ntqal li Kimberly kienet taħt investigazzjoni, huwa kien informa lill-ħabib qrib u lil min iħaddmu Silvio Zammit. “Anke jekk Kimberly kienet enfasizzat li ma kellu jgħid lil ħadd li kienet interrogata, huwa kien għażel li jinforma lil Zammit.”
“Ħareġ li malli waslet, mill-Portugall, Galea kienet talbet lil Silvio Zammit biex ma jiżvelax li kien jaf, imma Zammit ċempel lil Kimberly xorta waħda, taparsi li rċieva xi informazzjoni. Qatt ma qaltlu dwar xejn u lanqas qatt ma kienet investigata mill-OLAF.”
Zammit kien interrogat mill-OLAF f’Lulju 2012 u kien ħareġ stqarrija. “Ħareġ li fil-mument li spiċċat l-intervista tiegħu mal-OLAF, ħass il-bżonn li jinforma lil ħabibu John Dalli, li dak iż-żmien kien qed ikla ma’ Barroso, u qallu x’ġara.”
Zammit kien qal ukoll lill-investigazzjoni li “seta” ta nota lil Dalli, iżda ċaħad li kitibha hu stess. Meta mistoqsi mill-OLAF jekk kienx infurmat dwar il-laqgħa minn Zammit, Dalli kien wieġeb “assolutament le,” qal ix-xhud. Min-naħa l-oħra, qal Rizzo, Dalli kien ammetta mal-pulizija Maltija li kien qallu dwar dan fis-6 ta’ Lulju ta’ dik is-sena, wara li tah informazzjoni.
Dalli inizjalment kien ċaħad li ltaqa’ ma’ Hammargren iżda eventwalment qal li ma kienx ħa nota. Kien hemm diskrepanzi fl-istqarrija tiegħu lill-pulizija Maltija, fosthom azzjoni legali immedjata kontra l-persuna li kienet għamlet l-allegazzjonijiet, Zammit. “Imma nafu li sal-lum, qatt ma ttieħdet azzjoni kriminali kontra Zammit, u ntbagħtetlu biss ittra legali.”
Anke wara dan kollu, Dalli xorta ħass li għandu jiltaqa’ ma’ Zammit, u qal lill-OLAF li ried jiskopri għaliex għamel dan. Iżda l-pulizija jafu numru ta’ telefonati u emails ġew skambjati u mbagħad kienu marru flimkien biex iżuru lil ħabib tagħhom is-Sur Refalo.
L-investigazzjonijiet dwar Kimberley kienu żvelaw ukoll daqqa ta’ komunikazzjoni ma’ Dalli madwar dak iż-żmien, qal Rizzo. “Meta tħares lejn il-kronoloġija, il-laqgħa u t-telefonati, il-kontenut tagħhom, insib ruħi nistaqsi jekk Dalli kienx verament sar jaf bl-investigazzjoni biss fis-6?”.
Wara li temm ix-xhieda tiegħu, Rizzo ġie kontro-eżaminat mill-avukat difensur Steven Tonna Lowell.
L-avukat staqsa dwar interċettazzjonijiet li Rizzo semma fix-xhieda tiegħu. Rizzo ċċara li kien qed jirreferi għal call logs, u żied li kien talab li jsiru interċezzjonijiet iżda t-talbiet tiegħu ġew miċħuda. L-uniku recording li kellu f’idejh kien is-sejħa bejn Zammit u Delfosse.
Tonna Lowell ssuġġerixxa li Dalli kien igawdi immunità mill-prosekuzzjoni dak iż-żmien, iżda Rizzo wieġeb li dan ma kienx ħareġ waqt l-investigazzjoni. L-Avukat Ġenerali kien ukoll infurmat dwar l-investigazzjoni u lanqas ma semma l-ebda immunità, żied jgħid. Dalli kien ġie offrut l-opportunità li jikkonsulta ma’ avukat qabel l-interrogazzjoni iżda huwa rrifjuta li jagħmel dan tliet darbiet, qal Rizzo fi tweġiba għal mistoqsija oħra.
Mistoqsi minn Tonna Lowell jekk Silvio Zammit qattx implika lil Dalli b’rabta mal-flus, Rizzo wieġeb li “nofs id-dikjarazzjoni kien li hu (Rizzo_ qed jipprova jġib lil Zammit jirrealizza l-inkwiet li kien se jikkawża jekk l-allegazzjonijiet jirriżultaw foloz, iżda Zammit qatt ma kien mar lura.” L-avukati tal-AĠ Antoine Agius Bonnici u Anthony Vella qed imexxu prosekuzzjoni. L-avukati Stefano Filletti u Stephen Tonna Lowell huma l-avukat difensur ta’ Dalli.
