Il-ġenituri ta’ żagħżugħa suwiċida li qabżet minn fuq wieħed mis-swar tal-Belt Valletta u niżlet fuq mara li bl-impatt spiċċat f’siġġu tar-roti f’dar għal-kura ġew meħlusa s-sehem tagħhom mid-danni fl-appell. Il-Qorti stabbilixxiet li l-inċident sfortunat “ma kienx prevedibbli” u kien totalment lil hinn mill-kontroll tal-ġenituri.
Il-vittma li talbet għad-danni naqset milli tipprova x’misshom għamlu l-ġenituri ħlief “iżżomm lil binthom biċ-ċinga,” qalet il-qorti meta tat is-sentenza. L-inċident seħħ f’Settembru tal-2008, ġimgħa wara li t-tfajla li dak iż-żmien kellha 17-il sena kienet ħarġet mill-Isptar Monte Carmeli fejn kienet ġiet iddijanjostikata b’“disturb tal-personalità li kien f’borderline” suxxettibbli għal imġieba impulsiva.
Dakinhar filgħaxija t-tifla kienet ħarġet mal-għarus tagħha. Għall-ħabta tal-10pm waqt li kienu mexjin tul is-swar ta’ Santa Barbara, it-tnejn kienu nvoluti f’argument. It-tfajla l-ewwel tefgħet b’rabja l-mowbajl tagħha minn fuq il-ħajt tas-swar, imbagħad, wara li l-għarus tagħha telaq, telgħet fuq il-ħajt, qagħdet fuq it-tarf għal ftit u bdiet titbandal għal xi ħin qabel ma niżlet għal isfel.
Hi spiċċat niżlet b’saħħa fuq mara li nzertat bilqiegħda fuq il-bankina, barra l-boathouse tal-ġenituri tagħha. Il-vittma dakinhar kellha 40 sena. Wara dak l-inċident, iż-żagħżugħa suwiċida qattgħet xi żmien l-isptar u aktar tard iddaħħlet mill-ġdid l-Isptar Monte Carmeli minn fejn ħarġet f’Diċembru tal-2009.
Madankollu, il-vittma tagħha qatt ma rkuprat. Wara perjodu twil fl-isptar u minkejja sessjonijiet ta’ fiżjoterapija, tilfet il-mobbiltà tagħha u saret dipendenti totalment fuq ħaddieħor anke għall-bżonnijiet bażiċi.
Hi talbet liż-żagħżugħa u lill-ġenituri tagħha għad-danni. L-ewwel qorti tat kumpens ta’ €190,000. Kien is-sena li għaddiet, li l-Prim’Awla, Qorti Ċivili tatha €190,000, fejn qasmet it-tort bejn it-tifla u l-ġenituri tagħha f’60% u 40% rispettivament.
L-ewwel qorti kienet qalet li l-ġenituri naqsu mid-dmir tagħhom li jissorveljaw lil binthom, minorenni, billi ħallewha toħroġ waħedha għalkemm konxji sew mill-problemi mentali tagħha. It-tifla ma appellatx dik id-deċiżjoni, iżda l-ġenituri tagħha appellaw.
Il-Qorti tal-Appell fil-ġurisdizzjoni superjuri tagħha semgħet dwar il-problemi psikjatriċi tat-tifla li dehru li bdew meta kellha 16-il sena. F’April 2008 kienet ħadet doża eċċessiva ta’ medikazzjoni. Xahrejn wara kkontemplat taqbeż minn fuq il-bejt tad-dar tal-familja tagħha.
Ommha aktar tard spjegat li t-tifla sofriet dipressjoni wara li weħlet mill-eżamijiet. Missierha spjega wkoll li binthom ġiet ibbuljata minħabba d-dehra personali tagħha u wkoll kienet naqset milli tagħmel is-Sixth Form.
Huma mill-ewwel fittxew għajnuna speċjalizzata u t-tifla ddaħħlet l-isptar mentali. Aktar tard, il-psikjatra tagħha spjega li każijiet bħal dawn kienu jirriskjaw li jmorru għall-agħar jekk il-pazjenti ddaħħlu l-isptar għal żmien twil wisq. Dawn il-pazjenti jridu jifhmu li fl-aħħar mill-aħħar, kienu responsabbli għalihom infushom.
Pazjenti bħal dawn kienu ġeneralment tipi sensittivi li, jekk jitrażżnu wisq, kienu jirriskjaw li jiddeterjoraw. Kien għalhekk li kellu jiġi mfittex bilanċ. Fil-fatt, l-adoloxxenti ngħatat leave tal-isptar, u b’mod gradwali żiedet dak il-leave sabiex tkun tistaʼ “tiġi ttestjata fil-ħajja reali.”
Hija ġiet rilaxxata fil-5 ta’ Settembru, 2008 wara li ġiet iċċertifikata bħala “stabbli.” Hija kellha żżur fuq bażi outpatient fi żmien ħmistax. Iżda ġimgħa wara, qabżet mis-swar tal-Belt Valletta. Waqt l-appell, missierha xehed li kienu segwew ir-rakkomandazzjoni tal-psikjatra meta ħallew lit-tifla toħroġ mal-ħbieb.
Madankollu, xorta eżerċitaw xi kontroll. Kienu jafu li kienet barra mal-ħbieb tal-iskola, ġeneralment il-Belt Valletta u Tas-Sliema. Huma saħqu li kellha tmur lura d-dar sal-10pm u kienet se jċemplulha biex jagħtuha lift sad-dar.
Filgħaxija tal-attentat suwiċidju, il-ġenituri tagħha u ħuha kienu qed jistennewha fil-karozza tagħhom qrib Kastilja. Missierha ċempel biex jgħid lit-tfajla li kien sar il-ħin. Hija wieġbet, “Agħtini ftit tal-ħin ieħor.” Il-Qorti, ippreseduta mill-Imħallef Mark Chetcuti flimkien mal-Imħallfin Robert G. Mangion u Grazio Mercieca, eżaminat mill-qrib il-fatti tal-każ u kkonkludiet li ma kien hemm “l-ebda evidenza li l-ġenituri b’xi mod ikkontribwew għall-istat mentali ta’ binthom”.
Anzi, huma kienu fittxew l-għajnuna ta ‘speċjalisti u kkooperaw bis-sħiħ fit-trattament tagħha. Huma għassewha mill-qrib meta ngħatat il-leave tal-isptar u segwew il-parir tat-tobba biex ħallewha tissoċjalizza wara li qalulha li dik kienet “parti essenzjali mit-trattament tagħha.”
Huma għamlu l-almu tagħhom biex jeżerċitaw kontroll fuq binhom anki mill-bogħod billi jistabbilixxu regoli, bħal curfew tal-10pm li, skont standards moderni, kien pjuttost kmieni. It-tfajla kienet “fraġli” dak iż-żmien u kellha titħalla tingħata xi forma ta’ libertà personali biex titjieb.
“Kien riskju kkalkulat li kellu jittieħed fl-interessi tat-tifla stess,” osservat il-qorti. Barra minn hekk, ma kinitx tip vjolenti, u lanqas kienet armata jew issuq karozza. Il-ġenituri tagħha “ma setgħux jipprevedu x’kienet se tagħmel.”
Fid-dawl tar-raġunament legali, il-qorti qalet li bħala regola ġenerali, persuna kienet responsabbli biss għall-azzjonijiet tagħha stess. Is-soċjetajiet patrijarkali, fejn il-missier kellu kontroll sħiħ fuq il-minuri, għamlu eċċezzjoni għal dik ir-regola minħabba li l-missier jassumi r-responsabbiltà għall-atti ħżiena tal-minuri.
Madankollu, ġurisdizzjonijiet oħra kienu inqas riġidi. Skont il-liġi Maltija, il-ġenituri kienu miżmuma responsabbli jekk il-vittma jipprova li ma eżerċitax il-livell ta’ kura mistenni minn “raġel tal-familja tajjeb”. M’hemm l-ebda preżunzjoni ta’ ħtija kontra l-ġenituri.
Kull każ għandu jiġi deċiż fuq il-merti tiegħu stess. F’dan il-każ, l-inċident kien wieħed “skerz” u “l-aktar mhux wieħed tas-soltu” u għalhekk mhux prevedibbli. In-negliġenza kienet marbuta ma ‘li ma tipprevedix dak li kien prevedibbli, raġonevolment probabbli u mhux “l-iktar possibbiltajiet remoti u inkredibbli,” osservaw l-imħallfin.
Dan l-episodju sfortunat kien “barra mill-isfera taʼ viġilanza [tal-ġenituri]” u l-vittma naqset milli tipprova n-negliġenza tagħha u x’kienu kellhom jagħmlu “minbarra li żżommha miċ-ċinga.” Fid-dawl ta’ kunsiderazzjonijiet bħal dawn il-qorti laqgħet l-appell tal-ġenituri u rrevokat is-sentenza fir-rigward tagħhom.
