Il-Ministru tas-Saħħa Chris Fearne aġixxa lil hinn mill-poteri tiegħu meta biddel il-liċenzja tal-Isptar Monte Carmeli biex iċċaqlaq il-kura psikjatrika għal dawk detenuti lejn it-Taqsima forensika, qalet qorti, f’digriet li annulla dik id-deċiżjoni ministerjali.
Id-digriet, li jdur madwar is-suspettat tal-każ tal-qtil orribbli Abner Aquilina fil-konfront ta’ studenta Pollakka f’Jannar tas-sena l-oħra, kien mimli difetti leġiżlattivi u amministrattivi fis-sistema. Dan hekk kif l-union tal-infermiera ordnat lill-membri tagħha li jaħdmu fl-Isptar Monte Carmeli biex jabbandunaw is-sala li jinsabu fiha jekk Aquilina jintbagħat hemmhekk.
Il-kwistjoni tfaċċat meta l-avukati ta’ Aquilina ressqu rikors fejn talbu lill-Qorti tal-Maġistrati biex treġġa’ lura d-deċiżjoni ta’ Imħallef li biha ż-żagħżugħ, li jinsab akkużat li qatel u stupra lil Paulina Dembska, ġie trasferit mill-isptar mentali għat-taqsima forensika.
It-Taqsima, għalkemm aċċessibbli mill-bini tal-isptar, hija entità separata, ikklassifikata legalment bħala “ħabs” u taħt il-kontroll uniku tad-direttur tal-ħabs. L-avukati argumentaw li filwaqt li fl-isptar Aquilina kien qed jirċievi trattament adegwat u kien qed jimmarka progress, is-sitwazzjoni tiegħu nbidlet meta spiċċa fit-taqsima li kienet arranġament “nofs triq” bejn sala tal-isptar mgħammra b’mod sħiħ u ħabs.
Il-kura offruta ma kinitx bħal dik f’Mount Carmel, sostnew l-avukati, li talbu biex l-akkużat jiġi trasferit lura l-isptar jew inkella fil-Faċilità Korrettiva ta’ Kordin. L-Avukat Ġenerali oġġezzjona, u argumenta li s-sala forensika kienet “faċilità liċenzjata” f’termini tal-Att dwar is-Saħħa Mentali.
Iżda l-Qorti qalet li kienet “perplessa” bl-argumenti tal-AĠ u ċaħdithom, laqgħet it-talba tad-difiża u ordnat lil Aquilina jerġa’ lura l-isptar li kien l-uniku post fejn seta’ jinżamm legalment f’dan l-istadju. Wara li tressaq il-Qorti dwar il-qtil tat-2 ta’ Jannar 2022, Aquilina inżamm arrestat wara li wieġeb mhux ħati.
Meta bdiet il-kumpilazzjoni tal-provi, il-Maġistrat Marse-Ann Farrugia qajmet il-kwistjoni tal-ġenn u ħatret tliet psikjatri biex jevalwaw l-istat mentali tal-akkużat. F’Ġunju tas-sena l-oħra, dawk l-esperti rrappurtaw li Aquilina kien fi stat ta’ ġenn fiż-żmien tar-reat, u bis-saħħa ta’ dik il-konklużjoni, il-maġistrat ordna li kellu jinżamm arrestat fl-Isptar Monte Carmeli.
Dik l-ordni setgħet treġġa’ lura dan biss wara rapport sussegwenti minn tliet psikjatri, inkluż wieħed responsabbli għall-kura tal-akkużat, li jiddikjara li jista’ joħroġ mill-isptar. Madankollu, xahrejn wara l-ordni tal-Maġistrat, filwaqt li l-atti tal-każ ġew riferuti lill-Uffiċċju tal-AĠ, il-Kap Eżekuttiv tal-Isptar Monte Carmeli, Stephanie Xuereb, ressqet rikors quddiem il-Qorti Kriminali fejn talbet li Aquilina jiġi trasferit fit-taqsima forensika.
Dik it-talba ġiet milqugħa mill-imħallef li jippresiedi l-qorti superjuri u t-trasferiment sar. Deċiżjoni meħuda fl-2019 mill-awtoritajiet tas-saħħa li biha l-isptar ma baqax jingħata liċenzja biex jieħu ħsieb ħabsin bi problemi ta’ saħħa mentali.
Minn hemm ‘il quddiem, pazjenti forensiċi kellhom jinżammu fit-taqsima forensika. Xuereb kienet spjegat fil-Qorti li għalkemm it-taqsima kienet aċċessibbli, kienet entità “awtonoma”, distinta mill-isptar li ma setgħetx tilqa’ “persuni taħt arrest”.
Kien għalhekk li Aquilina kellu jiġi trasferit fit-taqsima forensika, sostniet Xuereb. Iżda l-evidenza mressqa “b’mod inekwivoku” indikat li r-raġuni vera wara t-trasferiment tal-akkużat ma kinitx dik, osservat il-maġistrat.
Is-Supretendent tas-Saħħa Pubblika Charmaine Gauci kienet xehdet ukoll fil-Qorti dwar is-sistema tal-liċenzjar tal-2019 li qalet hemm liċenzja li tkopri l-Isptar Monte Carmeli u liċenzja separata għat-Taqsima Forensika għas-sezzjoni tal-irġiel.
Gauci qalet li hija nieqsa minn informazzjoni dwar fejn il-ħabsin nisa kienu qed jirċievu bħalissa l-kura psikjatrika. Fuq dik ix-xhieda, il-Qorti kkonkludiet li mill-kliem tal-liċenzja kellu jiġi dedott li pazjenti nisa kienu jingħataw kura fl-Isptar Monte Carmeli.
Iżda meta l-Ministru tas-Saħħa biddel it-twaqqif tal-liċenzjar, mar kontra d-dispożizzjonijiet espressi tal-Kodiċi Kriminali u l-Att dwar is-Saħħa Mentali, żewġ biċċiet ta’ leġiżlazzjoni primarji li ma setgħux jitwarrbu b’deċiżjoni amministrattiva “sempliċi”.
Din id-deċiżjoni marret lil hinn mis-setgħat ministerjali u konsegwentement kienet nulla u bla effett, irrispettivament mill-istandards tal-kura offruti u anki jekk l-istandards fl-isptar u t-Taqsima kienu ugwali. Iktar minn hekk, kien hemm “dubji serji” dwar jekk Monte Carmeli kellux bżonn liċenzja taħt idejn il-ministru.
Mount Carmel kien sptar immexxi mill-gvern, ħareġ liċenzja taħt l-Ordinanza dwar il-Professjonijiet Mediċi. Madankollu, nota qasira fl-artiklu relattiv tirreferi għal “privati” aktar milli “sptarijiet pubbliċi,” osservat il-qorti.
Meta kien ikkunsidrat kollox, il-qorti setgħet biss tordna t-trasferiment ta’ Aquilina lura lejn l-isptar mentali u skont il-Kodiċi Kriminali, “L-Isptar Monte Carmeli kien ifisser eżattament dan u l-ebda faċilità ra tas-saħħa mentali, anke jekk dik kienet liċenzjata skont il-liġi. ” L-avukati Mario Mifsud, Nicholas Mifsud u l-prokuratur legali Colin Galea huma l-avukati ta’ Aquilina.
