Il-qrati kriminali għandhom “jieħdu l-ħin kollu meħtieġ” qabel ma jieħdu deċiżjoni finali dwar l-ordnijiet ta’ iffriżar, iddikjarat l-ogħla qorti tal-pajjiż f’sentenza ta’ ċerta portata. Filwaqt li ċaħdet appell ippreżentat minn Keith Schembri, Konrad Mizzi u oħrajn, il-Qorti Kostituzzjonali qalet li jkun aħjar jekk il-liġi tippermetti lill-qrati jestendu l-iskadenzi permissibbli, aktar milli timponi limitu ġenerali ta’ sebat ijiem għall-appelli.
Il-prijorità, qalet, kienet li jiġi żgurat li d-drittijiet fundamentali ta’ dawk fil-mira ta’ tali ordnijiet ma jitqegħdux f’riskju. Id-dikjarazzjoni importanti ngħatat it-Tnejn f’appell ippreżentat minn Schembri, Mizzi u numru ta’ akkużati oħra, li jinkludu individwi u kumpaniji li qed jiffaċċjaw prosekuzzjoni kriminali marbuta mal-inkjesta maġisterjali tal-Vitals.
Schembri u Mizzi kienu qed jagħmlu sfida għal-liġijiet attwali, li jagħtu lill-akkużati li huma fil-mira ta’ ordni ta’ ffriżar sebat ijiem biex jikkontestaw ordnijiet bħal dawn. Dawn is-sebat ijiem jeskludu l-weekends u festi pubbliċi.
L-akkużati li ressqu l-kontestazzjoni legali argumentaw li kienet ikkawżata inugwaljanza bejn il-prosekuzzjoni u d-difiża. Filwaqt li l-prosekuturi kellhom ħafna ħin biex jabbozzaw talbiet għal ordnijiet ta’ ffriżar, huma kellhom biss sebat ijiem biex joġġezzjonaw għalihom.
Barra minn hekk, minħabba l-kumplessità ta’ ċerti każijiet ta’ ħasil ta’ flus, sebat ijiem ta’ xogħol biex tiġi kkontestata ordni ta’ ffriżar li possibbilment tiswa miljuni ta’ ewro u terminu ugwali li fih irid jiddeċiedi l-imħallef, ma kinux biżżejjed.
Schembri, Mizzi u oħrajn qalu li l-artikolu 36(8)(ii) tal-Att dwar il-Proċedimenti tal-Kriminalità rriżulta fi ksur tad-drittijiet tagħhom għal smigħ ġust u t-tgawdija paċifika tal-proprjetà. F’Lulju, il-Prim’Awla, Qorti Ċivili fil-ġurisdizzjoni kostituzzjonali tagħha ċaħdet l-ilmenti tagħhom, u kkonkludiet li ma ġarrbu l-ebda ksur ta’ drittijiet u li kwistjonijiet bħal dawn li jikkonċernaw ordnijiet ta’ ffriżar kienu jaqgħu “għal kollox fid-diskrezzjoni tal-Qorti Kriminali.”
Huma appellaw minn din id-deċiżjoni. Il-Qorti Kostituzzjonali, ippreseduta mill-Prim Imħallef Mark Chetcuti u l-Imħallfin Giannino Caruana Demajo u Anthony Ellul, ċaħdet l-appell iżda bagħtet direzzjoni sinifikanti lill-imħallfin tal-Qorti Kriminali.
Huma kkonkludew li Schembri u Mizzi ma setgħux jargumentaw li l-limitu ta’ żmien ta’ sebat ijiem ma kienx biżżejjed fil-każ tagħhom, peress li kienu ressqu t-talba tagħhom biex jiġu revokati l-ordnijiet tal-iffriżar fis-sebat ijiem permessi mil-liġi.
B’mod ġenerali, il-liġi tistabbilixxi limitu ta’ żmien sabiex jiġi evitat dewmien bla bżonn, biex tiġi promossa l-effiċjenza u wkoll sabiex il-partijiet ikunu jafu minn qabel iż-żmien li fih għandhom jistennew deċiżjoni. Madankollu, hemm każijiet li minħabba diversi fatturi, bħan-natura tagħhom u n-numru ta’ persuni involuti, jitolbu ċertu grad ta’ “flessibbiltà”.
“Sfortunatament il-leġiżlatur poġġa l-każijiet kollha f’baskett wieħed bħallikieku l-każijiet kollha huma l-istess, meta ma jkunux,” qalu l-imħallfin. Ikun aktar xieraq li kieku l-liġi tagħti lill-qrati l-opportunità li jestendu l-limitu ta’ żmien ta’ sebat ijiem wara li jkunu ddikjarati b’mod ċar ir-raġunijiet għal dan.
Fi kwalunkwe każ, sakemm tittieħed deċiżjoni finali dwar ordnijiet ta’ ffriżar, dawn l-ordnijiet jibqgħu fis-seħħ u għalhekk m’hemm l-ebda riskju li jintilef xi qligħ. Ovvjament l-interpretazzjoni ta’ dawn id-dispożizzjonijiet tal-liġi hija fil-kompetenza tal-qrati kriminali, qalu t-tliet imħallfin.
Kull każ jeħtieġ li jiġi evalwat fuq il-merti tiegħu u l-Qorti Kriminali tinsab fl-aħjar pożizzjoni biex tiddeċiedi f’liema ħin għandha bżonn biex tasal għad-deċiżjoni tagħha, filwaqt li wieħed iżomm f’moħħu li kwistjonijiet bħal dawn iridu jiġu deċiżi fi żmien raġonevoli.
Għandha ssir kunsiderazzjoni wkoll għall-effetti li dawn l-ordnijiet għandhom fuq il-persuna suġġetta li l-assi tagħha jkunu fil-mira tal-iffriżar. Fil-każ ta’ Schembri u Mizzi, il-Qorti ma kinitx konvinta li l-limitu ta’ żmien ta’ sebat ijiem kiser id-drittijiet tagħhom.
Iżda jekk il-Qorti Kriminali tħoss ħtieġa “ġenwina u neċessarja” biex tisma’ xhieda jew jekk ikun hemm raġuni leġittima biex tieħu aktar minn sebat ijiem tax-xogħol qabel ma tiddeċiedi jekk tikkonfermax, tvarja jew tirrevokax ordnijiet bħal dawn, allura trid tagħmel dan.
F’każijiet bħal dawn, jekk il-Qorti kellha tapplika “strettament” il-limitu ta’ żmien statutorju, it-talbiet tal-konvenuti jistgħu ma jiġux evalwati bis-sħiħ u dan jista’ jostakola d-dritt tagħhom għal rimedju effettiv.
Il-Qorti Kostituzzjonali għalhekk “stiednet” lill-Qorti Kriminali biex tipproċedi b’dan il-mod, u tiddeskrivi b’mod ċar għaliex kellha bżonn aktar żmien lil hinn mis-sebat ijiem mingħajr ma ttawwal id-deċiżjoni tagħha bla bżonn.
