Imħallef iddikjarat li l-impossibbiltà li tiġi kkontestata l-legalità tal-arrest ta’ persuna taħt att ta’ akkuża hija lakuna antikostituzzjonali li tikser id-drittijiet ta’ proċess ġust. Dan joħroġ minn sentenza mogħtija mill-Imħallef Joanne Vella Cuschieri, li tippresjedi l-Prim’Awla tal-Qorti Ċivili fil-ġurisdizzjoni Kostituzzjonali tagħha, fil-kawża mressqa minn Aleksander Stojanovic.
Stojanovic jinsab akkużat għall-qtil fl-2018 ta’ Walid Salah Abdel Moteleb Mohamed ta’ 42 sena f’Għawdex, kien talab ir-rekuża tal-Imħallef Edwina Grima, li quddiemha Stojanovic kellu jgħaddi ġuri. Il-katavru ta’ Mohamed, Eġizzjan missier ta’ żewġt itfal, kien instab f’għalqa fl-Għarb, Għawdex, f’Jannar tal-2018 bi ġrieħi f’għonqu u f’sidru.
Stojanovic, li hu mis-Serbja, jinsab mixli wkoll talli ġarr arma mingħajr permess, saq karozza mingħajr liċenzja jew assigurazzjoni, u li kellu fil-pussess tiegħu vettura li ma kinitx reġistrata sew ma’ Transport Malta.
L-akkużat ilu miżmum f’kustodja preventiva mill-arrest tiegħu fl-2021 peress li l-applikazzjonijiet kollha tiegħu għal libertà proviżorja ġew miċħuda u dawk iċ-ċaħdiet ġew ikkonfermati fl-appell. Il-proċess tiegħu ħa fit-tul b’serje bla preċedent ta’ erba’ rekużi mill-imħallfin assenjati għall-proċess tiegħu.
L-avukati ta’ Stojanovic, Franco Debono u Jose Herrera, kienu ressqu proċeduri Kostituzzjonali, u sostnew li l-fatt li l-liġi ma tikkontemplax każijiet ta’ habeas corpus – proċedura legali maħsuba biex tikkontesta l-legalità tal-arrest kontinwu ta’ persuna – wara li l-att ta’ akkuża tinħareġ f’ it-tmiem tal-kumpilazzjoni tal-evidenza, li tikser id-drittijiet fundamentali tiegħu għal-libertà minn arrest arbitrarju u d-dritt tiegħu għal-libertà.
Fit-tweġibiet tagħhom, l-Avukat Ġenerali u l-Avukat tal-Istat argumentaw li Stojanovic kellu rimedji oħra ta’ natura inqas drastika għad-dispożizzjoni tiegħu. Ma kien hemm l-ebda dubju li l-istat ta’ arrest tiegħu kien legali, sostnew, peress li kien iddikjarat bħala validu waqt it-tressiq tiegħu u minħabba li l-applikazzjonijiet kollha sussegwenti tiegħu għall-ħelsien mill-arrest, kemm lill-Qorti tal-Maġistrati kif ukoll lill-Qorti Kriminali, kienu ġiet miċħuda.
Sostnew li kien “pjuttost eċċezzjonali” li l-imħallfin kollha li s-soltu jippresiedu l-Qorti Kriminali ma jkunux jistgħu jisimgħu dan il-każ. “Sfortunatament hija anomalija statistika.” Ma kien hemm ebda ċaħda li għal perjodu ta’ mill-inqas 30 jum, il-każ ma kien ġie assenjat lill-ebda imħallef, li ħalla l-applikazzjonijiet għall-libertà proviżorja tal-imputat f’animazzjoni sospiża u ċaħħdu mill-opportunità li jikkontesta d-detenzjoni tiegħu, issottomettew l-akkużati.
Iżda l-Avukat Ġenerali u l-Avukat tal-Istat sostnew ukoll li r-rimedju tal-‘habeas corpu’ ma jeżistix wara li jinħareġ l-att ta’ akkuża, “iżda ma jeżistix għax il-liġi tindirizza din is-sitwazzjoni ordinarja, li permezz tagħha jekk tixtieq li l-arrest tiegħek jiġi eżaminat, inti tippreżenta applikazzjoni għal pleġġ.”
L-Imħallef Vella Cuschieri laqgħet l-ewwel talba ta’ Stojanovic u ddikjarat li kien ilu miżmum 34 jum mingħajr aċċess għal rimedju legali, iżda rrifjuta t-talba tiegħu biex tordna l-ħelsien immedjat tiegħu, għar-raġuni li ma kellhiex aċċess għall-fajl tal-provi relatat mal-kawża tiegħu. każ kriminali, kif ukoll il-fatt li meta l-applikazzjoni tiegħu għall-ħelsien mill-arrest fl-aħħar instemgħet fil-qorti f’Ġunju li għadda, xorta waħda kienet ġiet miċħuda.
Minħabba dan, dikjarazzjoni li d-drittijiet tiegħu kienu ġew miksura fil-perjodu ta’ 34 jum kien rimedju suffiċjenti, iddeċiedit l-imħallef. Iżda dan ma kienx rimedju suffiċjenti mill-aspett leġiżlattiv, żiedet il-qorti. Filwaqt li rrimarkat li l-każ inkwistjoni, għalkemm wieħed eċċezzjonali, kien “eżempju ċar li għandu juri lil-leġiżlatur li dan ir-rimedju għandu jkun disponibbli wkoll għal persuni li kontrihom inħarġet l-att ta’ akkuża u mhux biss għal dawk li kontrihom ma kienx. għadhom inħarġu.”
Stojanovic ingħata €500 bħala kumpens. L-Imħallef ordnat wkoll li hekk kif jiskadi ż-żmien tal-appell, għandha tintbagħat kopja tas-sentenza lill-Ispeaker tal-Kamra, kif titlob il-liġi.
