Għexieren ta’ flotot ta’ ‘couriers; imsieħba mal-kumpaniji popolari tal-kunsinna tal-ikel Bolt u Wolt ġew akkużati li kisru r-regolamenti tal-impjieg. Madwar 39 operatur bdew jitressqu l-Qorti l-Erbgħa wara investigazzjoni li saret mid-Dipartiment għar-Relazzjonijiet Industrijali u tax-Xogħol (DIER). Erbgħa oħra qed jiġu akkużati b’rabta li naqsu milli jipprovdu informazzjoni meta mitluba jagħmlu dan.
L-investigazzjoni allegatament sabet ksur mifrux tal-Ordni tar-Regolament tal-Pagi tal-Kunsill tal-Konsenja tal-Pagi tal-Pjattaforma Diġitali, li daħlet fis-seħħ tliet snin ilu biex tagħti drittijiet tal-impjegati bħal paga minima, leave tal-mard u rati ta’ sahra lill-ħaddiema. Oħrajn ġew akkużati li kisru l-Att dwar l-Impjiegi u r-Relazzjonijiet Industrijali. Il-ksur kien ifisser li l-ħaddiema tilfu mijiet ta’ eluf ta’ ewro, semgħet il-Qorti.
Sitta jammettu
F’awla ppakkjata nies l-Erbgħa filgħodu, sitt operaturi tal-flotot ammettew għall-akkużi miġjuba kontrihom u ġew immultati €1,076.44 kull wieħed. Il-kap tal-operat tad-DIER, Christopher Galea, spjega li kien hemm bosta investigazzjonijiet dwar allegati irregolaritajiet li saru fuq numru ta’ snin.
Iżda f’Lulju 2024 ġie skopert kollox meta l-‘couriers’ tal-ikel iddikjaraw li l-allowances tagħhom kienu qed jitnaqqsu u ħarġu fuq strajk, u ddeskrivew kif kienu qed ibatu biex ilaħħqu. DIER kienu ġew avviċinati wkoll minn Gabriel Apap minn Solidarjetà, Patricia Graham minn Up in Arms, u Josef Bugeja mill-General Workers’ Union, wara li ‘couriers’ tal-ikel individwali xandru l-ilmenti tagħhom magħhom.
Ħaddiema ‘jibżgħu jersqu ‘l quddiem’
Tnediet investigazzjoni ġenerika li tkopri l-perjodu bejn Marzu u Ġunju 2024. “Il-couriers individwali beżgħu jersqu u jressqu talba,” fakkar Galea, u żied li d-dipartiment ma kellu l-ebda għażla ħlief li jibda investigazzjoni ġenerika.
DIER talab lill-pjattaformi tal-kumpaniji tal-kunsinna tal-ikel Bolt u Wolt biex jipprovdu lista ta ‘operaturi tal-flotta, lista ta’ ħaddiema tal-pjattaforma għal kull operaturi tal-flotta u dokumentazzjoni oħra inklużi sigħat ta ‘xogħol ta’ kuljum u numru ta ‘kunsinni għal kull courier għal kull pjattaforma.
L-istess informazzjoni ntalbet mingħand l-operaturi tal-flotot individwali, li ntalbu wkoll jipprovdu payslips għal kull ‘courier, timesheets, prova tal-ħlas lill-impjegati kollha, kopji ta’ kuntratti ta’ impjieg iffirmati, prova tal-ħlas li turi li min iħaddem kien kopra l-ispejjeż tal-mobile u tal-internet kif ukoll tal-fjuwil, fost informazzjoni oħra mitluba.
“Minn 43 fleet manager, kellna nipproċedu kontra erbgħa minnhom talli ma pprovdew l-ebda informazzjoni. Il-bqija qed jitressqu l-qorti fuq allegazzjonijiet li kisru l-avviż legali li jirregola l-kurrieri tal-ikel,” qal Galea, li żied li dan irriżulta mill-analiżi tagħhom tad-dokumenti li rċevew mill-pjattaformi diġitali u mill-operaturi tal-flotot.
L-operaturi li ma pprovdew l-ebda informazzjoni huma Approach Gozo LTD, D&C Dreams Ltd, Nuutro Trading Ltd, u Smart Design Ltd. “Dan il-ksur irriżulta li ‘l fuq minn €200,000 f’arretrati ma tħallsux lil kurrieri tal-ikel,” qal Galea.
Mary Grace Cassar, compliance manager fid-DIER, kienet ix-xhud li jmiss. Qalet li r-reviżjoni sabet diversi ksur. Pereżempju s-sigħat maħduma ma ġewx imniżżla fuq il-payslip u l-kunċett ta’ paga ugwali għal xogħol ugwali ma kienx qed jinżamm.
Barra minn hekk, l-ispejjeż tal-mobiles tal-kurrieri tal-ikel ma kinux qed jiġu koperti minn min iħaddem. Huma lanqas biss irċevew il-bonus statutorju tagħhom, fost kwistjonijiet oħra mmarkati waqt ir-reviżjoni. “Mela qed jiġu ċċarġjati wara li jagħtuk informazzjoni?” staqsa l-avukat difensur Andrew Borg Cardona f’isem wieħed mill-akkużati.
Cassar spjegat li analizzaw id-dokumenti u DIER ħadem kemm kienu dovuti flus il-kurrieri u kemm fil-fatt irċevew. “L-impjegati ġew mistoqsija dwar jekk irċevewx dak li kien dovut lilhom?” staqsa Dr. Borg Cardona.
“Ppruvajna nikkuntattjawhom imma jibżgħu ħafna għax jiddependu minn impjieg biex ikollhom permess tax-xogħol,” qal Cassar.
Min iħaddem għandu ħafna kontroll
Gabriel Apap mis-Solidarjetà, sostna li l-operaturi tal-flotot għandhom mudelli differenti f’xi każijiet jieħdu nofs il-qligħ filwaqt li f’oħrajn għandhom persentaġġ. Qal li l-‘couriers’ tal-ikel sejħu lil Solidarjetà meta kienu ħarġu fuq strajk.
Il-‘couriers’ tal-ikel beżgħu li kienu qed jiġu ssorveljati, fakkar Apap, u żied li kienet issejħet laqgħa mas-Solidarjetà iżda kurrier wieħed biss ħareġ minkejja li kienu qed jistennew numru “kbir”. Il-kurrieri attendew għal laqgħa mar-rappreżentanti tal-JobsPlus u madwar 50 minnhom marru għal dik il-laqgħa.
“Min iħaddem għandu ħafna kontroll fuq ċittadini ta’ pajjiżi terzi f’Malta peress li huma dipendenti fuq permess tax-xogħol u jekk jitilfu xogħolhom għandhom biss għaxart’ijiem biex isibu wieħed ġdid,” qal Apap. Każijiet oħra ġew differiti għal Ottubru.
It-tieni grupp ta’ operaturi tal-flotot mistennija jidhru l-Qorti fit-2 ta’ April. L-avukati Mattia Felice, Andrew Grima u Ray Zammit tħarrku f’isem DIER. L-Avukati Andrew Borg Cardona, Roberto Spiteri, Stephen Tonna Lowell, Frank Anthony Tabone, Ezekial Psaila, kienu fost dawk li ddefendew individwi differenti li ġew akkużati li kisru dispożizzjonijiet differenti tad-Digital Platform Delivery Wages Council tal-Ordni dwar ir-Regolament tal-Pagi u l-Att dwar l-Impjiegi u r-Relazzjonijiet Industrijali.
