F’Ottubru 1979, kien ġew sparati xi tiri ta’ arma tan-nar fl-Uffiċċju tal-Prim Ministru Dom Mintoff. Dan il-każ reġa’ spiċċa fl-aħbarijiet 45 sena wara, u dan għaliex il-werrieta tar-raġel li qatta’ disa’ snin f’istituzzjoni mentali bħala riżultat ta’ dak l-inċident qed ifittxu lill-istat, billi qalu li missierhom kien parti minn ‘frame-up’ politiku.
Carmel, Francis, Joseph, John u Ann, il-ħames werrieta ta’ Karmenu Grima, qed isostnu li missierhom kien ġie mixli b’mod inġust li pprova joqtol lil Dom Mintoff meta daħal Kastilja dakinhar fil-15 ta’ Ottubru filgħodu.
Grima kien mar Kastilja biex jgħaddi lil Mintoff ittra b’informazzjoni sensittiva dwar wieħed mill-ogħla ministri ta’ Mintoff, Lorry Sant, biż-żjara tiegħu tispiċċa b’tiri ta’ arma tan-nar. Il-kelma tal-allegat attentat fuq il-ħajja ta’ Mintoff inxterdet malajr u ħarġet lill-partitarji Laburisti, li nġabru barra l-uffiċċju tal-Prim Ministru.
Minn hemm, numru minn dawn il-partitarji marru Strickland House, li dak iż-żmien kienet s-sede tal-gażżetta Times of Malta, u tawha n-nar. Dak inhar ukoll aktar tard kienu daħlu fid-dar tal-Kap tal-Oppożizzjoni Eddie Fenech Adami, u attakkaw lil martu u lil uliedu, f’dik li hija magħrufa bħala l-ġurnata s-sewda għal Malta, jew aħjar “It-Tnejn l-Iswed”.
Iżda meta wieħed jiżen it-talbiet imressqa fil-qorti mill-werrieta ta’ Grima, il-vjolenza tqanqlet minn diżinformazzjoni politika. Grima kien partitarju leali magħruf u ħabib personali ta’ Mintoff, li mexxa l-gvern Laburista bejn l-1971 u l-1984. It-tnejn kienu jiltaqgħu regolarment fl-istalel tal-Marsa fejn il-Prim Ministru ta’ dak iż-żmien kien iżomm iż-żwiemel tiegħu.
Darba minnhom, Grima qal lil Mintoff li kellu xi “informazzjoni sensittiva” dwar ministru ieħor. Fil-15 ta’ Ottubru 1979 Grima mar lejn l-uffiċċju tal-Prim Ministru, b’ittra b’dik l-informazzjoni dwar il-ministru Lorry Sant.
Huwa daħal Kastilja iżda ma kienx tħalla jmur fl-uffiċċju ta’ Mintoff minn xi staff tal-OPM. Għalhekk Grima stenna bil-paċenzja, b’ittra f’idu, ħerqan li jgħaddiha personalment lil Mintoff. Waqt li kien qed jistenna, tkellem mal-istaff, inkluż il-messaġġier ewlieni ta’ dak iż-żmien Victor Pace, dwar l-informazzjoni li ried jaqsam ma’ Mintoff.
Dak kien meta faqqa’ l-inċident. Ġew sparati ħames tiri, bi tlieta jolqtu lil Grima fejn hu kien qala’ wkoll daqqa’ fuq rasu. Huwa kellu bżonn ukoll 40 punt wara li ntlaqat f’rasu b’oġġett iebes. Ħadd ieħor ma sofra ġrieħi ta’ arma tan-nar, qalu l-werrieta tiegħu, u żiedu li l-Prim Ministru kien f’kamra oħra.
L-istqarrija għall-istampa maħruġa aktar tard mid-Dipartiment tal-Informazzjoni qalet li raġel kien daħal Kastilja għall-ħabta tas-1:00pm, armat b’revolver, talab li jara lill-Prim Ministru. Huwa kien spara fuq il-messaġġier ewlieni ta’ Mintoff, skont l-istqarrija tad-Dipartiment tal-Informazzjoni.
Il-werrieta ta’ Grima jgħidu li mhuqa minnu xejn li dan kien attentat ta’ qtil u kien biss ‘frame-up’ minn nies li riedu jwaqqfuh milli jasal għadn Mintoff. Kienet minfuħa sproporzjonata biex donnha qisha attentat ta’ qtil kontra Mintoff meta fil-verità, il-PM lanqas kien fil-kamra, qalu l-werrieta.
Dak iż-żmien, Mintoff kien f’laqgħa mal-ambaxxatur tal-Korea ta’ Fuq. Kien evidenti li xi ħadd ried lil Grima ma jwassalx l-ittrau, qalu l-werrieta tiegħu. Kien hemm ukoll it-tieni tentattiv biex jelimina lil Grima meta ttieħed fl-Isptar San Luqa
Wara l-isparatura, Grima ttieħed l-isptar b’urġenza għall-kura ta’ emerġenza. Inżamm iżolat minn kulħadd, inkluż mill-familja. Iżda informazzjoni aktar tard żvelata mill-eks Ministru tal-Agrikoltura Freddie Micallef indikat li kien hemm attentat ieħor biex Grima jinqatel waqt li kien l-isptar.
Il-pjan falla minħabba li l-aggressur jew aggressuri suspettati bi żball immiraw fuq il-pazjent mimdud fis-sodda maġenb Grima’s. Dak il-pazjent inzerta kien ħu Micallef. Wara żjara indefinita l-isptar, Grima ttieħed il-ħabs u aktar tard l-Isptar Monte Carmeli allegatament “għas-sigurtà tiegħu.”
Il-familja tiegħu kienet miżmuma fl-għama dwar dan kollu. Ma ngħataw l-ebda informazzjoni dwar l-inkjesta maġisterjali li saret dwar l-allegat inċident. Madankollu wara rriżulta li l-maġistrat inkwirenti ma kkonkludiex li kien attentat ta’ qtil.
Minkejja dan, Grima ġie mixli fil-Qorti li pprova joqtol lil Mintoff. Fl-aħħar ġie ddikjarat “li moħħu ma kienx qd jaħdem tajjeb” u mibgħut Monte Carmelo fejn qattaʼ disaʼ snin. Huwa tkeċċa fl-1989 wara li l-PN kien rebaħ l-elezzjoni sentejn qabel. Huwa ken miet ftit snin wara fl-1995.
Il-familja qalet li missierhom kien ingħata kull xorta ta’ pilloli, tant li l-memorja tiegħu ġiet affettwata. It-tieni inkjesta dwar ġrajjiet ta’ dak il-jum, li saret fi żmien amministrazzjoni tal-PN, ikkonkludiet ukoll li ma kien hemm ebda attentat fuq il-ħajja ta’ Mintoff.
Tliet kopji ta’ dik l-inkjesta huma magħrufa li tqassmu. Xejn ma jista’ jinstab. Il-familja Grima qatt ma ngħatat aċċess għall-ebda inkjesta. Ma kien hemm ebda attentat ta’ qtil kontra Mintoff, isostnu l-werrieta ta’ Grima.
Mintoff stess meta tkellem dwar l-inċident fil-Parlament ħmistax wara, qatt ma semma’ li Grima spara lejh. Iżda l-messaġġier ewlieni u maġġur li xehdu fil-kumpilazzjoni tal-qtil taw verżjoni differenti. Storja ppubblikata f’ġurnal ta’ dak iż-żmien, Alternattiva, bit-titlu “Kastilja 15 ta’ Ottubru 1979…Attentat inkwadrat”, sostniet li kien hemm xi ħaġa li ma tinkwadrax, bil-gażżetta tgħid li l-messaġġier ewlieni Pace u l-maġġur Eddie Theuma kienu taw xhieda falza.
Pace fetaħ kawża ta’ libell u tilef il-każ. Ir-rakkont li wassal lil Grima fil-qorti kien kollu magħmul biex jiġġustifika l-vjolenza li faqqgħet aktar tard dakinhar taħt l-amministrazzjoni tal-ġurnata. “Raġel normali” li qatt ma kellu bżonn trattament mediku sar jidher “li huwa miġnun.”
Huwa kien il-“ħaruf tas-sagrifiċċju” ta’ dan il-qafas politiku, jargumentaw il-werrieta tiegħu li issa qed isostnu li nkisru d-drittijiet fundamentali tiegħu għall-ħajja, għall-ħajja privata u tal-familja u l-libertà u s-sigurtà personali. Huma qegħdin ifittxu lill-awtoritajiet għad-danni pekunjarji u mhux fi flus. Il-każ huwa skedat għall-ewwel smigħ ix-xahar id-dieħel. L-avukati Peter Fenech, Elena Fenech u Matthew Camilleri qed jassistu lill-applikanti.
