Imħallef talab lill-awtoritajiet biex jerġgħu jikkunsidraw id-deċiżjoni li jirtiraw il-protezzjoni umanitarja ta’ omm u bint Ukreni li oriġinarjament ingħatat fl-2016, f’deċiżjoni li madankollu, ċaħdet it-talba tagħhom li d-drittijiet fundamentali tagħhom kienu nkisru minnha.
Oksana Volodymyrivna Solopko u Aryna Tsovma kienu ressqu proċeduri kostituzzjonali kontra l-Aġenzija għall-Protezzjoni Internazzjonali (IPA), il-Ministru responsabbli, kif ukoll l-Avukat tal-Istat f’Diċembru 2021, u argumentaw li d-deċiżjoni tal-aġenzija li tirrevoka l-Protezzjoni Umanitarja Temporanja (PUT) tagħhom kienet nulla minħabba li ma ngħatawx opportunità li jagħmlu sottomissjonijiet qabel ma ttieħdet.
Huma argumentaw li l-Istandards Proċedurali ta’ Malta għall-Għotja u l-Irtirar ta’ Regolamenti ta’ Protezzjoni Internazzjonali, li kienu maħsuba biex jimplimentaw id-direttiva korrispondenti tal-UE, ma jimplimentawx id-dritt għal rimedju effettiv quddiem qorti jew tribunal kif speċifikat fid-direttiva.
Sostnew li f’termini tad-direttiva, kull deċiżjoni li tiġi rtirata l-protezzjoni internazzjonali ta’ persuna trid tkun preċeduta minn avviż bil-miktub, li jinforma lil dik il-persuna li l-protezzjoni tagħha kienet qed tiġi kkunsidrata mill-ġdid.
Obbligat ukoll lill-Istat Membru biex jiżgura li l-persuna taħt protezzjoni tingħata opportunità tispjega għaliex temmen li l-protezzjoni tagħha għandha tkompli, jew bil-miktub jew permezz ta’ intervista individwali.
Barra minn hekk, kwalunkwe deċiżjoni mill-awtorità kompetenti biex tirrevoka tali deċiżjoni għandha ssir bil-miktub u tinkludi dikjarazzjoni tar-raġunijiet fattwali u legali warajha, kif ukoll informazzjoni dwar kif tikkontestah.
Huma rrimarkaw li l-Att dwar il-Protezzjoni Internazzjonali ta’ Malta jipprekludi b’mod speċifiku l-possibbiltà li jsir hekk, billi qal li “m’għandu jkun hemm l-ebda appell minn deċiżjoni tal-Aġenzija għall-Protezzjoni Internazzjonali li tirrevoka, tintemm jew ma tiġġeddidx il-protezzjoni umanitarja temporanja.”
Dan, sostnew l-atturi, imur kontra l-prinċipji legali fundamentali li jinstemgħu liż-żewġ partijiet u li ma jkunx hemm arbitru jiddeċiedi kawża li fiha huwa wkoll parti. Huma talbu lill-Qorti biex tiddikjara li din id-dispożizzjoni tal-liġi kisret id-drittijiet tal-bniedem tagħhom, tordna d-dħul mill-ġdid tal-istatus tagħhom, kif ukoll biex tipprovdilhom mezz biex jappellaw id-deċiżjoni tal-IPA.
L-IPA, il-Ministru responsabbli u l-Avukat tal-Istat, ikkonfutaw it-talbiet, filwaqt li rrimarkaw li l-Ukreni kienu applikaw għall-protezzjoni internazzjonali f’Marzu 2016. Protezzjoni temporanja kienet ingħatat ix-xahar ta’ wara sabiex ikunu jistgħu jagħmlu mingħajr periklu, lura lejn l-Ukrajna jew tiġi aċċettata minn pajjiż sigur ieħor.
Din il-protezzjoni temporanja kienet ingħatat fuq il-bażi ta’ politika interna, sostnew l-imputati. Fl-2017, l-IPA kienet ikkonkludiet li ma kien hemm l-ebda bażi għat-talba tagħhom għall-protezzjoni internazzjonali, minħabba li l-persekuzzjoni li kienu qed jallegaw ma kinitx tikkorrispondi mad-definizzjoni aċċettata ta’ persekuzzjoni taħt il-Konvenzjoni ta’ Ġinevra.
Lanqas ma kien hemm raġuni biex wieħed jemmen li r-ritorn tagħhom fl-Ukrajna se jirriżulta f’riskju serju ta’ ħsara serja taħt il-liġi Maltija, huma qalu. Madankollu, fid-dawl ta’ titjib dokumentat fl-ażżma tat-tifel minħabba l-klima ta’ Malta, l-aġenzija kienet tat Protezzjoni Umanitarja Temporanja lill-omm u lil bintha bl-intenzjoni li d-dokumentazzjoni tagħhom tiġi aġġornata fuq bażi annwali.
Dan kien l-istat attwali sa Awwissu 2021, meta l-aġenzija, wara li kkonsultat mal-Informazzjoni Medika tal-Pajjiż ta’ Oriġini tal-applikanti, skopriet li l-mediċina li kienet qed tintuża biex tikkura l-ażżma tat-tifel kienet disponibbli fil-belt kapitali tal-Ukrajna, Kyiv. It-tweġiba żżid li ħafna postijiet fl-Ukrajna kellhom kwalità ta ‘arja tajba, “b’mod partikolari Kharkiv u Donetsk,” fejn l-omm u t-tifla kienu residenti qabel.
Dawn il-fatturi kienu wasslu lill-aġenzija biex tikkonkludi li l-applikanti setgħu jirritornaw l-Ukrajna mingħajr periklu, u fit-3 ta’ Settembru, 2021, irrevokat il-Protezzjoni Umanitarja Temporanja tagħhom fuq il-bażi li ma kkwalifikawx aktar.
L-akkużati argumentaw li d-dritt għal smigħ ġust ma kienx japplika għaliex la l-aġenzija, u lanqas it-tribunal ma kienu hemm biex jiddeterminaw drittijiet, obbligi ċivili jew akkużi kriminali. Fis-sentenza tiegħu f’dan il-każ, l-Imħallef Toni Abela għamel referenza għal numru ta’ deċiżjonijiet preċedenti tal-Qorti, kemm fil-livell lokali kif ukoll f’dak Ewropew, u kkonkluda fost affarijiet oħra, li d-dritt ta’ appell f’materji ċivili ma kienx l-istess dritt li appell fil-qasam tal-liġi kriminali.
“Dak li huwa ggarantit barra mill-qasam tal-liġi kriminali huwa r-rispett tas-salvagwardji proċedurali għal smigħ ġust (it-test oġġettiv) u tal-integrità tal-imħallef innifsu, [li għandu jkun] ideali u ħieles minn kull parzjalità u preġudizzju (it-test suġġettiv).”
“Anke l-Konvenzjoni tippermetti d-dritt ta’ appell bħala dritt protett mill-artiklu 6 li jittratta biss appelli minn kawżi kriminali u mhux dawk ċivili,” qal l-imħallef. Waqt li kkwota minn deċiżjoni tal-Qorti Kostituzzjonali f’każ simili, huwa kiteb:
“Essenzjalment, il-Qorti Kostituzzjonali osservat li ‘l-proċess kollu – kemm quddiem l-Aġenzija kif ukoll quddiem it-Tribunal – huwa ttrattat bħala proċess li mhux dwar id-determinazzjoni ta’ drittijiet jew obbligi ċivili jew akkużi kriminali, u għalhekk mhuwiex suġġett. għall-artikolu 39 tal-Kostituzzjoni jew l-artikolu 6 tal-Konvenzjoni [li jħaddnu d-dritt għal smigħ ġust].
“Essenzjalment, l-argument tal-attur huwa bbażat fuq l-affermazzjoni li ‘applikazzjonijiet għal status ta’ ażil huma ttrattati bħala dritt ċivili.’ u li l-proċeduri quddiem it-Tribunal huma ‘proċeduri kontriha’, li mhuwiex il-każ.”
Iżda filwaqt li ċaħad il-każ tal-mara u t-talbiet għal dawn ir-raġunijiet, l-Imħallef qal li kien “pjuttost imħasseb dwar il-fatt li jekk l-applikanti jridu jintbagħtu lura, ikollhom jirritornaw l-Ukrajna.” L-Imħallef Abela nnota wkoll li ż-żewġ postijiet speċifikati mill-Informazzjoni Medika tal-Pajjiż ta’ Oriġini bħala li għandhom kwalità tal-arja ideali kienu Kharkiv u Donestsk, li bħalissa huma żoni ta’ gwerra.
“Għalhekk din il-Qorti tappella lill-konvenuti biex jerġgħu jikkunsidraw id-deċiżjoni tagħhom fid-dawl ta’ dawn iċ-ċirkustanzi ta’ żmien il-gwerra.”
