Il-Qorti Kostituzzjonali ċaħdet talba mill-aġenzija tal-intelliġenza finanzjarja Maltija (FIAU) biex tagħmel petizzjoni lill-Qorti Ewropea tal-Ġustizzja għal gwida dwar l-interpretazzjoni tal-liġi tal-UE fil-Qrati Maltin.
L-għassiesa kontra l-ħasil tal-flus, l-FIAU nnifisha, tilfet għexieren ta’ sentenzi mill-qrati superjuri li ddikjaraw il-politika tagħha dwar il-multi u s-sanzjonijiet bħala “kompletament illegali” minħabba li l-entitajiet taħt superviżjoni m’għandhomx dritt ġust ta’ smigħ.
L-FIAU qed tikkontesta deċiżjoni li fiha l-qrati ddeċidew li l-multa tagħha ta’ €435,000 għal Phoenix Payments kienet antikostituzzjonali. Iżda l-Qorti Kostituzzjonali ddikjarat li kien hemm bżonn ta’ interpretazzjoni tat-Trattati tal-UE biex hija tiddeċiedi l-appell tal-FIAU.
“Il-kwistjoni f’dan il-każ hija l-applikabbiltà u l-interpretazzjoni tal-Artikolu 39 tal-Kostituzzjoni ta’ Malta, meta wieħed iqis l-għażla li għamel l-Istat Malti,” qalet il-Qorti Kostituzzjonali, ippreseduta mill-Prim Imħallef Mark Chetcuti.
L-Artikolu 39 jipprovdi li kulmin ikun akkużat b’reat kriminali għandu jingħata proċess ġust minn ‘tribunal indipendenti u imparzjali stabbilit bil-liġi’. L-FIAU, bħala aġenzija tal-gvern, tinsisti li għandha s-setgħa li tissorvelja l-konformità minn persuni soġġetti għal-liġijiet kontra l-ħasil tal-flus, bis-setgħa li timponi penali amministrattivi fuq persuni suġġetti.
Insistiet mal-Qorti Kostituzzjonali li hija mogħtija s-setgħa minn Direttiva tal-Unjoni Ewropea tal-2015, li tgħid li l-istati membri jistgħu jistabbilixxu tali regoli kif meħtieġ għall-awtoritajiet kompetenti tagħhom biex jimponu sanzjonijiet. L-FIAU insistiet li d-Direttiva tippermettilha teżerċita s-setgħat tagħha biex tissanzjona lil dawk li jiksru r-regoli dwar il-ħasil tal-flus.
L-FIAU riedet li l-European Court of Justice tiċċara jekk id-Direttiva 2015/849 tħallihiex timponi miżuri u sanzjonijiet amministrattivi “li jistgħu jiġu kklassifikati bħala kriminali għalkemm mhumiex riżultat tal-liġi kriminali kif normalment mifhuma” u jekk l-Artikolu 39 tal-Kostituzzjoni ta’ Malta jista’ “jdgħajjef il-primat, l-unità u l-effettività tal-liġi tal-UE”.
Iżda t-talba ġiet miċħuda mill-Qorti Kostituzzjonali: “B’liġi l-Istat Malti għażel li sanzjonijiet amministrattivi jiġu imposti mill-FIAU. Huma s-sanzjonijiet li qed jiġu imposti mill-FIAU li qed jagħtu lok għal diversi każi li fihom il-persuni suġġetti qed jilmentaw li ksur tal-Art. 39 tal-Kostituzzjoni seħħet.”
L-FIAU qed tappella d-deċiżjoni ta’ imħallef li l-pieni amministrattivi tagħha huma antikostituzzjonali u qed jiksru d-drittijiet ta’ persuni suġġetti li jiġu pproċessati minn qorti indipendenti. Is-sentenza storika ngħatat f’każ miġjub mill-kumpanija tal-ipproċessar tal-pagamenti Phoenix Payments kontra s-setgħa tal-FIAU li taġixxi bħala investigatur, prosekutur u mħallef meta fl-2021 tatha multa ta’ €435,000.
Il-Qorti ddeċidiet li l-FIAU ma kklassifikatx bħala qorti kif preskritt mil-liġi, u li s-setgħa tagħha li timponi penali amministrattivi fuq il-bażi tal-Att dwar il-Prevenzjoni tal-Ħasil tal-Flus, kienet antikostituzzjonali u għalhekk tikser il-Konvenzjoni Ewropea tad-Drittijiet tal-Bniedem.
Skont din il-liġi, l-FIAU tista’ timponi penali amministrattivi li ma jaqbżux il-€5 miljun. F’sentenza oħra, l-Imħallef Toni Abela qal li l-multi onerużi tal-FIAU kienu punittivi u “kważi kriminali”, u għalhekk għandhom jinħarġu minn qorti jew korp ġuridiku li jagħti lil dawn il-kumpaniji d-dritt bażiku li jiġu pproċessati minn tribunal indipendenti u awtonomu.
L-Imħallef Abela qal li l-pieni tal-FIAU kienu “kompletament illegali għax ma huma sanzjonati bl-ebda liġi u l-liġi tirrenja fuq kulħadd.” Il-politika tal-FIAU stess, kif iddikjarata minn dokument intern li ppreżentat f’każ ieħor dwar sfida għall-miżuri ta’ konformità tagħha, hija li l-multi “għandhom ikunu punittivi u jaġixxu bħala deterrent għan-nuqqas ta’ konformità” fejn is-suġġetti jqisu dawn il-penali bħala “sempliċi spiża biex isir in-negozju” iżda sinifikanti biżżejjed biex ikollu impatt fuq id-dħul annwali.”
Madankollu, l-Imħallef Abela qal li l-multi tal-FIAU kienu tant punittivi li jġiegħlu lill-kumpaniji appellanti biex jispiċċaw l-operat. L-Imħallef qal ukoll li multi punittivi jistgħu jinħarġu biss minn korpi li joffru l-protezzjonijiet legali meħtieġa u li dawk li ma għamlux, ma jsibux il-qorti bħala d-difiża tagħhom, u ddeskriva l-politika tas-sanzjonijiet tal-FIAU, li permezz tagħha jiġu kkalkulati l-multi, bħala “konvoluta , opaka u biżantina”.
