Il-Qorti tal-Magistrati, preseduta mill-Maġistrat Lara Lanfranco, iddeċidiet li l-qrati Maltin ma għandhomx ġurisdizzjoni biex jordnaw lill-espert finanzjarju Jeremy Harbinson jixhed fil-kawża kontra l-eks Prim Ministru Joseph Muscat, u lanqas biex isibuh fuq disprezz lejn il-qorti talli falla milli jixhed.
Dan għaliex Harbinson kellu jixhed quddiem qorti Irlandiża permezz ta’ video conference, taħt it-termini ta’ ‘letter of request’ maħruġa skont il-konvenzjoni Ewropea kummerċjali li daħlet fis-seħħ wara Brexit. F’dan il-kuntest, kienet il-qorti tal-Irlanda – u mhux dik ta’ Malta – li kellha l-poter li timponi l-obbligi jew sanzjonijiet fuqu jekk ma jixhidx.
Il-Maġistrat Lanfranco qalet lill-prosekuzzjoni biex tistabbilixxi jekk Harbinson kienx ġie effettivament imsejjaħ quddiem il-qrati Irlandiżi u jekk hemmx xi passi pendenti hemmhekk minħabba n-nuqqas tiegħu li jixhed. Dan għaliex, taħt il-konvenzjoni li tirregola x-xhieda transkonfinali wara Brexit, ix-xhud jingħata l-ġurament fil-pajjiż ospitanti u kwalunkwe nuqqas tiegħu jaqa’ taħt il-liġi nazzjonali tal-pajjiż fejn kellu jixhed – f’dan il-każ, il-liġi Irlandiża.
Harbinson kien l-espert ewlieni tal-investigazzjoni li damet snin twassal għall-konklużjoni li għandhom jittieħdu passi kriminali kontra Muscat, Keith Schembri u oħrajn fil-kuntest tal-ftehim fallut Vitals-Steward dwar l-isptarijiet.
Minkejja dan, x-xhieda tiegħu kompliet titbiegħed mill-provi. F’Ottubru, hu beda jindika li ma kienx lest jivvjaġġa Malta minħabba “biża’ għas-sigurtà tiegħu”. Aktar kmieni din il-ġimgħa, fi proċedura separata, Harbinson ġie mmultat €500 talli falla milli jattendi quddiem il-Qorti Kriminali.
Fil-ġurnata meta kellu jixhed mill-Irlanda, flok l-espert deher l-avukat Sean Xerri De Caro mid-dipartiment tar-relazzjonijiet internazzjonali tal-Avukat Ġenerali. Huwa spjega li Harbinson kien ippreżenta affidavit lill-awtoritajiet tar-Renju Unit fis-10 ta’ Frar 2025, fejn indika r-raġunijiet għaliex ma setax jixhed.
Dokument ieħor ipprovdut mill-awtoritajiet Brittaniċi indika li Harbinson ma kienx fil-pajjiż u mhux mistenni jirritorna għal żmien twil. Barra minn hekk, l-awtoritajiet tar-Renju Unit infurmaw lil dawk Maltin li ma kellhom l-ebda intenzjoni jkomplu jippruvaw iġegħluh jixhed, u kkunsidraw il-proċess bħala “magħluq”. Minkejja dan, il-prosekuzzjoni qalet li kienet se tesplora kull mezz legali biex tikkonvinċi lix-xhud jixhed.
Id-difiża, min-naħa tagħha, saħqet li l-każ tal-prosekuzzjoni kien mibni kważi kollu fuq Harbinson u li, bħala espert maħtur mill-qorti, il-preżenza tiegħu kienet kruċjali. Huma sostnew li l-imġiba tiegħu setgħet tidħol taħt l-Artikolu 522 tal-Kodiċi Kriminali, li jippermetti lill-qorti tordna l-arrest ta’ xhud li jista’ jwassal sa sentejn ħabs u multa sostanzjali. Iżda l-Maġistrat Lanfranco kkonkludiet li dawn il-pieni jistgħu jiġu applikati biss mill-qorti tal-pajjiż fejn ix-xhud kien mitlub jattendi, jiġifieri l-Irlanda.
B’riżultat ta’ dan, lanqas l-arrest, lanqas il-multa, u lanqas pieni oħra taħt il-liġi Maltija jistgħu jiġu imposti fuq Harbinson mill-qrati Maltin. Il-Maġistrat ordnat li kopja tas-sentenza tintbagħat lill-qrati Irlandiżi u tat lill-Uffiċċju tal-Avukat Ġenerali tliet xhur – mid-data li fiha d-digriet tal-Qorti jintbgħat bl-Ingliż – biex jieħu l-passi meħtieġa.
Il-prosekuzzjoni kienet rappreżentata mill-Avukati tal-Istat Francesco Refalo, Shelby Aquilina u Rebekah Gatt. Numru sostanzjali ta’ avukati difensuri kienu qed jidhru għall-akkużati, fosthom Vince Galea, Giannella De Marco, Franco Debono, Arthur Azzopardi, Stefano Filletti, Edward Gatt, Mark Vassallo, Charles Mercieca, Arthur Azzopardi, Jacob Magri, Stephen Tonna Lowell u oħrajn.
