L-avukati ta’ Joseph Muscat ilmentaw fil-Qorti wara li l-NGO Repubblika irrifjutat it-talba ta’ Muscat biex tagħti struzzjonijiet lill-avukat tagħha (l-NGO) biex tesebixxi kopji ta’ żewġ dokumenti, wieħed minnhom ikun l-applikazzjoni tar-Repubblika tal-2019 biex titlob il-bidu tal-inkjesta fil-ġeneru dwar il-Vitals Global Healthcare. li jittrattaw sptarijiet.
Il-ftehim bejn il-Gvern u s-suċċessuri ta’ Vitals, Steward Healthcare, ġie annullat mill-Qorti fi Frar, fejn l-imħallef f’dak il-każ ikkundanna l-“imġieba frodulenti u, possibilment, kriminali minn Steward… kif ukoll minn Vitals… u l-investituri tagħha.” Appell għal dik id-deċiżjoni kien sussegwentement miċħud ukoll f’Ottubru.
In-Nutar Robert Aquilina, il-president tal-NGO Repubblika kompla x-xhieda tiegħu quddiem l-Imħallef Doreen Clarke fil-każ li l-eks Prim Ministru ressaq kontra l-Avukat tal-Istat li fih qed jitlob lill-qorti biex tiddikjara li d-dispożizzjoni tal-liġi li taħtha infetħet inkjesta, kisret id-dritt ta’ Muscat għal smigħ ġust.
L-avukati ta’ Muscat kienu talbu lil Aquilina biex jesebixxi kopja ta’ żewġ applikazzjonijiet ippreżentati fl-2019 quddiem il-maġistrat inkwirenti. Fuq il-pedana tax-xhieda t-Tlieta filgħodu, Aquilina irrifjuta li jagħmel dan, u qal lill-Qorti li l-kumitat tar-Repubblika kien iddiskuta t-talba u ddeċieda li ma jilqax it-talba ta’ Muscat. Muscat, li kien qed isegwi l-proċeduri fl-awla deher jidħak f’dak il-punt.
.
“It-talba ma kenitx biex nesebixxi d-dokumenti imma nagħti struzzjonijiet lill-avukat tiegħi biex jagħmel hekk u qed ninfurmakom li l-kumitat li nirrappreżenta jgħid li mhux se jagħmel hekk,” spjega Aquilina.
L-Avukat Charlon Gouder talab lill-imħallef biex tintervjeni fil-kwistjoni “billi ma setax jissalvagwardja l-interessi tal-klijent tiegħu.”
“Qorti ta’ ġurisdizzjoni Kostituzzjonali m’għandhiex tħalli lilha nnifisha tiġi dettata minn kumitat ta’ NGO,” ipprotesta l-Avukat Vince Galea, li qed jidher ukoll għal Muscat. “Inkella, min hi l-qorti?” L-Avukat Isaac Zammit, li jirrappreżenta lill-Avukat tal-Istat wieġeb li Muscat kien diġà għamel talba simili lill-Qorti Kriminali, li kienet miċħuda u oħra lill-Maġistrat inkwerenti.
Il-Kodiċi ta’ Organizzazzjoni u Proċedura Ċivili pprekludih milli jagħmel dan, qal l-avukat, li akkuża lil Muscat li “pprova jgħaddi mit-tieqa wara li sab il-bieb magħluq.” Dr. Galea insista li dawk ir-regoli kienu sekondarji meta jittrattaw ksur ta’ drittijiet fundamentali u jfixklu l-punt kollu tal-proċedimenti Kostituzzjonali.
“Il-qorti ma tistax tiddeċiedi fid-dlam,” huwa qal. “Qed nitolbu rimedju taħt il-Kostituzzjoni, li hija l-ogħla liġi. Mela jekk hemm artiklu li jipprevjeni lill-qorti milli teżamina l-kwistjoni …. għal xiex qegħdin hawn?”
Galea rrimarka li l-liġi imponiet fuqu l-obbligu li jġib l-aqwa provi. “Aquilina mhux l-aħjar persuna fl-aħjar pożizzjoni biex tesebixxi d-dokumenti?” staqsa.
L-Avukat James D’Agostino, li jirrappreżenta lill-Uffiċċju tal-Avukat tal-Istat, wieġeb li fil-kawżi kkwotati minn Galea kien ġie deċiż ukoll li għalkemm il-Qorti Kostituzzjonali kellha poteri kbar, xorta kellha tirrispetta l-liġi ordinarja. “Il-Qorti Kostituzzjonali mhix hemm biex timmina l-liġi.”
L-avukat ta’ Muscat sostna li kien hemm salvagwardji oħra disponibbli għall-qorti biex tissalvagwardja s-sigurtà tad-dokument, bħaż-żamma taħt is-siġill fl-awli. Filwaqt li ta ħjiel dwar il-possibbiltà li l-każ jitressaq quddiem il-Qorti Ewropea tad-Drittijiet tal-Bniedem, Dr. Galea ssuġġerixxa li l-qorti Ewropea “mhux dejjem ikkonfermat sentenzi mogħtija mill-Qorti Kostituzzjonali.”
L-Avukat Gouder insista li jiġu esebiti d-dokumenti mitluba mix-xhud, u sab oġġezzjoni minn D’Agostino għar-raġuni li r-reġistratur ma kienx awtorizzat jagħmel dan mill-maġistrat inkwerenti. “Jekk jiġi r-reġistratur issa u l-maġistrat inkwirenti allura jiċħad it-talba tagħna… Bir-rispett kollu l-maġistrat bażikament qed tiddeċiedi dan il-każ.” Dr. Galea ssottometta.
L-Imħallef ħabbret li se tiddeċiedi dwar din it-talba wara li jixhed ir-reġistratur. L-assistent reġistratur tal-Qorti Kriminali qara t-talba mressqa minn Muscat, li kellha esebizzjoni tal-atti ġudizzjarji jew rikors tal-qorti li r-Repubblika ressaq fl-2019 għall-ingenre b’rabta mal-inkjesta tal-konċessjoni tal-VGH li saret minn maġistrat Gabriella Vella. Muscat kien irriserva d-dritt li jieħu aktar azzjoni jekk it-talba tiġi miċħuda, u qal li kienet qed tikser id-drittijiet umani tiegħu.
F’digriet fil-5 ta’ Ottubru, il-maġistrat tagħat digriet fuq talba ta’ Muscat, u ċaħditu. “Peress li l-applikazzjoni ttrattat persuni suspettati terzi, it-talba qed tiġi miċħuda,” qara r-reġistratur illum. Dr. Galea staqsa lix-xhud min kienu t-terzi suspettati. Ir-reġistratur ma kienx ikollu dik l-informazzjoni, qal ix-xhud.
“Lanqas aħna u għalhekk ippreżentajna proċeduri Kostituzzjonali!” saħaq Galea. L-imħallef irrimarkat li d-digriet tal-maġistrat jorbot biss lir-reġistratur. “Din hija sitwazzjoni inġusta,” ipprotesta l-avukat. Il-Maġistrat inkwirenti għalaq il-bieb ukoll, u għalhekk jien qiegħed f’ġebla ta’ forza. X’għandi nagħmel?”
L-imħallef ħalliet l-awla biex tikkomponi digriet dwar il-kwistjoni, u wara ftit minuti ddettat id-digriet tagħha. “Il-qorti wara li rat li x-xhud Dr Robert Aquilina qed jintalab jawtorizza lill-avukat tal-organizzazzjoni li qed jirrappreżenta biex jesebixxi r-rikors li huma s-suġġetti ta’ dan id-digriet, liema awtorizzazzjoni ma jidhirx li ngħatat, u wara li rat ukoll li din il-qorti hija prekluża milli tordna lil xi persuna biex teħles lill-avukat tagħha mill-obbligu tas-segretezza professjonali jew milli teħles avukat mis-segretezza professjonali stess, tiċħad it-talba.”
Dr. Gouder qal b’reazzjoni li se jkunu qed jissospendu x-xhieda ta’ Aquilina u se jirriservaw ix-xhieda tal-avukat Jason Azzopardi, li wkoll kien imsejjaħ biex jixhed illum, għal stadju aktar tard tal-proċeduri. Il-Kummissarju tal-Pulizija, Angelo Gafá, xehed wara.
L-Avukat Gouder staqsa lix-xhud dwar ir-rwol li kellha l-pulizija meta tassisti l-inkjesti maġisterjali.
“Dan joħroġ mil-liġi. L-investigazzjonijiet tal-pulizija huma f’sinerġija u taħt id-direzzjoni tal-maġistrat inkwirenti,” wieġeb Gafá.
Il-pulizija ġabret evidenza, wettqet tfittxijiet fi proprjetajiet u qabdet dokumenti taħt il-mandati applikabbli. Dr. Gouder staqsa x’tip ta’ direzzjoni ngħatat mill-maġistrati inkjesta, b’mod partikolari l-inkjesta dwar it-trattament tal-isptarijiet mal-Vitals Global Healthcare.
Dik l-investigazzjoni kienet diġà għaddejja fiż-żmien tal-ħatra ta’ Gafá fl-ogħla impjieg fil-korp tal-pulizija, huwa qal. Mistoqsi jekk l-istruzzjonijiet kinux waslu bil-fomm jew bil-miktub, il-Kummissarju wieġeb li ma setax iwieġeb dik il-mistoqsija mingħajr ma jiżvela kif qed issir l-inkjesta.
Wara li l-mistoqsija ġiet riformulata f’termini aktar ġenerali, Gafá qal li “il-laqgħat isiru mal-maġistrat inkwirenti. Id-direzzjonijiet jingħataw bil-fomm iżda kultant ukoll bil-miktub, bħal mandati ta’ tfittxija u digrieti għal applikazzjonijiet ippreżentati fl-inkjesti.”
Dr. Gouder staqsa lill-Kummissarju dwar żjara tal-Kap tal-Oppożizzjoni Bernard Grech u l-predeċessur tiegħu, Adrian Delia, fil-kwartieri ġenerali tal-pulizija f’Ottubru. “Il-laqgħa ma kinitx skedata,” qal Gafá. “Irċevejt telefonata filgħodu li l-Kap tal-Oppożizzjoni ried jiltaqa’ miegħi.” Sussegwentement kien iltaqa’ ma’ Grech, fil-preżenza ta’ Delia u d-Deputat tal-PN Karol Aqulina, huwa qal.
“Matul dik il-laqgħa, il-Kap tal-Oppożizzjoni kien kontinwament ipprova jdaħħal il-kliem f’ħalqi. Għidtlu li jien ma kontx politiku imma membru tal-eżekuttiv u biex ma jagħmilx diskussjonijiet politiċi miegħi. Huwa kien qed jinsisti li ma kienet qed issir l-ebda investigazzjoni tal-pulizija. Weġibt li l-pulizija kienet qed tinvestiga permezz tal-inkjesta maġisterjali.”
L-Avukat Gouder ippressah fuq il-frażi “permezz tal-inkjesta.” “Għaliex mhux indipendentement mill-inkjesta?” hu staqsa. L-Imħallef fakkar lix-xhud li l-inkjesta hija kunfidenzjali u jekk ir-risposta tiegħu tiżvelaha, ma kellux iwieġeb. Dr. Galea oġġezzjona, u sostna li dan m’għandux ikun f’idejn ix-xhud li jiddeċiedi, iżda l-qorti qalet li Gafá kien korrett.
L-Avukat Gouder ikkonfronta lill-Kummissarju b’rapporti li jgħidu li kien qal lill-istampa li ma kellux il-ħsieb li jiftaħ investigazzjoni tal-pulizija sakemm titlesta l-inkjesta maġisterjali. Gafá ċaħad li qal dan, u qal lill-Qorti li dejjem qal li t-tnejn ħadmu flimkien.
Dr. Gouder irrimarka tweġiba uffiċjali tat-taqsima tar-relazzjonijiet mal-midja tal-pulizija li qalet li l-allegazzjonijiet relatati ma’ dan il-każ kienu saru lill-maġistrat inkwirenti u li mbagħad il-pulizija segwew l-istruzzjonijiet tal-maġistrat. “Din hija dejjem il-proċedura adottata f’każijiet bħal dawn?”
“M’hemm l-ebda prattika partikolari imma minn meta sirt Kummissarju dejjem għamilna hekk,” wieġeb Gafá. L-avukat staqsa dwar ir-rapport tal-pulizija li ressqet ir-Repubblika dwar Konrad Mizzi, Edward Scicluna, Chris Cardona u Ivan Vassallo, fir-rigward tar-rabtiet tagħhom mal-iskandlu Vitals.
“Meta rċevejt dan ir-rapport, segwiet l-istess proċedura? Tistenna d-direzzjoni tal-qorti?”
Gafá kkonferma li kien irċieva rapport ippreżentat minn Adrian Delia u Bernard Grech fit-8 ta’ Mejju 2023. “Dak in-nhar stess kont ordnajt lis-Supretendent James Grech biex jieħu nota u jġib dan għall-attenzjoni tal-maġistrat inkwerenti.”
L-Avukat Gouder staqsa dwar xhiex kien ir-rapport. “Tirreferi għad-deċiżjoni tal-qorti tal-ewwel istanza… li fiha ġejna struzzjonijiet biex nieħdu azzjoni kontra lista ta’ nies,” wieġeb Gafá, u żied li madwar 30 persuna kienu ssemmew b’kollox.
Ix-xhud ma semmiex lil Mizzi, Scicluna, Cardona u Vassallo bħala li ssemmew f’din il-lista, u qal li l-ewwel irid jiċċekkjaha, u żied “imma ngħid li l-investigazzjonijiet tal-pulizija ma jispiċċawx bl-inkjesta.” “Ma stennejtx li dan ir-rapport jiġi ppreżentat. Wara l-ewwel deċiżjoni tal-qorti kont sejjaħt laqgħa mal-maġistrat inkwirenti fejn iddiskutejna t-triq ‘il quddiem,” qal Gafá.
“Dan huwa normali?” staqsa Dr. Gouder. “Iltqajt mal-maġistrat inkwirenti diversi drabi, bħal ma għamilt diversi maġistrati oħra,” wieġeb il-Kummissarju. Għal Repubblika deher l-Avukat Jason Azzopardi. Il-każ ikompli f’Jannar.
