Espert tal-forensika diġitali li eżamina kampjun ta’ karozzi użati Ġappuniżi importati b’kilometraġġ imbagħbas, qal li ma setax jgħid min kien responsabbli għat-tbagħbis frawdolenti suspettat. Keith Cutajar spjega li ċertu apparat maqbud minn uffiċjali tal-pulizija mit-taqsima tas-cybercrime waqt tfittxijiet relatati mar-racket suspettat ta’ frodi tal-ispeedometer, kien “multipurpose” u jista’ “jiġi mħaddem minn kulħadd”.
L-espert kien qed jixhed waqt il-kumpilazzjoni tal-provi kontra s-sidien tad-ditti tal-importazzjoni tal-karozzi, Roderick u Alison Vella, minn Ħaż-Żabbar; u Alexander Spiteri, mill-Mellieħa, li qed iwieġbu mhux ħatja ta’ ħasil ta’ flus, frodi u involviment f’konfoffa kriminali.
Preċedentement il-Qorti semgħet kif investigazzjoni interna minn Transport Malta, segwita minn investigazzjonijiet kriminali mmexxija minn maġistrat inkwirenti, kienet sabet mijiet ta’ vetturi mibjugħa minn Rokku Auto Dealer, proprjetà ta’ Vellas, u minn Alexander Auto Dealer, proprjetà ta’ Spiteri, kellhom il-mili tagħhom irrumblat lura sa 110,000 kilometru.
Cutajar ta ħarsa ġenerali lejn ix-xogħol tiegħu meta ppreżenta rapport ta’ kważi 600 paġna li jiddokumenta s-sejbiet tiegħu. Huwa kien inkarigat mill-Maġistrat Inkwirenti biex jiġbed data, janalizza apparat, jeżamina l-kompjuters tal-vetturi, jiskenja dokumenti esebiti minn Transport Malta, ineħħi kull xhieda rilevanti u jagħmel verifiki tal-allegat tbagħbis tal-odometer.
Minħabba l-firxa tal-brief tiegħu, Cutajar involva żewġ esperti oħra li ppreżentaw ukoll ir-rapport konġunt dwar il-ġurament. Il-pulizija mis-sybercrime kienu taw lil Cutajar diversi apparati elettroniċi maqbuda waqt tfittxijiet marbuta mas-suspettat frodi.
Tnax-il mowbajl, tmien kompjuters, 81 USB u apparat żgħir ta’ ħażna, kif ukoll żewġ oġġetti sfużi, “OBD connectors,” ġew fotografati u dokumentati kif suppost minn Cutajar. Konnetturi OBD jintużaw biex jiġu sfruttati fil-kompjuter tal-vettura biex iwettaq testijiet u jiddijanjostikaw il-problemi. Jistgħu jintużaw ukoll biex jaqraw u jikklerjaw kodiċijiet.
L-espert identifika madwar 480 vettura u rrapporta lura lill-Maġistrat Inkwirenti, u ssuġġerixxi kampjun ta’ xi 50 jew 60 vettura biex jiġu spezzjonati fil-kumpless tal-Pulizija f’Ta’ Kandja. F’data skedata, daru 46 vettura. Kull vettura ġiet ritrattata, in-numru tax-chassis tagħha u dettalji oħra dokumentati u l-kilometraġġ tagħha ġie ċċekkjat permezz ta’ skaner OBD.
Xi wħud kellhom kilometraġġ imbagħbas. Lott ieħor ta’ 34 vettura ħareġ f’data aktar tard. Sadanittant, xi sidien ta’ karozzi kienu rċevew ittra mingħand Transport Malta li tidderiġihom biex jippreżentaw il-logbook tal-vettura tagħhom. Xi wħud minnhom ma kkonformawx.
Sidien oħra marru direttament għand in-negozjanti li mingħandhom kienu xtraw il-vetturi. Intlaħaq ftehim barra l-Qorti u “kollha kienu kuntenti,” qal Cutajar. Huwa tkellem ma’ madwar 90 sid mill-480 vettura identifikata oriġinarjament, iddokumenta d-dettalji tal-vettura tagħhom u tniżżel id-dikjarazzjonijiet tagħhom, spjega l-espert.
“Sirt taf min għamel it-tbagħbis?” staqsa l-avukat difensur Franco Debono meta kontro-eżamina lix-xhud. “Le,” wieġeb Cutajar. “Is-sistema ma teħtieġx marki tas-swaba’ jew password li tkun unika għall-utent. L-apparat jista’ jitħaddem minn kulħadd. Allura kulħadd jista’ jgħaqqadhom u jħaddem [l-apparat maqbud].”
Taħt aktar mistoqsijiet, l-espert spjega li l-konnetturi tal-OBD inqabdu minn postijiet dettaljati fuq il-formoli tal-evidenza relattivi mimlija mill-uffiċjali taċ-ċiberkriminalità.
Apparat bħal dan jista ‘jintuża minn mekkanik biex jiċċekkja l-ħsarat f’vettura, iżda jistgħu jintużaw ukoll għat-tbagħbis.
“Peress li għandhom użi multipli, ma teskludix l-użu leġittimu?” ippressa aktar Debono. “Iva,” qal Cutajar, filwaqt li rrimarka wkoll li tbagħbis ġenwin tal-mili jista’ jsir ukoll taħt l-awtorizzazzjoni tal-awtorità relattiva tat-trasport sabiex “il-mili jiġi aġġustat b’mod leġittimu.”
Klijent li kien xtara mudell Toyota Vitz mingħand Rokku Autodealer ġie mwissi wara li qara rapporti tal-midja dwar is-suspettat scam. Meta xehdet fil-kumpilazzjoni tal-evidenza, hija fakkret kif kienet iċċekkjat billi qabblet id-dokumenti tal-karozza tagħha mal-qari relattiv tal-odometer irreġistrat fuq il-websajt Ġappuniża tal-JEVIC.
“Indunajt li kont wieħed minnhom,” qal ix-xhud, waqt li ppreżenta l-karti relattivi fil-Qorti. Hija kienet xtrat il-mudell użat għal €8,900 b’kilometri ta’ xi 48,510 kilometru. Madankollu, il-qari fuq il-websajt tal-JEVIC kien ta’ aktar minn 187,000 kilometru.
Marret lejn ix-showroom u rrimarkat id-diskrepanza lil Vellas. Hija ġiet offruta soluzzjoni barra l-Qorti ta’ €1,500 u ffirmat ftehim li jirrinunzja għal azzjoni legali kontra n-negozjant. Klijent ieħor li wkoll xtara mudell Toyota Vitz mingħand Rokku fl-2019, qal li kien irċieva avviż dwar is-suspettat tbagħbis mingħand Transport Malta.
Huwa mar għand in-negozjant tal-karozzi biex jikkonfrontah dwar il-kwistjoni. Huwa talab €2,000 permezz ta’ soluzzjoni amikevoli. Huwa kien xtara l-karozza għal €5,500. Fl-aħħar, kiseb €1,000. “Jien aċċettajt,” qal ir-raġel lill-Qorti.
Il-każ, ippresedut mill-Maġistrat Rachel Montebello, ikompli. L-avukati tal-AĠ Etienne Savona u Marthese Ellul Grech qed imexxu l-prosekuzzjoni. L-avukati Jason Azzopardi, Franco Debono u Marion Camilleri huma l-avukati difensuri.
