“Ma kinitx binja ta’ dar bi ftit kmamar, bħal ma kien ġara fil-każ ta’ Miriam Pace, imma kienet fabbrika kbira u b’soqfa ta’ ċerta ħxuna u l-biża’ li din taqa’ b’mod immedjat. Ma kinitx kwistjoni ta’ apparat, għax min dan għandna għad-diżpozzjoni tagħna.
“Jekk iċċaqqlaq saqaf jew ġebla jew se nkompli nkisser li hemm tista’ tiġi ħażina għal Jean Paul Sofia u għalina. Meta konna qed naħdmu ir-raġunament tagħna kien li ż-żagħżugħ Sofia kien għadu ħaj. Dan ħareġ fi tweġiba li ta Peter Paul Coleiro, Direttur, Dipartiment tal-Protezzjoni Ċivili (CPD) lill-Bord ta’ Inkjesta.
Din it-tweġiba ngħatat fuq mistoqsija dwar jekk id-Dipartiment tal-Protezzjoni Ċivili humiex biżżejjed attrezzati peress li l-operazzjoni ħadet 15-il siegħa. Coleiro ta rendikont tal-operazzjoni ta’ salvataġġ li eventwalment wasslet għas-sejba ta’ Sofia.
L-Imħallef Emeritus Joseph Zammit McKeon li qed imexxi l-Bord ta’ Inkjesta qal lil Coleiro – Ninsab persważ li għamiltu li stajtu iżda ħafna qed jistaqsu, jekk setax kien hemm apparat ieħor, dak ta’ riċerka għas-sigurtà tan-nies tiegħek u tal-vittma.
“Kellna ħafna affarijiet u apparat. Kellna żewġ containers bl-apparat – l-aktar ħaġa kontrina kien il-‘core’ tat-taraġ b’periklu imminenti għalina, għandna għodda tajba, ma tistax tagmel il-mirakli, kompla jgħix ix-xhud, li sostna li l-periklu kien wieħed ta’ portata kbira.
Coleiro ppreżenta lill-Bord ħames fotografiji ta’ daqs kbir li jispjegaw s-sit kif ukoll tliet rapporti li saru dwar l-inċident. Qal li dawn ir-rapport joħorġu minn perspettiva ta’ fire-fighter. Fil-Qorti ħareġ ukoll kif uffiċjali mid-Dipartiment tal-Protezzjoni Ċivili kienu użaw drones u klieb, filwaqt li ffaċċjaw ir-riskju imminenti ta’ aktar kollass strutturali, fl-isforzi tagħhom biex isibu lil Jean Paul Sofia fost it-tifrik tas-sit ta’ kostruzzjoni li kien qed jaħdem fuqu.
Coleiro qal li Sofia nstab f’post fejn kien hemm periklu imminenti u meta nstab miegħu niżel ukoll missieru fuq talba tiegħu. Peter Paul Coleiro, Direttur, Dipartiment tal-Protezzjoni Ċivili ta rendikont tal-operazzjoni ta’ salvataġġ li eventwalment wasslet għas-sejba ta’ Sofia.
Qal ukoll li kien niżel tabib tal-emerġenza fuq il-post li ċċertifika lil Sofia mejjet. Ix-xhud qal li ra parti mis-sieq u mis-sider il-fuq ta’ Sofia. Kienu tas-CPD li ħarġu lill-vittma minn fuq il-post. Huwa qal ukoll li l-informazzjoni inizjali li rċevew kienet li erba’ persuni nqabdu taħt it-terrapien.
“L-aħħar persuna salvata kienet f’pożizzjoni prekarja. Fejn kien, seta’ waqa’ sular ieħor fil-kantina, li seta’ jiġġarraf taħt il-piż miżjud tas-salvataġġ. Bħala riżultat ta’ din l-informazzjoni, intbagħtu klieb ta’ tfittxija u salvataġġ, u mikrofoni speċjalizzati ultra-sensittivi ġew skjerati bit-tama li jiġbru ħsejjes magħmula mis-superstiti u jippermettu lis-salvataġġ jittrijangulaw il-pożizzjoni tagħhom.
“Il-kelb tagħna indikazzjoni… ipprova jimxi lejn it-Tramuntana tas-sit lejn iż-żona tat-taraġ. Imma kien ta’ dubju għax huwa mħarreġ biex ifittex is-superstiti… ma tanhiex sinjal ċar, iżda pprova jmur. Il-kelb kien qed jistenna li l-handler tiegħu jersaq lejh, iżda kien perikoluż wisq. Għal kelb din hija logħba li ma jilgħabx waħdu – imma mal-handler tiegħu,” qal ix-xhud.
Qal li l-pulizija kienet fetħet il-vann ta’ Sofia, li kkonfermaw li kien tiegħu mill-kartiera tal-vittma li kienet għadha ġewwa. Dan kollu kkontribwixxa biex jinftiehem li l-ħaddiem nieqes kien għadu fiż-żona. L-istruttura tas-saqaf li kien fadal tneħħiet bir-reqqa mis-salvataġġ li mbagħad inbagħtu drones fl-ajru ġewwa permezz tat-twieqi, biex jiċċekkjaw kull sular.
Coleiro qal lill-Qorti li inġiniera strutturali li kien ikkonsulta ma’ esperti li spjegawlu li l-qalba tal-bini setgħet waqgħet fi kwalunkwe ħin. “Il-messaġġ tagħhom kien li kien fi stat ħażin tant li ma stajniex naċċessaw iż-żona b’mod sikur, u lanqas ma stajna nidħlu l-istruttura li fadal b’mod sikur.”
L-informazzjoni magħquda mill-vann tagħhom, il-filmati tas-CCTV u l-kelb tat-tiftix u s-salvataġġ indikaw li l-vittma kien daħal ġewwa s-sit ftit qabel ma waqa’. L-Assistent Kummissarju tal-Pulizija Mario Haber kien imbagħad għarraf lix-xhud li d-dejta dwar il-post u l-mobile li wera li Sofia kien fl-inħawi.
Kien hemm ħafna fatturi fl-operazzjoni, spjega x-xhud. It-tħaffir bl-addoċċ kien jirriskja li tgħaffiġ lis-superstiti. “Ma tafx fejn hi l-vittma u ma tistax tissottovaluta l-importanza ta’ kull briksa imneħħija, għax il-vittma jista’ tkun taħtha.
Il-proċess segwit kien wieħed ta ‘”tneħħija selettiva ta’ debris” hekk kif spjega kif tneħħew il-ġebel, żarmaw sular b’sular tal-istruttura li kienet għadha wieqfa u hawn użaw drones iżgħar biex jispezzjonaw il-qalba.
“Suspettajna li Sofia seta’ kien maqbuda fit-taraġ.” Bċejjeċ kbar tal-metall bdew ixekklu l-isforzi tagħhom. Waqt li bdew jaħdmu taħt l-istruzzjonijiet tal-perit tad-dipartiment, il-ħaddiema żarmaw ħajt hekk kif niżel id-dlam u nxtegħlu d-dwal.
Sigħat wara l-kollass, figura umana dehret xi tliet metri ‘l bogħod mill-qalba, taħt l-aħħar saqaf żarmat. Hekk kif ix-xemx bdiet nieżla, is-CPD kienu għadhom qed joperaw bil-mentalità li l-persuna tista ‘tkun ħajja, qal, li llimitat il-veloċità tal-isforz ta’ rkupru.
Madwar tliet metri ‘l bogħod mill-qalba tal-bini, wara li tneħħa s-saqaf finali, dehret figura umana fil-kantina ta’ taħt, fost il-fdalijiet. “Hu kien fl-iktar punt ‘il bogħod minna, li kien ukoll l-aktar perikoluż.” “Membru tas-salvataġġ niżel l-ewwel. Kien ċar li Sofia kien mejjet. Il-ġenituri tiegħu ntalbu jidentifikaw il-katavru”, qal ix-xhud.
Xehed ukoll l-Inġinier Arthur Ciantar fil-kariga tiegħu ta’ President tal-Assoċjazzjoni tal-Inġiniera Professjonali. Qal li l-Assoċjazzjoni kienet uriet it-tħassib tagħha għaliex fl-avviż legali li daħħal ir-rwol ta’ Site Technical officer, intqal li dan setgħu jagħmluh il-Periti jew xi ħadd b’baċellerat fl-inġinerija.
Tenna li biex persuna jkollha warrant bħala inġinier irid ikollha Masters mhux Baċellerat u l-baċellerat jvarja bħal inġinier tal-elettriku jew inġinier tal-mekkanika fost oħrajn. Kompla li dawn mhumiex kompetenti fil-bini u l-kostruzzjoni/
Xhud ieħor kien il-Perit Alex Bezzina, li ilu mid-disgħinijiet jaħdem f’kumpanija ta’ Periti li jagħmlu fost oħrajn xogħol għal Gvern. Sostna li l-Perit Charles Buhagiar mill-BICC kien inkarighom f’Ottubru 2019 biex jaħdmu fuq numru ta’ dokumenti tekniċi li jfasslu l-kodici tal-bini.
Xehed li sal-bidu ta’ Frar ta’ din is-sena lestew id-dokumenti tekniċi kollha marbuta mal-kodiċi tat-twaqqigħ, l-iskavar u l-istruttura u ppreżentawhom lill-Awtorità għall-Bini u l-Kostruzzjoni. Huwa qal lill-Bord li l-liġi tal-Unjoni Ewropea, titlob seba’ kodiċi differenti iżda l-kumpanija li magħha jaħdem ix-xhud intalbet taħdem fuq wieħed biss.
Ix-xhud l-oħra kienet Martin Urso mill-Fondazzjoni Daphne Caruana Galizia li ppreżentat ir-riċerka li għamlet il-fondazzjoni dwar is-siti ta’ kostruzzjoni. Xehdet li mir-riċerka ħareġ fost oħrajn li bejn l-2015 u l-2022 kienu rrapportati 22 inċident ta’ ħitan li ċedew u li l-akbar ammont ta’ ħitan li ġġarfu kien fis-sena 2019. L-inkjesta tkompli nhar il-Ġimgħa, 27 ta’ Ottubru, li ġej.
