minn Joe M. Zahra
Il-Gvern tal-Labour bena l-ekonomija ta’ pajjiżna fuq l-importazzjoni bl-addoċċ ta’ ħaddiema minn barra. L-iktar ħaddiema minn barra l-Unjoni Ewropea. Diment li jkollna l-ħtieġa biex jagħmlu xogħol li l-Maltin ma jagħmlux, jew m’għandniex ħaddiema biex jagħmluhom, merħba bihom.
Iżda meta dawn il-ħaddiema qed jiġu biex ħafna minnhom jiġu sfruttati u nibdluhom fi skjavi moderni ħażin ħafna. Iktar u iktar meta l-ħaddiema Maltin qed jiġu impjegati fis-settur pubbliku mhux għax hemm bżonnhom iżda għall-vot tagħhom. Qed “jinsterqu” mis-settur privat biex ikomplu jonfħu s-settur pubbliku. Ħaddiema tas-sengħa li flok ikomplu jaħdmu fi snajja’ li qed jintilfu jingħataw impjiegi li m’għandhom x’jaqsmu xejn mas-snajja’ li qed jgħibu.
Ir-riżultat ta’ tant ħaddiem barranin minn barra l-Unjoni Ewropea qed narawh sena wara sena. Il-pagi u s-salarji f’pajjiżna huma l-inqas li qed jiżdiedu fost il-pajjiżi tal-Unjoni Ewropea u z-zona Ewro. Il-pagi tagħna jiżdiedu b’0.2 fil-mija fl-istess waqt li dawk tar-Repubblika Ċeka jiżdiedu bi tmienja fil-mija; tal-Estonja bi 8.3 fil-mija; tal-Latvja b’7.1 fil-mija; tal-Litwanja bi 8.7 fil-mija; tal-Irlanda b’5.4 fil-mija; tal-Kroazja b’14.3 fil-mija; tal-Polonja bi 11.1 fil-mija; tas-Slovenja bi 11.2 fil-mija tal-Finlandja b’7.5 fil-mija.
Dawn huma pajjiżi b’ekonomiji li qed jiżviluppaw u pajjiżi li l-ekonomiji tagħhom ilhom żviluppati iktar minn tagħna. Għaliex? Għaliex il-ħaddiema barranin minn barra l-Unjoni Ewropea jitħallsu bl-inqas pagi possibbli u dan qed ikollu effett ukoll fuq il-pagi tal-Maltin.
Setturi fejn il-pagi qed jonqsu
Dan joħroġ ċar minn setturi fejn hemm parti kbira ta’ ħaddiema barranin minn barra l-UE. Is-setturi tal-kostruzzjoni fejn hemm iktar minn 10,000 ħaddiema minn barra l-UE u hu settur fejn il-pagi flok żdiedu naqsu. L-istess għas-settur tas-servizzi li jinkludi t-turiżmu. Hawnhekk ukoll hemm iktar minn 10,000 ħaddiem minn barra l-UE jaħdmu fil-lukandi u restoranti.
L-impatt ta’ 160,000 ħaddiem barrani f’pajjiżna mhu xejn pożittiv fejn jidħlu l-pagi u salarji. Dan qed iwassal biex anke l-pagi u s-salarji tal-Maltin u l-Għawdxin qed jitħallew lura.
Dan kollu qed iwassal lis-settur privat biex jilmenta mal-Gvern li mhux isib ħaddiema għaliex dawn qed joħodhom il-Gvern.
Dan joħroġ ċar minn nefqa f’pagi u salarji fis-settur pubbliku. Minn €654 miljun fl-2013 għal €1,024 miljun fl-2024. Żieda ta’ €370 miljun jew 57 fil-mija meta ż-żidiet għall-għoli tal-ħajja – li l-Gvern jieħu parti minnha f’income tax – kienu ta’ 25 fil-mija. Ċifri li ma jidhirx li jinkludu aġenziji, korporazzjonijiet u ma nafx kemm iżjed.
Ekonomija li ma tħarisx lejn il-ħaddiem
L-ekonomija li qed jibni dan il-Gvern, u li tant jiftaħar li qed tikber, mhix mibnija fuq l-interessi tal-ħaddiema. Fuq il-benessere tal-ħaddiema. Għandna ekonomija minfuħa li nbniet fuq iċ-‘cheap labour’. F’pajjiżna ma jiġux jaħdmu ħaddiema mill-Unjoni Ewropea ħlief f’xi setturi partikolari. Il-ħaddiema barranin f’pajjiżna huma ħaddiema barra l-UE li jistgħu jitħallsu l-inqas pagi.
Meta nitkellmu dwar il-kost tax-xogħol qed nitkellmu dwar rimunerazzjoni diretta għax-xogħol li tagħmel, bonuses, allowances li jħallas min iħaddem. Issa jekk dawn jonqsu u l-ħajja togħla, kif jirriżulta li qed togħla anke iktar minn dik medja fl-Unjoni Ewropea, ifisser li l-ħaddiem sejjer lura u mhux ’il quddiem.
Meta r-rata tal-inflazzjoni f’pajjiżna fl-ewwel ħames xhur tas-sena għoliet minn 1.8 fil-mija għal 2.7 fil-mija – jew b’50 fil-mija ta’ dak li kienet, meta fl-istess waqt l-inflazzjoni tal-ikel fl-istess perjodu għoliet minn 0.32 fil-mija għal 0.72 fil-mija – b’125 fil-mija, allura joħroġ iktar ċar għaliex il-kundizzjonijiet tal-ħaddiema sejrin lura.
Kollox juri li min hu sinjur qed ikompli jsir iktar sinjur u li l-bqija qed jitħallew lura. Ifisser li Gvern li suppost qiegħed hemm biex iħares l-interessi tal-ħaddiema qed iħares biss l-interessi tal-ftit li jaqbdu salarji d-doppju u iktar ta’ dak li jaqbad il-Prim Ministru. Dan hu meta nirreferu għal ekonomija maqluba rasha ’l isfel fejn il-ftit jitħanżru u l-bqija jieklu l-loqom li jagħtihom il-Gvern li suppost jmexxi fuq twemmin Soċjalista. Tmexxija li tfakkarna f’dik ta’ pajjiżi ultra Soċjalisti bħaċ-Ċina u Kuba fejn l-importanti li kulħadd jaħdem iżda x’jitħallsu ftit jimporta.
Pajjiżna għandu ħtieġa urġenti ta’ ekonomija li tħares il-benessere tal-ħaddiema. Fejn ikun hemm bilanċ bejn xogħol u ħin liberu. Fejn il-kwalità tirbaħ fuq il-kwantità li bnew l-ekonomija fuqha l-gvernijiet Laburisti ta’ Joseph Muscat u Robert Abela.
Kost nominal ta’ siegħa xogħol għall-ekonomija kollha; B. Ekonomija azjendali; C. Ekonomija li fil-parti l-kbira tagħha mhix azjendali; D. Industrija; E. Settur tal-kostruzzjoni: F. Servizzi.
Dan l-artiklu deher f’In-Nazzjon tal-Ġimgħa 27 ta’ Ġunju, 2025.
