Il-Prim Awla tal-Qorti Ċivili fil-ġurisdizzjoni Kostituzzjonali tagħha ma sabitx li diġà seħħ ksur tad-dritt ta’ Emmanuel Pisani li għal smigħ f’żmien raġonevoli. Madankollu, għamlet ċar li jekk dawn il-proċeduri jibqgħu ma jintemmux fi żmien raġonevoli, jista’ jqum il-possibbiltà ta’ ksur tad-drittijiet fundamentali tiegħu.
Dan il-każ jirrigwarda referenza kostituzzjonali magħmula minn Emanuel Pisani, uffiċjal tal-Pulizija akkużat f’kawża kriminali, b’kompliċità fi frodi u dikjarazzjonijiet foloz. Huwa kien qed jallega ksur tad-dritt fundamentali tiegħu għal smigħ xieraq fi żmien raġonevoli skont l-Artikolu 39 tal-Kostituzzjoni ta’ Malta u l-Artikolu 6 tal-Konvenzjoni Ewropea tad-Drittijiet tal-Bniedem.
Pisani, li ġie akkużat f’Diċembru tal-2020, sostna li l-proċeduri kontrih kienu qed jittardjaw b’mod eċċessiv minħabba l-fatt li l-prosekuzzjoni kienet qed tiddependi fuq ix-xhieda ta’ Norman Xuereb, xhud ewlieni li hu stess qed jiffaċċja proċeduri kriminali separati u li baqa’ jirrifjuta li jixhed.
Minkejja li l-maġġoranza tal-provi tal-prosekuzzjoni ġew ippreżentati, mill-2022 il-każ baqa’ wieqaf, billi l-Qorti kienet qed tistenna li jintemmu l-proċeduri kriminali kontra Xuereb. Pisani talab lill-Qorti tal-Maġistrati sabiex tirreferi l-kwistjoni lill-Qorti Kostituzzjonali, u din laqgħet it-talba iżda ma fformulatx il-mistoqsija kostituzzjonali b’mod ċar kif meħtieġ mir-regoli proċedurali.
L-Avukat Ġenerali u l-Avukat tal-Istat sostnew li r-referenza kienet difettuża mill-aspett proċedurali u li ma kien hemm l-ebda ħtieġa li ssir referenza kostituzzjonali, għaliex id-dewmien ma kienx tali li jwassal għal ksur ta’ drittijiet fundamentali u lanqas ma kellu jissospendi l-proċeduri oriġinali.
Madankollu, il-Qorti Kostituzzjonali ddeċidiet li, minkejja l-irregolaritajiet proċedurali, kienet tista’ teżamina l-każ fuq il-mertu tiegħu, billi d-drittijiet sostantivi m’għandhomx jiġu miċħuda għal raġunijiet tekniċi biss.
Filwaqt li eżaminat jekk id-dewmien kienx jammonta għal ksur tad-dritt għal smigħ f’żmien raġonevoli, il-Qorti applikat il-prinċipji stabbiliti li jikkunsidraw (i) il-kumplessità tal-każ, (ii) l-imġiba tal-partijiet, u (iii) l-aġir tal-awtoritajiet.
Il-Qorti osservat li d-dewmien — ta’ aktar minn tliet snin b’progress minimu — ma kienx imputabbli lil Pisani u lanqas mhux frott negliġenza mill-prosekuzzjoni, iżda ġie kkawżat mill-unika xhud li baqa’ ma setax jixhed.
Il-Qorti osservat li, f’dan l-istadju, għalkemm il-proċeduri kontra Norman Xuereb għadhom pendenti, jidher li jinsabu fi stadju avvanzat u li t-tmiem tagħhom qed joqrob. Għalhekk, il-Qorti ma sabitx li diġà seħħ ksur tad-dritt ta’ Emmanuel Pisani għal smigħ f’żmien raġonevoli.
Madankollu, għamlet ċar li jekk dawn il-proċeduri jibqgħu ma jintemmux fi żmien raġonevoli, jista’ jqum il-possibbiltà ta’ ksur tad-drittijiet fundamentali tiegħu. Għaldaqstant, ordnat li l-proċeduri quddiem il-Qorti tal-Maġistrati għandhom jerġgħu jibdew immedjatament mingħajr aktar dewmien, anke jekk ix-xhieda ta’ Xuereb għadha mhux disponibbli.
Il-Qorti awspikat li l-proċeduri pendenti kontra Xuereb jitmexxew bl-akbar ħeffa possibbli, u li l-prosekuzzjoni tagħmel kull sforz biex tenfasizza l-importanza li dawk il-proċessi jintemmu malajr. Madankollu, il-Qorti wissiet li jekk id-dewmien fil-proċeduri ta’ Xuereb jibqa’ sejjer, jista’ qajjem ksur tad-drittijiet fundamentali tal-imputat — iżda dan għadu ma seħħx skont l-evalwazzjoni tagħha f’dan l-istadju.
Barra minn hekk, il-Qorti semgħet is-sottomissjoni ta’ Pisani li l-prosekuzzjoni mexxiet b’mod differenti fil-każ taż-żewġ persuni l-oħra li kienu investigati flimkien miegħu, u li ġew liberati wara li l-każ tagħhom kien iggradwat fi proċedura oħra li ppermettiet li jitgħalaq mingħajr ix-xhieda ta’ Xuereb.
Minkejja dan, il-Qorti qalet li dan ma jfissirx li kien hemm dewmien esaġerat fil-każ ta’ Pisani. Id-differenza fil-mod kif tmexxew il-proċeduri tista’ tkun ġġustifikata jew le, iżda dan ma jaqax taħt il-mertu tar-riferiment li kellha quddiemha, u għaldaqstant ma ħaditx qies ulterjuri ta’ dawk is-sottomissjonijiet li jaqgħu barra mill-limiti ta’ dak li ġie riferut formalment.
Għaldaqstant, il-Qorti f’dan l-istadju ma sabitx ksur tad-dritt għal smigħ fi żmien raġonevoli, iżda ħalliet il-bieb miftuħ għal evalwazzjoni differenti jekk id-dewmien fil-proċeduri kontra Xuereb jibqa’ jippersisti.
